تعمیق رکود صنعت
جهان‌صنعت– مرکز پژوهش‌های مجلس با انتشار گزارشی به با عنوان «رصد شاخص‌های بخش صنعت: منتهی به شش‌ماهه دوم۱۴۰۳» به بررسی وضعیت صنایع مختلف در شش‌ماهه دوم سال۱۴۰۳ پرداخته است. براساس این گزارش، تولید شرکت‌های صنعتی بورسی با رشد منفی مواجه شده و خوش‌بینی فعالان اقتصادی نسبت‌به آینده به پایین‌ترین سطح خود رسیده است.
به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش «رصد شاخص‌های بخش صنعت(۲): منتهی به شش‌ماهه دوم۱۴۰۳» آورده که بخش صنعت، به عنوان موتور محرکه رشد اقتصادی و توسعه پایدار، همواره از جایگاه ویژه‌ای در برنامه‌های کلان کشور برخوردار بوده است. در راستای تحقق اهداف برنامه هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران که سال۱۴۰۳ به‌‌عنوان سال آغازین آن محسوب می‌شود، رصد دقیق و مستمر شاخص‌های کلیدی این بخش از اهمیت بسزایی برخوردار است.
رشد منفی تولید شرکت‌های صنعتی بورسی
در این گزارش بیان شده با هدف ارزیابی عملکرد بخش صنعت در شش‌ماهه دوم سال۱۴۰۳ و با توجه به اهداف تعیین‌شده در برنامه هفتم، به بررسی و تحلیل اطلاعات از وضعیت رشد تولید و فروش در بخش صنعت(شرکت‌های بورسی) و زیربخش‌های عمده آن، شاخص‌های کلان صنعت، مجوزهای بهره‌برداری و تاسیس رشته‌فعالیت‌های صنعتی و وضعیت کسب‌وکار در بخش صنعت به تفکیک صنایع مختلف می‌پردازد. نتایج این ارزیابی می‌تواند تصویری واضح از وضعیت کنونی بخش صنعت ارائه داده و زمینه‌ساز اتخاذ تصمیمات راهبردی و سیاست‌های موثر در جهت تحقق اهداف توسعه صنعتی کشور شود. یافته‌های گزارش، نشان‌دهنده کاهش رشد بخش صنعت در فصل دوم سال۱۴۰۳ و افزایش محدود در ۹ ماهه سال۱۴۰۳ در مقایسه با مدت مشابه سال است. همچنین در شش‌ماهه دوم سال۱۴۰۳ رشد منفی در تولید شرکت‌های صنعتی بورسی نمایان شده است. نتایج بیانگر آن است که الگوی رکود بخش صنعت، بیشتر مطابق با رکود عرضه بوده و در سال۱۴۰۳ و به‌خصوص در شش‌ماهه۱۴۰۳ به‌‌منظور ایجاد اشتغال در فعالیت‌های صنعتی سرمایه‌گذاری بیشتری در مقایسه با سال قبل انجام شده است. در‌واقع به‌‌طور متوسط هر کارگر صنعتی با میزان سرمایه بیشتری در بخش صنعت فعالیت می‌کند.
رکود ادامه‌دار در بیشتر صنایع
در بخش تولید و فروش در صنعت (شرکت‌های بورسی) هم آمده که رکود در بخش صنعت در شش‌ماهه دوم سال۱۴۰۳ به‌صورت رشد منفی تولید شرکت‌های صنعتی بورسی نمایان شده، این درحالی است که در این مدت وضعیت فروش شرکت‌های بورسی بهتر شده است. همچنین با توجه به اینکه کاهش تولید در مقایسه با فروش شدیدتر است بنابراین به‌نظر می‌رسد که الگوی رکود بخش صنعت بیشتر مطابق با رکود عرضه است.
در ادامه تصریح شده که گفتنی است رکود در بخش صنعت در شش‌ماهه دوم سال۱۴۰۳، در کاهش تولید صنایع «چوب و کاغذ»، «محصولات فلزی به‌جز ماشین‌آلات و تجهیزات»، «دارو»، «خودرو و قطعات»، «کاشی و سرامیک»، «فلزات پایه»، «سایر کانی غیرفلزی»، «سیمان»، «کانی غیرفلزی» و «شیمیایی (به‌جز دارو)» نمایان شده است و به‌نظر می‌رسد با ادامه وضعیت جاری در ماه‌های آینده رکود در این بخش فراگیرتر شود.
در بخش قیمت‌ها و تورم در بخش صنعت هم بیان شده که روند کلی شاخص قیمت محصولات صنعتی از بهار۱۴۰۲ به‌بعد روندی نزولی را نشان می‌دهد. به‌‌طور مشخص نرخ تورم شاخص قیمت تولیدکننده از پاییز ۱۴۰۱ همواره کمتر از نرخ تورم مصرف‌‌کننده بوده است که می‌توان آن را به روند رو به رکود بخش صنعت ناشی از نااطمینانی سیاسی، محدودیت‌ها در تولید، عدم دسترسی به منابع مالی برای تولید و سیاست‌های قیمت‌گذاری محصولات مهم صنعتی نسبت داد.
در این گزارش ذکر شده که در سال۱۴۰۳ در مقایسه با سال ماقبل، سطح رشته فعالیت‌های صنعتی به غیر «ساخت چرم و محصولات وابسته»، «ساخت کک و فرآورده‌های حاصل از پالایش نفت» و «ساخت محصولات شیمیایی» که در آنها شاهد افزایش نرخ تورم هستیم، در سایر صنایع نرخ تورم شاخص قیمت تولیدکننده محصولات صنعتی روندی نزولی را نشان می‌دهد.
کاهش تعداد پروانه‌های بهره‌برداری
در ادامه به مجوزهای بهره‌برداری رشته‌فعالیت‌های صنعتی پرداخته شده و آمده که بررسی پروانه‌های بهره‌برداری واحدهای صنعتی به‌‌عنوان شاخصی از پویایی‌های بخش صنعت نشان می‌دهد که تعداد پروانه‌های بهره‌برداری باوجود افزایش در سال۱۴۰۲، در سال ۱۴۰۳ کاهش یافته است. بنابراین باید توجه کرد که نسبت سرمایه به تعداد مجوزها با توجه به افزایش سرمایه مجوز به قیمت ثابت افزایش یافته است. در شش‌ماهه دوم۱۴۰۳ به‌‌طور مشهودی سرمایه‌گذاری برای ایجاد اشتغال در فعالیت‌های صنعتی افزایش یافته است. در‌واقع به‌‌طور متوسط هر کارگر صنعتی با میزان سرمایه بیشتری در بخش صنعت فعالیت می‌کند.
وضعیت نامناسب در شامخ
در وضعیت شاخص شامخ در بخش صنعت هم بیان شده که شاخص شامخ که به نوعی میزان خوش‌بینی فعالان اقتصادی نسبت‌به چشم‌انداز آتی فعالیت‌ها را نشان می‌دهد در بخش‌های مختلف صنعتی در شش‌ماهه اول و دوم سال۱۴۰۳ نسبت‌به متوسط سال قبل از آن، نشانگر وضعیت نامناسبی است. این وضعیت نشان‌دهنده بدبینی بیشتر فعالان صنعتی نسبت‌به چشم‌انداز فعالیت اقتصادی خود در سال۱۴۰۳ نسبت‌به سال قبل از آن است. بررسی وضعیت این شاخص بیانگر آن است که همچنان موضوعاتی مانند تحریم‌های اقتصادی و نااطمینانی سیاسی، نوسانات نرخ ارز، مشکلات ناشی از دسترسی به اعتبارات، مشکلات ناشی از دسترسی بخش صنعت به انرژی، کمبود میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی، محدودیت در موجودی مواد اولیه خریداری‌شده و مشکلات ناشی از عرضه در بخش صنعت وجود دارند و این وضعیت در زمستان۱۴۰۳ تشدید شده است.
بررسی سهم اشتغال در صنعت
آخرین بخش اشتغال در بخش صنعت است. در این محور توضیح داده شده که در شش‌ماهه دوم سال۱۴۰۳ بررسی سهم اشتغال در بخش‌های عمده فعالیت اقتصادی نشان می‌دهد که بخش خدمات با ۲/۵۳درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی، بخش‌های صنعت با ۵/۳۳ و کشاورزی با ۳/۱۳درصد قرار دارند. با توجه به توزیع نسبی شاغلان ۱۵ساله و کاهش مجموع اشتغال در بخش صنعت در شش‌ماهه دوم سال۱۴۰۳ در مقایسه با شش‌ماهه نخست همان سال و نسبت‌به مدت مشابه سال قبل، بیشتر به‌نظر می‌رسد که ظرفیت اشتغالزایی در بخش صنعت بالفعل نشده است و این موضوع می‌تواند یکی از مبناهای سیاستگذاری صنعتی در کشور طی سال‌های آینده باشد.
گزارش نشان می‌دهد که با توجه به رکود در بخش صنعت از زمستان۱۴۰۲، در شش‌ماهه دوم سال۱۴۰۳ نیز این وضعیت ادامه داشته است. این موضوع، ضرورت بازبینی سیاست‌های اقتصادی و صنعتی و تلاش برای بهبود آن با هدف جلوگیری از رکود را در این بخش نشان می‌دهد.
