ترک عمیق تحریمها
هادی بهرامی- صنعت کاشی‌وسرامیک که یکی از ستون‌های ریالی محور و بومی بازارسرمایه محسوب می‌شود امروز در معرض طوفانی سهمگین قرار گرفته است. آسیب جدی ناشی از تحریمها و تورم معادله بقای این صنعت را به هم زده به نحوی که شرکتها در چرخه‌ای معیوب گرفتار شده‌اند. فروش عمده محصولات به صورت ریالی انجام می‌پذیرد در حالی که هزینههای مواد اولیه و تولید ناگزیر به نرخ ارز و دلار محاسبه می‌شوند. این شکاف عمیق میان درآمد و هزینه توان تولیدکنندگان را تحلیل برده و سایه ورشکستگی و تعطیلی را بر سر هزاران نیروی کار متخصص افکنده است.
پیامد‌های این وضعیت بغرنج به وضوح در عملکرد شرکتها نمایان است. آن دسته از واحد‌های تولیدی که توانسته‌اند از گرداب ورشکستگی جان سالم به در ببرند با حداقل ظرفیت فعالیت می‌کنند و به دلیل مشکلات جدی در واردات مواد اولیه و همچنین نبود نقدینگی کافی عملا از برنامه‌ریزی برای طرح‌‌های توسعه‌ای باز مانده‌اند. افزایش مستمر هزینههای تولید، اداری و عمومی در کنار ضعف مفرط در بازارهای فروش زنگ‌خطر تعطیلی کامل را به صدا درآورده است. از این رو جامعه صنعت کاشی‌وسرامیک به طور قاطع خواستار حمایت اضطراری و جدی مسوولان دولتی از این صنعت بومی هستند تا از فاجعه‌ای اقتصادی و بیکاری گسترده جلوگیری شود.
معمای نقدشوندگی در صنعت ریالی بورس
بخش کاشی‌وسرامیک با ارزش بازاری بالغ بر ۱/۱۱همت چهلمین صنعت فعال در بورس تهران به شمار می‌رود اما زیر ذره‌بین نقدینگی با تناقضی آشکار مواجه است؛ به طوری که ارزش معاملات روزانه آن به رقمی ناچیز معادل ۱/۱۹میلیاردتومان محدود می‌شود.
این کم‌تحرکی در ۹شرکت سهامی عام فعال در این حوزه با شاخص نقدشوندگی (NVT) نزدیک به ۵۸۲واحد به وضوح قابل مشاهده است؛ وضعیتی که هرچند نمی‌توان نسبت ارزش به تراکنش آن را لزوما در مقایسه با کلیت بازار پایین دانست اما عمق کم سفارش‌ها و نقدشوندگی سطحی آن غیرقابل انکار است.
این پدیده در واقع انعکاسی از مشکلات ساختاری کل بازار نظیر کاهش قدرت بازارگردانی و کم‌شدن عمق سفارش‌ها بوده با این تفاوت که شدت این ضعف‌ها در صنایع ریالی و کوچک بازار نظیر صنعت کاشی‌وسرامیک با وضوح بیشتری نمود پیدا کرده است.
کاخ سفید صنعت در دستان کحافظ
براساس آخرین ارزیابی‌‌ها از بازارسرمایه صنعت کاشی، سرامیک و چینی شاهد تمرکز قابل‌توجهی از ارزش بازار در میان بازیگران اصلی خود است. در صدر این فهرست کحافظ (شرکت کاشی، سرامیک و چینی حافظ) با ارزش بازاری معادل ۳۰۴۶میلیاردتومان جایگاه بلامنازع رهبری این صنعت را در بورس به خود اختصاص داده است. این شرکت بزرگ قدرتمندترین بازیگر بازار محسوب می‌شود و پس از آن کساوه
(کاشی سینا) با ۲۵۸۲میلیاردتومان و کلوند
(صنایع کاشی‌وسرامیک الوند) با ۱۹۵۱میلیاردتومان به ترتیب در جایگاه دوم و سوم قرار گرفته و سه‌شرکت هسته اصلی ارزش بازار این صنعت را تشکیل می‌دهند.
سایر شرکتهای مهم این حوزه نیز سهم قابل توجهی از ارزش بازار را به خود اختصاص داده‌اند؛ کپارس(کاشی پارس) با ۱۴۵۶میلیاردتومان، کصدف(کاشی صدف سرام استقلال آباده) با ۶۹۲میلیاردتومان، کسعدی(کارخانجات کاشی‌وسرامیک سعدی) با ۵۶۴میلیاردتومان و کترام(تولیدی کاشی تکسرام) با ۴۹۳میلیاردتومان در رده‌های میانی قرار دارند. در سوی دیگر طیف شرکتهای کوچک‌تری نیز فعال هستند که کارام(صنایع سرام آرا) با ارزش ۲۲۵میلیاردتومان و کهرام (تولیدی گرانیتی بهسرام) با ۱۳۷میلیاردتومان به عنوان کوچک‌ترین اعضای این صنعت شناخته می‌شوند.
فروش مطلوب ۴بازیگر اصلی
عملکرد صنعت کاشی، سرامیک و چینی در شهریورماه۱۴۰۴ نشان‌دهنده ثبت رکورد‌های فروش قابل‌توجهی توسط بازیگران اصلی این حوزه بود. در این ماه شرکت کاشی، سرامیک و چینی حافظ با فروش ۴/۲۷۳میلیاردتومانی و کاشی سینا با ۳۶۱میلیاردتومان در زمره شرکت‌هایی با بالاترین ارزش فروش قرار گرفتند.
پس از آنها صنایع کاشی‌وسرامیک الوند(۳/۲۰۷میلیاردتومان) و کاشی پارس(۸/۲۰۱میلیاردتومان) نیز ارقام فروش بالای ۲۰۰میلیاردتومان را محقق ساختند. این داده‌ها تصویری از تقاضای قوی در بازار مصرف این محصولات در پایان تابستان سال۱۴۰۴ را منعکس می‌کند هرچند شرکت‌هایی مانند کاشی صدف سرام استقلال آباده(۹/۳۷میلیاردتومان) و سعدی(۸/۱۰۵میلیاردتومان) نیز سهم بازار قابل توجهی داشتند. بررسی نرخ رشد فروش نسبت به دوره مشابه سال قبل پرتفویی از عملکرد بسیار متفاوت شرکتها را آشکار می‌سازد. سهامداران صنعت شاهد ظهور تاپ گینر‌های خیره‌کننده ای بودند؛ کارخانجات کاشی‌وسرامیک سعدی(کسعدی) با جهش ۲۱۳درصدی، کاشی سینا(کساوه) با رشد ۱۱۱درصدی و کاشی پارس(کپارس) با افزایش ۱۰۵درصدی رشد‌های سه‌رقمی و هیجان‌انگیزی را به ثبت رساندند که نشان‌دهنده تحول چشمگیر در عملکرد عملیاتی یا تعدیل قیمتهای فروش این شرکت‌هاست.
در نقطه مقابل این موفقیت‌ها صنایع سرام آرا(کارام) با کاهش شدید ۸۲درصدی و تولیدی کاشی تکسرام(کترام) با رشدی اندک معادل یک‌درصد ضعیف‌ترین عملکرد ماهانه را ثبت کردند که نیازمند تحلیل دقیق‌تر دلایل رکود فروش این دو واحد در مقایسه با سایر رقبا است.
تقابل سرنوشت‌ها؛ کساوه و کارام
در شهریورماه۱۴۰۴ صنعت کاشی، سرامیک و چینی شاهد هم‌راستایی چشمگیر عملکرد عملیاتی و بازدهی بازار سهام بود؛ به‌طوری که شرکت‌هایی مانند کاشی سینا(کساوه) با فروش ۳۶۱میلیاردتومانی و ثبت بازدهی
مثبت ۴/۲۲ درصدی در یک‌ماه اخیر و حافظ(کحافظ) با فروش ۴/۲۷۳میلیاردتومانی و بالاترین بازدهی سالانه ۲/۱۹درصدی رهبری سودآوری را در دست گرفتند و کپارس نیز با رشد ۸/۱۵درصدی در یک‌ماه جایگاه خود را به عنوان یک‌گزینه سرمایه‌گذاری مطمئن تثبیت کرد.
این در حالی است که عملکرد پرنوسان در بخش‌های کوچک‌تر صنعت مشهود است. نمادهایی که در فروش ماهانه با چالش جدی مواجه بودند همچون کارام با کاهش ۸۲درصدی فروش و کترام با رشد ناچیز یک‌درصدی در بازار سهام نیز با افت قیمتهای متوالی به ترتیب ۳/۱۲درصد و ۶/۱۰درصد در یک‌ماه اخیر روبه‌رو شدند که این تباین شدید به وضوح شکاف عملکردی و چالش‌های ساختاری موجود بین رهبران بازار و بازیگران کوچک‌تر در این صنعت را آشکار می‌سازد.
