تابیدن نور امید به صنعت نفت
جهان‌صنعت– ۲۰۰ فرصت سرمایه‌گذاری جدید در صنعت نفت‌وگاز؛ فرصت‌هایی که می‌تواند صنعت نفت را از رخوت چندین ساله خارج کند. هرچند چشم‌انداز پیش‌روی صنعت نفت با توجه به پالس‌های مثبت از گفت‌وگوهای میان ایران و آمریکا مثبت است با این حال همچنان موانع بی‌شماری از تصدی‌گری‌های دولتی گرفته تا سایه تحریم‌ها سرجای خود باقی است.
شرکت ملی نفت ایران به‌تازگی از ۲۰۰فرصت سرمایه‌گذاری جدید در صنعت نفت‌وگاز رونمایی کرده است. پروژ‌هایی که بنا به گفته امیر مقیسه، مدیر سرمایه‌گذاری و کسب‌وکار این شرکت، این طرح‌ها با تمرکز بر جذب منابع مالی داخلی باشد اما سازوکارهای طراحی شده برای فرصت‌های سرمایه‌گذاری به گونه‌ای بوده که توانایی جذب سرمایه‌گذاران خارجی را هم داشته باشد. این بدان معناست که گوشه چشم وزارت نفت به نتیجه گفت‌وگوهای میان ایران و آمریکاست تا در صورت لغو تحریم‌ها صنعت نفت پیشتاز در اجرای طرح‌های جدید باشد.
آنطور که مقامات شرکت ملی نفت گفته‌اند، این ۲۰۰فرصت سرمایه‌گذاری شامل قراردادهای نفتی متنوعی از جمله IPC (قراردادهای جدید نفتی)، EPCF (قراردادهای تامین تجهیزات و ساخت) و EPDF می‌شود. البته باید به افزایش نرخ بازدهی داخلی قراردادهای IPC به بالای ۲۰درصد ارزی هم اشاره کرده که بنا به گفته مقامات وزارت نفت، این نرخ در مقایسه با سایر کشورها و رقبای منطقه، جذابیت بالایی دارد، همچنین تسهیلات مالیاتی ویژه‌ای برای این قراردادها در نظر گرفته شده است.
طرح‌های رونمایی شده به طور مستقیم مرتبط با افزایش تولید نفت‌وگاز هستند؛ از توسعه میدان‌های نفت‌وگاز، پروژه‌های نگهداشت و افزایش تولید از میدان‌های موجود گرفته تا جمع‌آوری گازهای مشعل و تاسیسات فرآورشی. آنطور که مقیسه‌بر، مدیر سرمایه‌گذاری و کسب‌وکار گفته است: «ترجیح ما این است که قراردادها به صورت یک بسته سرمایه‌گذاری باشند، به این معنا که سرمایه‌گذاران علاوه بر تامین مالی، خود عهده‌دار اجرای پروژه‌های مرتبط نیز باشند و سهم زیادی از این سرمایه‌گذاری‌ها باید از توان داخلی تامین شود.»
تامین مالی مهم‌ترین بخش از اجرای این پروژه‌هاست. البته شرکت ملی نفت ایران پیشنهاد کرده که صندوق تضمین صنعت نفت هم تاسیس شود؛ صندوقی که پیش‌بینی تا مبلغ ۶میلیارد دلار تامین مالی برای آن صورت گرفته است. این صندوق به‌عنوان ضمانت برای قراردادها عمل کرده و قرار است که به بخش خصوصی هم خدمات بدهد.
روش‌های تامین مالی مدرن نیاز است
سیدحمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی درباره ویژگی‌های ۲۰۰ پروژه جدید وزارت نفت به «جهان‌صنعت» می‌گوید: در حال حاضر، همه باید تلاش کنند تا از تمام امکانات موجود برای جذب سرمایه‌گذاری استفاده شود؛ چه از طریق دولت، صندوق توسعه ملی، یا شرکت‌های بزرگ. به‌ویژه شرکت‌های بزرگ فولادی و پتروشیمی که به خوراک نیاز دارند و می‌توانند در پروژه‌ها سرمایه‌گذاری کرده و نیاز خود را تامین کنند. باید سرمایه مردمی را نیز جذب کرد.
وی افزود: در این میان، پروژه‌های زیادی معرفی شده‌اند؛ از جمله پروژه‌ای به ارزش ۳۰ تا ۴۰میلیارد دلار. این پروژه‌ها از نظر مقیاس بسیار متنوع هستند؛ از میدان‌های کوچک گازی گرفته تا میدان‌های بسیار بزرگ. این تنوع باعث شده که فرصت‌های سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در حوزه‌های بالادستی و پایین‌دستی معرفی شوند. به گفته وی، در این فرآیند، یک نمایشگاه سرمایه‌گذاری برگزار شد که در آن افراد علاقه‌مند و آگاه به این حوزه با پروژه‌ها آشنا شدند. پروژه‌ها معرفی و توضیح داده شدند، شرایط قراردادها شرح داده شد، و حتی برخی قراردادها نیز منعقد شدند. این اقدامات گامی مهم در جهت جذب سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود.
حسینی با بیان اینکه در حال حاضر حتی اگر فضای سیاسی به طور کامل باثبات نباشد، همچنان امیدواری وجود دارد که ریسک‌های سیاسی برای ورود سرمایه‌گذاری خارجی و حتی بخشی از سرمایه‌های داخلی کاهش پیدا کرده باشد، گفت: به همین دلیل برخی منتظرند ببینند چه اتفاقی در روابط با غرب رخ خواهد داد. البته هدف این است که سرمایه‌گذاری خارجی نیز وارد شود زیرا این سرمایه‌ها معمولا به تامین مالی پروژه‌ها کمک و سرمایه‌گذاران خارجی به‌ندرت از منابع خود برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند.
او اضافه کرد: در واقع همیشه در دنیا منابع مالی زیادی وجود دارد اما پروژه‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری کمتر هستند. پروژه‌هایی که دارای ضمانت‌های معتبر باشند، معمولا موفق به جذب منابع مالی از بانک‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سایر منابع بین‌المللی می‌شوند.
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی عنوان کرد: به همین دلیل احتمالا شرکت‌های چینی، هندی یا حتی ترکیه‌ای که به منابع مالی بین‌المللی دسترسی دارند، برای تامین مالی پروژه‌ها وارد عمل خواهند شد. با این حال حتی اگر فضای سیاسی بهبود یابد، فکر نمی‌کنم به‌طور کامل مشکلات تامین مالی از بین برود. حتی بخش‌خصوصی داخلی نیز با وجود کاهش محدودیت‌های مالی، همچنان نیازمند دسترسی به منابع مالی بین‌المللی یا روش‌های تامین مالی مدرن است.
او با تاکید براینکه ایران دارای شرکت‌های فنی و مهندسی توانمندی است که می‌توانند پروژه‌ها را اجرا کنند، تصریح کرد: مشکل اصلی بیشتر به تامین مالی مربوط می‌شود. بخشی از این مشکل نیز به تجهیزات و امکانات برمی‌گردد که هر دو به دانش فنی و تحریم‌ها گره خورده‌اند. حسینی در پاسخ به این سوال که شما وضعیت پروژه‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا از نظر اجرایی، این پروژه‌ها به گونه‌ای هستند که بخش خصوصی تمایل داشته باشد وارد آنها شود؟ آیا این پروژه‌ها می‌توانند نیازهای گازی را تامین و از مشکلاتی مانند کمبود خوراک برای واحدهای پتروشیمی و فولادی جلوگیری کنند؟ گفت: به عنوان مثال، هلدینگ باختر وارد میدان شده و برخی پروژه‌ها را آغاز کرده است. شرکت‌های مختلفی نیز در این حوزه فعال شده‌اند. این رویداد فرصتی بود که میدان‌های گازی کوچک و بزرگ معرفی شوند؛ میدان‌هایی مانند «میدان خیّه» و «میدان مدّار.»
او افزود: به نظر می‌رسد برخی شرکت‌ها به صورت کنسرسیوم وارد شده‌اند، مذاکرات انجام داده و قراردادهایی نیز منعقد شده است. امیدواریم میدان‌های کوچک گازی که پتانسیل زیادی دارند، بتوانند مشکل تامین خوراک واحدهای پتروشیمی و فولادی را حل کنند و مورد استقبال بخش خصوصی کشور قرار گیرند.
نیاز دوگانه صنعت نفت
نرسی قربان، کارشناس انرژی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» هم می‌گوید: به نظرم هم بخش‌خصوصی و هم سرمایه خارجی نیاز صنعت نفت ماست. اگر بخش خصوصی ما مطالعه روی این پروژه را آغاز کند و مراحل اولیه را به‌خوبی انجام دهد، می‌تواند آن را به سرمایه‌گذاران خارجی معرفی کند سپس با جذب سرمایه خارجی، امکان اجرایی شدن آن فراهم می‌شود. در واقع این یک همکاری دوطرفه خواهد بود. وی افزود: این اتفاق یک‌بار دیگر هم رخ داد. زمانی که برجام امضا شد، بسیاری از شرکت‌ها و کشورها وارد ایران شدند و همه امیدوار بودند که این پروژه‌ها به سرعت عملی شود اما به دلیل مشکلاتی که بعدا پیش آمد، از جمله اختلافات با آمریکا بر سر سیستم بانکی و نگرانی آمریکایی‌ها از سرمایه‌گذاری در ایران، روند کار متوقف شد. این کارشناس انرژی در پاسخ به این سوال که پیش‌بینی شما از زمان شروع سرمایه‌گذاری تا به ثمر رسیدن پروژه‌ها چیست، عنوان کرد: الان هم نمی‌توانیم دقیقا بگوییم چقدر زمان می‌برد اما اگر واقعا تحریم‌ها برداشته شود و شرکت‌های بزرگ جهانی وارد ایران شوند و سرمایه‌گذاری را آغاز کنند، به نظر من سه تا چهار سال طول می‌کشد تا به سطحی برسیم که انتظار داریم.
