برخورد سلبی با بیحجابی کاتالیزور نارضایتی
جهانصنعت- موضوعاتی همچون «حجاب»، «گشت ارشاد»، «امنیتی شدن اعتراضات»، «وجود نارضایتی عمومی در کشور»، «حضور نیروهای امنیتی در دانشگاه» و «وابستگی نهادی نیروهای موسوم به لباسشخصیها» سالهای سال است که در سطح کلان سیاسی کشور موضوعاتی پربازدید و چالشبرانگیز بودهاند؛ شرایطی که باعث شده مرتضی طلایی بهعنوان چهرهای که سالها بهعنوان رییس پلیس پیشین تهران بزرگ فعالیت کرده، از چهرههای موردعلاقه رسانهها باشد.
چهرهای که ازقضا بهتازگی در گفتوگویی با خبرآنلاین به برخی از این مسائل پرداخته و ازجمله «امنیتی شدن اعتراضات» را ناشی از «اشکالات رویکردی» خوانده که بهگفته او، باعث میشود مسوولان «مسائل را تهدیدمحور ببینند.»
او گفته: «سوابق اعتراضات ما نشان داده مسائلی که بسیار ساده و قابلحل بوده و گرههایی که میشده با دست باز کرد با چه هزینههای سنگینی حلوفصل شدهاند. حد اعتدال را رعایت نمیکنیم و حقوق معترضان را به رسمیت نمیشناسیم.»
او که حوادث کوی دانشگاه تهران در سال ۷۸ را مسالهای خوانده که «ابتدا بسیار ساده بود»، میگوید: «روزنامه «سلام» توقیف شد و دانشجویان دانشگاه تهران در خوابگاه خود روزنامه توقیف شده را در دست دارند، آن را مطالعه میکنند، دربارهاش گفتوگو و حتی تبلیغ میکنند. در این مرحله، نه به تجمع کشیده شده و نه به اعتراض خیابانی؛ مساله در همین حد باقی ماند اما یک برخورد اولیهای که با این افراد صورت میگیرد، نتیجهاش به «جام زهری» میانجامد که رهبری آن را نوشیدند.»
حادثهای چنان تلخ که بهگفته او، منجر به قطع رابطه پلیس و محیطهای دانشگاهی شد. رییسپلیس پیشین تهران همچنین درباره «لباسشخصیها» توضیح داد: «اگر در سطح بالا و مدیریت ارشد کشور نگاه خود را اصلاح میکردیم، چنین گروههای فشاری ایجاد نمیشدند که این اتفاقات رخ دهد و ما مجبور شویم از این گروههای فشار برای مدیریت و برخورد با یک اعتراض استفاده کنیم.»
طلایی در عین حال تایید کرد که «در طول دورانی که در اصفهان، مازندران و تهران حضور داشتم، اجازه ورود این افراد را ندادم؛ دلیلی که از اصفهان منتقل شدم و مجبور شدم یا جابهجا شدم، ناشی از ایستادن مقابل همین گروهها بود.»
طلایی با اشاره به تجربه خود در زمان بازگشت شیرین عبادی در تهران پس از دریافت جایزه صلح نوبل گفت: «وقتی خانم عبادی به تهران آمد، جمعیت بیشماری به استقبال او آمدند. با ایشان صحبت کردم که ورودشان به سطح شهر میتواند مشکلآفرین باشد و نظم شهر را بههم بزند و تقاضا کردم با ما همراهی کنند تا ایشان را به منزل برسانیم و دوستان و طرفدارانشان به ترتیب با ایشان دیدار کنند.»
پیشنهادی که ظاهرا منجر به مدیریت اوضاع شده؛ حال آنکه بهگفته او، اگر رویکرد امنیتی حاکم میشد، به زدوخورد و درگیری میانجامید. طلایی درباره وضعیت کنونی جامعه نیز اظهارنظر کرده و با اذعان به «نارضایتی عمومی در جامعه» گفته: «نارضایتیهای امروز ناشی از مسائل گوناگون جامعه است.
اگر مدیریت درست اعمال نشود و وضعیت فعلی ادامه پیدا کند، جای نگرانی وجود دارد.» او که تاکید دارد نگاه سیاسی به مسائل ندارد و دنبال اداره جامعه است، میگوید: «اگر رویکردها همان رویکردهای فعلی باشد، اعتراضی اجتماعی حتی برای افزایش قیمتها، میتواند به بحران تبدیل شود.»
طلایی که در زمان حضورش در مقام ریاستپلیس تهران در فعال شدن گشتهای ارشاد در پایتخت موثر بوده، میگوید: «اگر نوع پوشش در جامعه قابلقبول نباشد، نه امنیتی است، نه سیاسی بلکه پدیده اجتماعی است.» هرچند وقتی درباره عملکرد خودش در ارتباط با فعالیت گشت ارشاد مواجه میشود، همین پدیده اجتماعی را زمینهساز «نوعی تعرض به حقوق اجتماعی مردم» میخواند و با مقایسه مساله حضور یک فرد مسلح در جامعه با مساله پوشش زنان مدعی است که پلیس نباید اجازه میداد امنیت به خطر بیفتد؛ «گشت ارشاد فیالنفسه نمیتواند یک امر بد باشد. همانند سایر پیشبینیها و تصمیمگیریهای ساختار اجتماعی برای مدیریت جامعه، گشت ارشاد شکل گرفته تا نظم اجتماعی را برقرار کند.»
او میگوید: «تمام اقدامات پلیس برای موضوع امنیت بوده و نه برای برخورد با پدیدههای اجتماعی. اگر واحد گشتی یا ماموری خلاف این سیاست عمل کرده، نباید آن را به کل اصل اقدام برای امنیت مردم تعمیم داد.»
طلایی در توصیف جامعه میگوید: «اکنون دچار برهنگی و مسائل عدیده و عجیبی شدهایم؛ در هایپرمارکت میوه، فرد با لباس زیر میوه میخرد.»
او تصریح کرد: «با این حال همچنان معتقدم نباید با این مسائل برخورد سلبی کرد زیرا بدتر میکند.»
