بازنگری در مسیر دیپلماسی
جهان صنعت- درست یک‌هفته از اعلام آتش‌بس میان ایران و رژیم صهیونیستی و پایان جنگ ۱۲روزه می‌گذرد؛ آتش‌بسی که پس از اظهارات دونالد ترامپ در این رابطه، مشخصا از زمانی رنگ واقعیت به خود گرفت که سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران تاکید کرد که اگر تا ساعت ۴صبح روز چهارشنبه ۴تیرماه۱۴۰۴ به وقت تهران، رژیم صهیونیستی خصومت‌ها را متوقف کند، ازسوی ایران نیز به‌رسمیت شمرده خواهد شد و جمهوری اسلامی عملیات نظامی خود را متوقف خواهد کرد.
درخواست گروه۷ برای ازسرگیری مذاکرات تهران- واشنگتن
با این‌همه اما بلافاصله پس از پایان جنگ ۱۲روزه و آغاز آتش‌بسی که در ساعات و روزهای نخست بسیار شکننده به‌نظر می‌رسید، بحث ازسرگیری مذاکرات ایران و آمریکا بار دیگر به سوژه داغ رسانه‌های بین‌المللی تبدیل شده است. این در حالی است که شامگاه دوشنبه به‌وقت تهران، وزیران امور خارجه «گروه‌هفت» در بیانیه‌ای مشترک از آتش‌بس میان رژیم صهیونیستی و ایران حمایت کرده و خواستار ازسرگیری مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای ایران شدند.
خبرگزاری رویترز در گزارش تازه خود با استناد به بیانیه گروه‌هفت، آورده است: «ما خواستار ازسرگیری مذاکراتی هستیم که به توافقی جامع، قابل راستی‌آزمایی و بادوام برای رسیدگی به برنامه هسته‌ای ایران انجام شود.» وزیران امور خارجه این گروه «از تمامی طرفین خواستند از اقداماتی که منجربه ثبات‌زدایی بیشتر در خاورمیانه می‌شود، بپرهیزند.» آنها همچنین پس از اظهارات مطرح‌شده در یکی از نشریات ایرانی درباره رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که ایران معتقد است در این درگیری نقش بی‌طرفانه نداشته، در عمل به وظایف قانونی‌اش در حفاظت از تاسیسات اتمی ایران کوتاهی کرده و گزارش جانبدارانه اخیر او درباره برنامه هسته‌ای ایران زمینه‌ساز حملات متجاوزانه به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی ایران شده، آنچه «تهدید» علیه گروسی خوانده‌اند را محکوم کردند. ایران اعلام کرده اقدامات گروسی را تحت پیگرد قانونی قرار می‌دهد.
واکنش عراقچی به اظهارات تازه ترامپ
با این‌همه درخواست گروه‌هفت برای ازسرگیری مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای ایران در حالی مطرح می‌شود که سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگو با رسانه آمریکایی و در واکنش به اظهارات هفته گذشته دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا درباره اینکه گفت‌وگوها با ایران ممکن است این هفته از سر گرفته شود، گفت: «فکر نمی‌کنم مذاکرات به این سرعت از سر گرفته شود.» عراقچی که با خبرنگار شبکه سی‌بی‌اس، در تهران گفت‌وگو می‌کرد، تصریح کرد: «برای اینکه تصمیم به مذاکره مجدد بگیریم، ابتدا باید مطمئن شویم که آمریکا در طول مذاکرات ما را هدف حمله نظامی قرار نمی‌دهد.» او در ادامه گفت: «با همه این ملاحظات، هنوز به زمان بیشتری نیاز داریم.» عراقچی با این حال تاکید کرد که «درهای دیپلماسی هرگز بسته نخواهد شد.»
شرط تخت‌روانچی برای ازسرگیری مذاکرات
همزمان مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه نیز در گفت‌وگو با شبکه خبری بی‌بی‌سی درباره چشم‌انداز مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا گفت: «ما از واشنگتن می‌شنویم که آنها تمایل به گفت‌وگو دارند اما هیچ تاریخی تعیین نشده، ما با هیچ تاریخی موافقت نکرده‌ایم و هیچ توافقی بر سر چارچوب مذاکرات صورت نگرفته است.»
این دیپلمات عالی‌رتبه ایرانی همچنین خاطرنشان کرد: «در حال حاضر ما به‌دنبال دریافت پاسخ به این پرسش هستیم که آیا قرار است همزمان با آغاز گفت‌وگوها، دوباره با اقدامات تجاوزکارانه مواجه شویم یا نه؟ ایالات‌متحده تاکنون موضع روشنی در این خصوص اعلام نکرده است.»
معاون وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است توافقی میان دوطرف شامل لغو تحریم‌ها در ازای توقف غنی‌سازی ازسوی ایران حاصل شود، تصریح کرد: «چرا باید با چنین پیشنهادی موافقت کنیم؟ غنی‌سازی ۶۰درصدی ما برای اهداف صلح‌آمیز استفاده می‌شود. البته سطح و ظرفیت آن می‌تواند مورد بحث قرار گیرد اما اینکه بگویند شما باید غنی‌سازی را کاملا کنار بگذارید و در غیر این صورت بمباران خواهید شد، این دیگر منطق نیست؛ قانون جنگل است.»
تخت‌روانچی درباره میزان خسارت وارده به تاسیسات هسته‌ای ایران گفت که ارزیابی دقیقی نمی‌تواند ارائه کند. او همچنین با انتقاد از مواضع رهبران اروپایی در حمایت از اقدامات تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی و آمریکا گفت: «کسانی که از برنامه هسته‌ای ایران انتقاد می‌کنند، باید به‌جای آن، رفتارهایی را که با ایران شده است مورد انتقاد قرار دهند و آمریکا و رژیم‌صهیونیستی را به‌خاطر نقض حقوق بین‌الملل مورد پرسش قرار دهند.»
او تصریح کرد: «اگر جرات انتقاد از آمریکا را ندارند، بهتر است سکوت کنند، نه اینکه تجاوز را توجیه کنند.» معاون وزیر امور خارجه اضافه کرد که ایران از طریق میانجی‌ها پیام‌هایی دریافت کرده مبنی‌بر اینکه آمریکا قصد تغییر حکومت در ایران را ندارد. وی تاکیدکرد و گفت: «چنین سناریویی هرگز محقق نخواهد شد و اساسا چنین تصوری اتلاف وقت است.»
تخت‌روانچی خاطرنشان کرد: «اگرچه برخی شهروندان ممکن است نسبت‌به برخی عملکردهای دولت انتقاد داشته باشند اما در برابر تجاوز خارجی متحد خواهند شد.» این دیپلمات عالی‌رتبه ایرانی با اشاره به آتش‌بس با رژیم صهیونیستی هم گفت که مشخص نیست این وضعیت تا چه زمانی ادامه داشته باشد، اما تا زمانی‌که حمله نظامی تازه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران صورت نگیرد، «ما آن را حفظ خواهیم کرد.»
معاون وزیر خارجه همچنین خاطرنشان کرد که متحدان عرب ایران در منطقه خلیج‌فارس در تلاش هستند تا فضای لازم برای آغاز گفت‌وگو را فراهم کنند. او تصریح کرد: «ما خواهان جنگ نیستیم؛ ما خواهان گفت‌وگو و دیپلماسی هستیم اما باید آماده و هوشیار باشیم تا بار دیگر غافلگیر نشویم.»
تاکید سخنگوی دولت بر پایبندی ایران به میز مذاکره باوجود بی‌اطمینانی
از سوی دیگر، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت نیز در نشست مطبوعاتی خود که روز گذشته در محل خبرگزاری کار ایران(ایلنا) برگزار شد، با اشاره به شمار شهیدان این جنگ ۱۲روزه گفت: «بنابر آمار پزشکی قانونی ۹۳۵شهید تقدیم وطن شد که از این تعداد ۱۴۰زن و کودکِ شهید داشتیم حتی شهادت‌های خانوادگی تا ۱۲عضو یک خانواده را هم شاهد بودیم.
بنابر آخرین آمار وزارت بهداشت و درمان ۵۶۴۶مجروح به بیمارستان‌ها مراجعه کرده‌اند. خدمت‌رسانی به این مجروحان مازاد بر خدمت‌رسانی‌های معمول بیمارستان‌ها بود. ۱۱آمبولانس منهدم، ۹نفر از کادر درمان شهید و پنج‌نفر از امدادرسانان هلال‌احمر نیز شهید شدند.» سخنگوی دولت با تاکید بر اینکه «سایت‌های هسته‌ای ایران آسیب جدی دیده‌اند»، اعلام کرد که «بنابر گفته وزیر امور خارجه هیچ تاریخی برای مذاکره تعیین نشده و محتمل است که این تاریخ، نزدیک هم نباشد.»
مهاجرانی با اشاره به ۱۰مکاتبه با دبیرکل سازمان ملل، سه‌جلسه در شورای امنیت و جلسات متعدد دیگری که در این زمینه برگزار شد، تصریح کرد: «مذاکرات از دولت سیزدهم در جریان بود و متوقف نشد اما تناقض‌گویی‌های آنان کار را مشکل کرد و در وسط مذاکرات به ایران حمله کردند؛ به همین دلیل در عین بی‌اطمینانی به مذکرات، مسیر مذاکرات را ترک نمی‌کنیم.»
او گفت: «طی دو دهه اخیر هم آن را نشان داده‌ایم. ایران اهل مذاکره و دیپلماسی است. دیپلماسی با کشورهای همسایه و کشورهای منطقه آن را نشان می‌دهد. مخاصمه با کشورهایی که قطع رابطه داشتیم را حل کردیم. با عربستان و مصر مشکلات‌مان را حل کردیم.»
تاکید لاریجانی بر لزوم بازنگری در روابط با جامعه جهانی
حال در شرایطی که بسیاری از مسوولان از وزیر امور خارجه تا سخنگوی دولت تاکید دارند که باوجود بی‌اطمینانی نسبت‌به طرف مقابل و مواجهه با بدعهدی آنان، ایران پیوسته بر مسیر دیپلماسی پایبند بوده و خواهد بود، علی لاریجانی مشاور رهبری معتقد است که «دیگر نمی‌توان به روال سابق ادامه داد» و اکنون وقت بازنگری در نوع برقراری ارتباط با جامعه جهانی است. علی لاریجانی که عصر دوشنبه در یک مصاحبه تفصیلی با ایسنا از برخی ناگفته‌های جنگ ۱۲روزه سخن گفت، در بخش پایانی سخنانش با بیان اینکه «چهره‌های بسیاری در این جنگ کاملا رفوزه شدند»، از نتانیاهو، ترامپ و برخی رهبران غربی به این عنوان نام برد و اضافه کرد: «کسی که در این میان رسوا شد، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود.» او خاطرنشان کرد: «با رفتارهایی که عملا رژیم «عدم اشاعه» را بی‌اعتبار کرد.
محمد البرادعی، مدیرکل پیشین آژانس، در واکنشی گفت که «تجاوز به ایران خلاف منشور سازمان ملل است. ما در بازرسی‌ها، هیچ نشانه‌ای از انحراف نظامی در برنامه هسته‌ای ایران نیافتیم.» حالا سوال این است: اگر ایران هیچ انحرافی نداشته، چرا این جنگ به راه افتاد؟ پاسخ روشن است: هسته‌ای فقط بهانه بود. هدف، ایران بود.»
علی لاریجانی که معتقد است «ایران باید در روابطش با سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای اروپایی بازنگری کند»، در توضیح تکمیلی این گفته خاطرنشان کرد: «آنها در تمام این مدت، یا سکوت کردند یا پشت آمریکا ایستادند. با اینها دیگر نمی‌توان به روال سابق ادامه داد.»
او اضافه کرد: «در مقابل، کشورهای اسلامی و برخی ملت‌های منطقه، با وجود اختلافات، پشت ایران ایستادند. باید این روابط تقویت و به یک نظام همکاری منطقه‌ای پایدار منجر شود.» بدین‌ترتیب به‌نظر می‌رسد این جنگ ۱۲روزه عملا آغازگر دوره‌ای تازه در فضای بین‌المللی و روابط ایران با جامعه جهانی خواهد بود؛ دوره‌ای که باید دید طی آن، شاهد چه تحولاتی خواهیم بود.
