انواع گچ کاری ساختمان [معرفی انواع گچ + کاربرد]

در فرایند ساخت‌وساز هر ساختمانی انتخاب روش‌ها و مصالح مناسب می‌تواند در دوام، زیبایی و کارکرد نهایی سازه تأثیر مستقیم داشته باشد. از جمله مهم‌ترین مراحل نازک‌کاری در ساختمان، گچ‌کاری است که ضمن زیبایی، در محافظت از دیوارها، پوشش شکاف‌ها و ایجاد سطحی صاف برای رنگ یا پوشش نهایی تأثیر می‌گذارد. شاید تصور کنید که گچ کاری فقط پاشیدن گچ روی دیوار است! در حالی که انتخاب نوع گچ، روش اجرا و تجهیزات مورد استفاده در پروژه می‌توانند تفاوت بسیار بزرگی در کیفیت نهایی به وجود آورند. در ادامه، انواع گچ کاری ساختمان را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

گچ کاری؛ اولین قدم در زیبایی و استحکام ساختمان

گچ‌کاری به عنوان لایه نهایی روی دیوارها و سقف‌ها عمل می‌کند؛ در واقع پایه اصلی برای پوشش‌‌های نهایی نظیر رنگ، کاغذ دیواری یا ترمیم‌های بعدی است. زمانی که سطح زیرین ناهموار یا دارای ترک باشد، این نقص‌ها در نمای نهایی به چشم ما می‌آیند؛ پس اجرای اصولی گچ کاری بسیار حائز اهمیت است. زمانی که اصول گچ‌کاری رعایت شود، سطحی صاف، یکدست و بدون موج خواهیم داشت که دوام و پایداری سطح را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، رعایت اصول باعث می‌شود که پوشش‌های بعدی به خوبی در سطح بنشینند و یکنواخت باشند. همچنین، هزینه‌های تعمیر و ترمیم بعدی نیز کاهش پیدا خواهد نمود. بنابراین، گچ‌کاری درست و استاندارد نه تنها جنبه تزئینی دارد، بلکه یک امر ضروری برای تضمین کیفیت و ماندگاری نمای داخلی ساختمان محسوب می‌شود.

انواع گچ ساختمانی و کاربرد هرکدام

در بازار گچ ساختمانی با انواع مختلفی از گچ‌ها مواجه هستیم که هر یک از آن‌ها از ویژگی‌های مخصوص به خود برخوردارند و می‌توان بر حسب شرایط محیطی، نوع ساخت‌وساز و میزان بار نهایی بهترین گزینه را برگزید:

۱.     گچ زیرکار (گچ و خاک)؛ پایه اجرای نازک‌کاری

این نوع از انواع گچ کاری ساختمان که معمولاً آن را تحت عنوان گچ و خاک نیز می‌شناسند؛ ترکیبی از گچ و ماسه یا خاک به همراه سایر افزودنی‌هاست. این گچ معمولاً برای پوشش اولیه دیوارها و سقف‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و کارکرد اصلی آن فراهم‌ ساختن سطح مناسب برای لایه نهایی گچ یا پوشش‌های نهایی است. از جمله ویژگی‌های این نوع گچ می‌توانیم به قابلیت پوشش ترک‌ها و ناهمواری‌های بزرگ، استحکام بیشتر به دلیل حضور ذرات درشت، قیمت مقرون به صرفه‌تر نسبت به گچ سفیدکاری خالص و بهبود چسبندگی لایه نهایی گچ اشاره داشته باشیم.

۲.     گچ سفیدکاری؛ سطح نهایی صاف و زیبا

پس از اجرای زیرکار، مرحله سفیدکاری شروع می‌شود. این لایه دارای دانه‌بندی بسیار ریزتری بوده و هدف آن ایجاد یک سطح صاف و آماده برای رنگ، پوشش‌های تزئینی و کاغذ دیواری است. از جمله ویژگی‌های این مدل از انواع گچ کاری ساختمان می‌توانیم به ایجاد سطحی صاف، یکنواخت و فاقد برجستگی، آماده‌سازی سطح برای رنگ یا پوشش‌های نهایی، بهبود جلوه نهایی و ظرافت بیشتر و امکان پرداخت نهایی بهتر و پوشش بیشتر نقص‌های ریز اشاره داشته باشیم.

۳.     گچ پلیمری و آماده؛ انتخاب مدرن برای سرعت و دوام

با پیشرفت تکنولوژی مصالح ساختمانی، نوعی گچ به نام گچ پلیمری یا گچ آماده (پیش مخلوط شده) روانه بازار شده که با افزودن مواد پلیمری و روان‌کننده، برخی از ویژگی‌ها در آن بهبود پیدا کرده است. از جمله خصوصیات این گچ می‌توانیم به آماده‌سازی سریع و بدون نیاز به ترکیب دستی، چسبندگی قوی‌تر و مقاومت بهتر در برابر رطوبت، کاهش ترک‌خوردگی، صرفه‌جویی در زمان اجرا و جلوگیری از هدررفت مصالح اشاره داشته باشیم. در پروژه‌هایی که زمان اجرا محدود باشد یا این که کیفیت نهایی در اولویت است، استفاده از گچ پلیمری یا آماده یک انتخاب هوشمندانه خواهد بود.

دستگاه‌های مورد نیاز برای گچ‌کاری و نازک‌کاری

برای گچ‌کاری و نازک‌کاری به تجهیزات مختلفی نیاز است که در لیست زیر به معرفی این تجهیزات می‌پردازیم:

• دستگاه ملات پاش: این ابزار برای پاشیدن مخلوط گچ یا گچ و خاک به صورت یکنواخت روی دیوار و سقف کارایی دارد.
• ابزار ماله: از این ابزار برای پخش و صاف کردن لایه گچ روی سطح بعد از پاشش یا کار دستی استفاده می‌شود.
• هاوک: هاوک صفحه‌ای مسطح با دسته در زیر است که ملات را روی آن می‌ریزند و با ماله از روی آن به دیوار انتقال می‌دهند.
• سطل ترکیب یا مخلوط کردن: این سطل برای آماده‌سازی ترکیب گچ و آب، نگهداری ملات و تسهیل کار مخلوط کردن کارایی دارد.
• کاردک ملات یا ماله کوچک: این ابزار کوچک برای برداشتن ملات از سطل و انتقال آن به هاوک یا برای کار در کنج‌ها و نقاط ظریف دیوار کارایی دارد.
• فلوت یا ماله پرداخت: بعد از پخش با ماله، این ابزار برای صاف، فشرده و صیقلی کردن سطح مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• تی شمشه‌کشی دستی: این ابزار میله یا تخته‌ای بلند برای تسطیح و یکنواخت کردن سطح در مراحل اولیه اجرا به ویژه بعد از پاشش گچ یا ملات است.
• میکسر برقی یا دریل همزن: این ابزار برای مخلوط کردن یکنواخت گچ و آب در حجم زیاد و جلوگیری از تشکیل کلوخه کارایی دارد.
• برس یا قلم‌موی آب: این ابزار برای مرطوب کردن سطح گچ در حین یا پس از اجرا، نرم کردن لبه‌ها و جلوگیری از خشک شدن سریع سطح کارایی دارد.
• نبشی گچ‌کاری یا گوشه‌گیر: این نبشی یک نوار فلزی یا پلاستیکی مخصوص برای شکل‌دهی گوشه‌های داخلی و خارجی دیوار بوده و از لب پریدگی جلوگیری می‌کند.
• شمشه تراز: شمشه تراز یک میله بلند آلومینیومی یا فولادی بوده که برای کنترل تراز و راستای سطح گچ‌کاری شده، و همچنین بررسی ناهمواری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• سوهان گچ: این ابزار برای ساییدن و اصلاح سطح بعد از خشک شدن گچ یا برای شکل‌دهی و حذف زوائد کارایی دارد.
• کاردک یا اسپاتولا: این ابزار برای پر کردن درزها، جزئیات زوایا و کارهای ظریف در نازک‌کاری و پرداخت نهایی کاربرد دارد.

علاوه بر ابزارهایی که معرفی کردیم، در انواع گچ کاری ساختمان ممکن است که بر حسب نیاز از یک سری تجهیزات دیگر هم استفاده شود. برخی از کاربران می‌پرسند که آیا دستگاه شاتکریت و دستگاه کفسازی اسکرید (انتقال مصالح) هم در فرایند گچ‌کاری کاربرد دارند؟

شاتکریت دستگاهی است که برای پاشیدن ملات یا بتن با فشار بالا کارایی دارد. به همین علت، این دستگاه به طور مستقیم در گچ‌کاری استفاده نمی‌شود؛ چرا که فشار زیاد ممکن است که لایه گچ را دچار آسیب کند. با این حال، دستگاه شاتکریت در برخی از پروژه‌ها برای زیرسازی‌های سیمانی یا تقویت سازه پیش از گچ‌کاری امکان دارد که مورد استفاده قرار گیرد.

دستگاه اسکرید کفسازی مخصوص انتقال ملات به کف سازه و تسطیح آن است. در پروژه‌های نازک‌کاری کف و پوشش‌های نهایی کف، این دستگاه می‌تواند مفید باشد و منجر به ایجاد سطحی یکنواخت و تراز خواهد شد؛ البته این دستگاه هم به طور مستقیم برای گچ دیوار مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، اما در بخش کفسازی و آماده‌سازی سطوح کف کارایی خواهد داشت.

چرا انتخاب تیم حرفه‌ای گچ کاری و استفاده از تجهیزات باکیفیت اهمیت دارد؟

انتخاب یک تیم حرفه‌ای به اندازه شناخت انواع گچ کاری ساختمان حائز اهمیت است. یک گروه متخصص با مهارت کافی نسبت ترکیب گچ و آب را رعایت نموده و لایه‌ها را به شیوه‌ای اصولی اجرا خواهد نمود؛ به همین خاطر از ترک خوردن و موج‌دار شدن سطح جلوگیری می‌شود. بنابراین، آن چه که باعث می‌شود گچ‌کاری به بهترین شکل ممکن صورت گیرد، ترکیب تیم حرفه‌ای و استفاده از تجهیزات درجه یک خواهد بود.