اما و اگرهای مسکن کارگری
سارا اصغری– یکی از دغه‌دغه‌های کارگران همواره طی دهه‌های گذشته خانه‌دار شدن بوده است. آیا احداث واحدهای مسکونی توسط بنگاه‌های تولیدی می‌تواند به این دغدغه پایان ببخشد؟ رییس‌جمهور با تاکید بر اهتمام دولت برای کمک به پروژه‌های مسکن کارگری اعلام کرده که «دولت هر کاری که از دستش بربیاید برای تسریع و تسهیل اجرای پروژه‌های مسکن کارگری به کار خواهد گرفت.» مسعود پزشکیان در مراسم کلنگ‌زنی، ساخت و توسعه ۹۴هزار واحد مسکن کارگری در هفت استان کشور با تقدیر از این اقدام، اظهار کرد: «ساخت مسکن کارگری اتفاق مبارکی است و تمامی طرف‌های این پروژه به نوعی برنده هستند چراکه کارگر می‌تواند صاحب مسکن شود و صنعتگران و روسای شرکت‌ها و دولت نیز گام بلندی در ایجاد رفاه برای کارگران برمی‌دارند.» به واقع رییس دولت چهاردهم از تولیدکنندگان خواست که برای کارگران خود مسکن بسازند.
طرح‌هایی که به فراموشی سپرده شدند
درباره طرح ساخت مسکن کارگری توسط بنگاه‌های اقتصادی، آرمان خالقی، دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» عنوان کرد: ساخت مسکن کارگری از سوی واحدهای تولیدی یک کار دواطلبانه است که در این راستا صنعتگران می‌توانند اقدام کنند. البته سابقه این کار به پیش از ساخت مسکن مهر از سوی دولت نهم و دهم برمی‌گردد، در حقیقت چنین طرحی در استان خراسان‌رضوی اجرا شد که متولی آن نیز خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان بود که در این راستا یک کنسرسیوم شکل گرفت که خروجی آن یک شرکت تعاونی بود که قرار شد برای ۱۰۰کارگر خانه‌سازی انجام بگیرد که این اقدام نیز صورت گرفت و خروجی خوبی نیز به همراه داشت که با آمدن دولت احمدی‌نژاد و طرح مسکن مهر این طرح به فراموشی سپرده شد. خالقی در ادامه خاطرنشان کرد: همچنین در دولت دوازدهم نیز قرار شد چنین طرحی عملیاتی شود اما شیوع بیماری کرونا رخ داد و این طرح که قرار بود توسط بانک مسکن صورت بگیرد با مرگ مدیرعامل بانک مسکن در اثر کرونا این طرح به سرانجام نرسید.
۲منظر از یک طرح
خالقی در ادامه با تاکید بر این موضوع که این طرح را می‌توان در چند منظر مورد ارزیابی قرار داد، ادامه داد: از یک منظر این موضوع مطرح است که معمولا واحدهای صنعتی تمایل دارند که این طرح را برای کارگرانی انجام بدهند که ماندگاری در کار دارند و همیشه در بنگاه اقتصادی باقی خواهند ماند؛ معمولا کارفرمایان این دغدغه را دارند که اگر کارگری در بنگاه اقتصادی آنها باقی نماند چرا باید دست به چنین اقدامی بزنند. از منظر دیگر این موضوع مطرح می‌شود که در برخی شهرها که بیشتر صنعتی هستند، واحدهای تولیدی در قالب یک شرکت تعاونی بتوانند این اقدام را انجام بدهند و در کنار مجتمع‌های صنعتی یا نزدیک به این مجتمع‌ها واحدهای مسکونی برای کارگران خود احداث کنند. البته در این راستا ضروری است که دولت نیز تسهیلاتی به واحدهای تولیدی ارائه دهد چراکه یکی از مهم‌ترین مشکلات واحدهای تولیدی در این زمینه نبود زمین است که اگر دولت در قالب اجاره ۹۹ساله یا اجاره به شرط تملیک گام بردارد و زمین مورد نظر را به واحدهای تولیدی ارائه بدهد، واحدهای تولیدی نیز قادر خواهند بود براساس استاندارد، اقدام به ساخت‌وساز کنند. خالقی در پاسخ به این پرسش که ایجاد مسکن کنار واحدهای صنعتی به ایجاد مشکلاتی همچون نبود زیرساخت که مسکن مهر به آن دچار شد، مبتلا نمی‌شود، بیان کرد: واحدهای صنعتی معمولا در کنار شهرها قرار دارند و برای اینکه رفت‌وآمدها به راحتی انجام بگیرد، بهتر است این واحدها در کنار واحدهای صنعتی ساخته شوند. اگر یک واحدهای در شرق یک شهر واقع شده است، نمی‌توان ساخت مسکن برای کارگران آن در غرب آن شهر ساخته شود. از نظر جغرافیایی باید مسافت و رفت و آمد معقول باشد که یا به این واحدها نزدیک باشد یا در مسیر آنها قرار بگیرد.
الزام تامین زیرساخت‌ها
خالقی در ادامه با تاکید بر این موضوع که ساخت مسکن کارگری از سوی واحدهای تولیدی مستلزم پیش‌زمینه‌هایی است، خاطرنشان کرد: در این راستا باید چندین نهاد و سازمان در کنار یکدیگر قرار بگیرند تا بتوانند این طرح را پیش ببرند. در این زمینه نیاز به این موضوع داریم که تشکل‌های کارگری پای کار بیایند و در کنار آنها نیز تشکل‌های کارفرمایی در کنار تشکل‌های کارگری قرار بگیرند و در راستای تضمین و تامین مالی اقدامات لازم را انجام بدهند. در این راستا نیز کمیته امداد، بنیاد مستضعفان و بانک مسکن نیز می‌توانند برای این کار حضور داشته باشند.
خالقی همچنین تصریح کرد: موضوع مهم دیگر در این راستا تامین زیرساخت‌های لازم برای ایجاد ساخت مسکن است، بدون تامین آب، برق و گاز مورد نیاز نمی‌توان اقدام به ساخت‌وساز کرد. برای این منظور نهادهای مربوطه مثل آب و فاضلاب باید تضامین لازم را بدهند. همچنین باید برای ارائه سند مسکن تسهیلات لازم داده شود.
وی در پاسخ به این پرسش که از طرح مسکن مهر به بعد طرح‌های مسکن‌سازی دولت‌ها موفق نبوده است، آیا از این طرح، واحدهای تولیدی استقبال خواهند کرد، گفت: امیدواریم این طرح موفق باشد که البته این امر نیز مستلزم همان آماده کردن پیش‌زمینه و زیرساخت‌هایی است که به آنها اشاره کردم. برای استقبال از این طرح نیاز به کار ترویجی و فرهنگی نیز داریم. اگر نهادهای مختلفی در این طرح مشارکت کنند بدون شک واحدهای تولیدی نیز از این طرح استقبال خواهند کرد و شانس موفقیت آن را افزایش خواهند داد.
تقویت روابط کارگر و کارفرما
دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت همچنین در پاسخ به این پرسش که این طرح روی روابط کارگر و کارفرما چه تاثیراتی به همراه خواهد داشت، خاطرنشان کرد: بدون شک کارفرماها همواره تمایل دارند نیروهای متخصص و استادکار خود را در مجموعه نگه دارند چراکه آنها بزرگ‌ترین دارایی آنها به‌شمار می‌روند؛ بنابراین این اقدام می‌تواند نیروهای متعهد را وابسته و وفادار به بنگاه اقتصادی خود کند و در جریان این تعامل است که کارگران نیز با تعهد بیشتری در اختیار بنگاه اقتصادی خود پای کار می‌ایستند.
