اقتصاد پساجنگ در تعلیق
مرتضی حاجی آقا‌میری، رییس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق ایران
آتش‌بس وضعیتی است که در آن نه صلح برقرار است و نه جنگ؛ آسیب‌های ناشی از این شرایط اگر از دوران جنگ بیشتر نباشد، قطعا کمتر نیست. آتش‌بس موجود که می‌توانست نویدبخش صلحی پایدار باشد، در فضای اقتصادی نمود نیافته و کشور را در وضعیتی معلق و بلاتکلیف قرار داده است. در نتیجه آسیب‌هایی که در دوران جنگ آغاز شده بودند همچنان ادامه دارند. بسیاری از کسب‌وکارها یا هنوز فعالیت خود را از سر نگرفته یا ناگزیر به تعدیل نیرو شده‌اند که این امر باعث افزایش بیکاری در سطح گسترده‌ای شده است.
بسته‌های حمایتی دولت عمدتا معطوف به تسریع و تسهیل در واردات کالاهای اساسی و اعطای مهلت به فعالان اقتصادی برای پرداخت بدهی‌های‌شان است اما این اقدامات در شرایط فعلی کارایی چندانی ندارند. البته باید به این واقعیت نیز اذعان داشت که توان مالی دولت بسیار محدود بوده و خزانه خالی است و شرایط کشور ایجاب می‌کند که بخش عمده‌ای از بودجه به تقویت بنیه نظامی اختصاص یابد. در ابتدا اعلام شد که برای هر متر بازسازی خرابی‌های جنگ ۱۲روزه، مبلغی معادل ۸میلیون تومان پرداخت خواهد شد اما این مبلغ در ادامه به وامی مثلا ۲۵۰میلیون تومانی تقلیل یافت که نهایتا برای هر متر، حدود ۲میلیون و ۵۰۰هزار تومان تخصیص داده می‌شود. این وضعیت به وضوح نشان می‌دهد که دولت توان ارائه بسته‌های حمایتی موثرتر را ندارد. تمرکز اصلی این بسته‌ها همانطور که اشاره شد بر اعطای مهلت به فعالان اقتصادی است. برای نمونه، در صورتی که تاریخ اعتبار کارت بازرگانی شما به پایان رسیده باشد، تمدید آن برای چند ماه به تعویق می‌افتد تا فعلا درگیر فرآیند اداری نشوید، همچنین مهلت‌هایی برای بازپرداخت اقساط وام‌ها در نظر گرفته شده است. یکی از مهم‌ترین این موارد، موضوع تامین اجتماعی است. کسب‌وکارها باید در شرایطی که عملا فعالیتی ندارند، تعهدات خود را به سازمان تامین اجتماعی ادا کنند. از سوی دیگر سازمان تامین اجتماعی نیز اعلام می‌کند که در صورت عدم دریافت منابع مالی، توانایی پرداخت حقوق بازنشستگان را نخواهد داشت. این موضوع به یکی از چالش‌های اساسی کسب‌وکارها بدل شده و ریشه در تضعیف نهادهای کشور دارد. حوزه تخصصی ما اقتصاد فرهنگ بنیان است. روشن است که در شرایط جنگی، صنعت گردشگری با اختلالات جدی در سیستم حمل‌ونقل و رفت‌وآمد مواجه می‌شود و بی‌ثباتی‌های موجود، مخاطب خارجی را از حضور در کشور بازمی‌دارد. در عین حال گردشگران داخلی نیز در چنین شرایطی ضرورتی برای تهیه کالاهای فرهنگی نمی‌بینند و ترجیح می‌دهند هزینه‌های خود را صرف تامین نیازهای روزمره‌شان کنند بنابراین بدیهی است که حوزه ما از شرایط جنگی و پساجنگی آسیب‌های جدی دیده و همچنان متاثر از آن باشد. اقتصادی که طی سال‌ها به واسطه تحریم‌ها تضعیف و شکننده شده، طبیعتا در برابر تنش‌های ناشی از جنگ، تاب‌آوری کمی دارد و همین موضوع می‌تواند منجر به نابودی بخش وسیعی از کسب‌وکارها شود.
یکی از مهم‌ترین دلایلی که من به‌عنوان یکی از نمایندگان اتاق بازرگانی، همواره بر ضرورت دستیابی به یک توافق جامع و پایدار تاکید کرده‌ام، مسوولیتی است که در قبال رای فعالان اقتصادی در پایان سال ۱۴۰۱ دریافت کرده‌ام. بر این باورم که عدم تحقق این توافق می‌تواند معیشت مردم را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده و موجودیت بسیاری از کسب‌وکارها را در معرض خطر قرار دهد.
