اسنپ‌بک‌های واقعی بورس تهران
جهان‌صنعت – یک کارشناس اقتصادی می‌گوید که بورس ایران قرار بود موتور تامین مالی اقتصاد باشد. جایی که شرکت‌ها با جذب سرمایه عمومی رشد کنند و تولید رونق بگیرد اما واقعیت امروز بازار سهام چیز دیگری است.
به گفته محمد بدریان، شاخص‌کل بورس در ۱۹مرداد ۱۳۹۹ به قله تاریخی ۲,۰۷۸,۵۴۱ واحد رسید و ارزش‌کل بازار آن روز حدود ۷۰۰/۷هزار میلیارد تومان بود. قیمت دلار در آن روز حدود ۲۳هزار تومان و هر گرم طلای ۱۸عیار حدود یک‌میلیون تومان بود. یعنی ارزش بورس ایران معادل بیش از ۵۰۰/۷تن طلا بود و ارزش دلاری آن معادل تقریبی ۳۵۶میلیارد دلار برآورد می‌شد. این کارشناس بازار سرمایه معتقد است: امروز اما داستان کاملا فرق کرده است، ارزش کل بازار بورس تهران اکنون حدود ۳۷۰/۹هزار میلیارد تومان است. با دلار آزاد حدود ۱۱۰هزار تومان، این رقم معادل تنها ۵/۸۳میلیارد دلار می‌شود. اگر ارزش بورس را به طلا بسنجیم، معادل حدود ۹۱۰تن طلاست یعنی ارزش بازار سهام نسبت به مرداد ۱۳۹۹ براساس مقیاس دلار حدودا از ۷۷درصد کاهش واقعی داشته است و نسبت به طلا نیز شاهد افت حدود ۸۸درصدی بوده‌ایم.
بدریان می‌گوید: این سقوط به معنای از دست رفتن بخش عظیمی از ثروت سهامداران حقیقی است؛ مردمی که با امید به آینده، سرمایه‌های کوچک و بزرگ‌شان را وارد بازار کردند اما خروج نقدینگی، سیاستگذاری‌های ناپایدار، دامنه نوسان محدود و قیمت‌گذاری دستوری باعث شد بازار سهام از یک فرصت تاریخی برای تامین مالی، به محلی برای بی‌اعتمادی و بی‌انگیزگی تبدیل شود اما آیا بورس ما واقعا ظرفیت رشد دارد؟
به گزارش تسنیم، این کارشناس بازار سرمایه اظهار می‌کند، در کشورهای توسعه یافته نسبت ارزش بورس به تولید ناخالص داخلی به صورت میانگین ۱۲۰درصد است، پس از رشد بورس تا مردادماه سال ۱۳۹۹ این عدد تنها به ۸۰درصد افزایش یافته بود، یعنی حتی در اوج سال ۱۳۹۹ نیز بورس ظرفیت فراوانی برای رشدهای بالاتر داشت که متاسفانه با سوءمدیریت و سایر دلایلی که پیشتر اشاره کردم با آن سقوط تاریخی مواجه شد و اما جای تعجب دارد که با توجه به آنکه سال ۲۰۲۴ میزان تولید ناخالص داخلی ما ۴۳۷میلیارد دلار بوده است، ارزش بورس‌مان معادل ۵/۸۳میلیارد دلار است، یعنی ارزش کل بورس ما نسبت به تولید ناخالص داخلی ما از ۲۰درصد هم کمتر شده است که خود می‌تواند به عنوان شاخصی نشان‌دهنده بی‌اعتمادی مردم به این بازار دستوری و حرکت مردم به سمت سفته‌بازی و خریدوفروش دلار و طلا باشد و بیانگر حرکت نقدینگی از فعالیت‌های مولد به سمت فعالیت‌های غیرمولد باشد.
به گفته بدریان، وضعیت آمارهای بورس ما حتی نسبت به کشورهای منطقه نیز چندان امیدوارکننده نیست. ارزش بازار سهام عربستان سعودی (Tadawul) حدود ۸۰۰۲میلیارد دلار است باتوجه به اینکه تولید ناخالص داخلی این کشور در سال ۲۰۲۴ معادل ۲۳۷۱میلیارد بوده است. این نسبت برای عربستان معادل ۲۲۶درصد است و جالب است که ارزش تنها یکی از شرکت‌های بورسی عربستان به نام آرامکو ۵۷۰۱میلیارد دلار است، یعنی کل بورس ما حدودا معادل ۵درصد این شرکت ارزش‌گذاری شده است. آمار‌ها حتی نسبت به امارات نیز وخامت اوضاع را نشان می‌دهد. در امارات نسبت ارزش بورس به تولید ناخالص داخلی معادل ۱۹۶درصد است و ارزش تنها یک شرکت سرمایه‌گذاری بورسی آن به اسمInternational Holding Company معادل ۲۴۰میلیارد دلار آمریکاست یعنی ارزش کل بورس ما کمتر از ۳۵درصد ارزش یک بورس در امارات متحده عربی است.
این کارشناس بازار سرمایه معتقد است: تمام شاخص‌های کلان اقتصاد نشان می‌دهد حتی با وجود فعال شدن اسنپ‌بک نیز فرصت بسیاری برای تامین مالی در بورس داخلی وجود دارد.
به گفته بدریان بازار سرمایه ظرفیت بزرگی دارد اما نیازمند شفافیت، ثبات در مقررات و حمایت از سهامداران خرد است. بدون این اصلاحات، «اسنپ‌بک»های مقطعی شاخص ــ یعنی رشدهای ناگهانی و کوتاه‌مدت ــ نمی‌تواند ریزش چندساله بورس را جبران کند و سرمایه‌های تازه‌ای جذب بازار کند. متاسفانه حتی رشدهای هیجانی روزهای اخیر هم نتوانسته اعتماد مردم را بازگرداند. اکنون نیازمند یک تدبیر اساسی و بلندمدت هستیم تا با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی، بورس دوباره به وظیفه اصلی خود یعنی خدمت به تولید بازگردد، نه آنکه محلی برای جبران کسری بودجه، سوزاندن سرمایه مردم و بازی با نوسان‌های کوتاه‌مدت باشد.
