از خروج برجام از دستور کار تا قطعنامه ۴ جانبه علیه ایران
جهان صنعت– نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همزمان با روزهای پایانی همین هفته برگزار خواهد شد؛ نشستی که به‌ویژه باتوجه به آنکه نخستین نشست فصلی این نهاد از زمانی است که تروئیکای اروپایی در روزهای آغازین مهرماه اقدام به فعال‌سازی مکانیسم ماشه کرد تا زمینه بازگشت تمامی شش‌قطعنامه تحریمی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران را فراهم کند، از اهمیتی ویژه برای ایران برخوردار خواهد بود و به همین دلیل از چند روز پیش از اعلام دستور کار این نشست، منابع رسانه‌ای با دقت اخبار مربوط به آن را رصد می‌کردند و دیگر ناظران نیز هر تحولی را در این راستا، با در نظر گرفتن زمان برگزاری این نشست و آنچه احتمالا در آن رقم خواهد خورد، مورد تحلیل و ارزیابی قرار می‌دادند. با این همه اما وقتی حوالی غروب جمعه هفته‌ای که گذشت، وبگاه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با انتشار اطلاعیه‌ای، دستور کار نشست آتی شورای حکام آژانس را تشریح کرد، اساسا قرار نیست در این نشست درباره پرونده هسته‌ای ایران اقدامی رسمی صورت بگیرد. نکته‌ای که دست‌کم منابع رسانه‌ای داخلی آن را ناشی از «پایان یافتن اعتبار قطعنامه۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل» عنوان کرده و به این اعتبار از «خروج برجام از دستور کار نشست آتی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» خبر دادند.
خروج برجام از دستور کار نشست فصلی شورای حکام آژانس
بدین‌ترتیب آنطورکه در اطلاعیه اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که حوالی غروب جمعه به وقت تهران روی خروجی وبگاه رسمی این نهاد قرار گرفت، مورد تاکید قرار گرفته، نشست فصلی شورای حکام آژانس در حالی از ساعت ۱۰صبح چهارشنبه ۲۸ آبان‌ماه به وقت اروپای مرکزی (۱۲:۳۰ نیمروز به وقت تهران)، با قرائت بیانیه رافائل گروسی رسما آغاز خواهد شد و در ادامه جلسات گوناگون این نهاد تا روز جمعه ۳۰ آبان‌ماه ادامه خواهد یافت، قرار نیست سند قانونی توافق هسته‌ای۲۰۱۵ (برجام) میان ایران و گروه ۱+۵ مورد بحث و بررسی قرار گیرد؛ اتفاقی مهم در ارتباط با مجموعه تحولات و سیر پر فراز‌و‌نشیب پرونده هسته‌ای ایران که اگرچه اشاره مشخصی به علت آن در اطلاعیه رسمی آژانس دیده نمی‌شود اما باتوجه به این نشست در واقع نخستین نشست فصلی این نهاد از زمان پایان اعتبار قطعنامه۲۲۳۱ در روز(۲۶ مهرماه امسال خواهد بود و در نتیجه احتمالا به همین دلیل، دستورکار نشست پیش‌روی این نهاد بدون اشاره به پرونده هسته‌ای ایران تنظیم و منتشر شده است.
ادعای عدم ارسال پرونده ایران به شورای امنیت بنابر ادعای وال‌استریت‌ژورنال
همزمان با انتشار این اخبار و متعاقبا واکنش‌ها و تحلیل‌هایی که در این رابطه در فضای رسانه‌ای مطرح شد اما لارنس نورمن، خبرنگار روزنامه وال‌استریت ژورنال در رشته‌توئیتی که از طریق حساب کاربری شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس منتشر کرد، احتمال ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد را «بسیار بعید» ارزیابی کرد و با تاکید بر اینکه «(در حال حاضر) برنامه این نیست»، نوشت: «همانطورکه گزارش دادم، قبلا در دست بررسی بود اما الان نیست.» این خبرنگار شناخته‌شده همچنین با اعلام خبر «صدور قطعنامه‌ای چهارجانبه درباره پرونده هسته‌ای ایران» طی روزهای پیش‌رو، مدعی شد که قرار است در این قطعنامه به رافائل گروسی درمورد «الزامات گزارش‌دهی دستورهایی شفاف داده شود» و «ایران را نیز به‌دلیل عدم همکاری با آژانس سرزنش کند.» او در عین حال تاکید کرد: «اما به‌نظر می‌رسد فضا این است که بیایید به دیپلماسی زمان بدهیم. درگیری ژوئن(جنگ ۱۲روزه) هنوز تازه است؛ بیایید آن را تشدید نکنیم. بنابراین فعلا هیچ ارجاعی به شورای امنیت سازمان ملل و هیچ قطعنامه عدم پایبندی وجود ندارد.»
ماجرای قطعنامه چهارجانبه آمریکا و تروئیکا علیه ایران
نورمن در عین حال تاکید کرده که «این وضعیت برای همیشه ادامه نخواهد یافت» و در ادامه آورده است: «یادآوری می‌کنم در حال حاضر سه کشور اروپایی(E3)، دو گزینه شورای امنیت سازمان ملل را در دسترس دارند که این دو گزینه حتی می‌توانند باهم ترکیب شوند؛ یک، ارجاع به شورای امنیت سازمان ملل برای عدم پایبندی (ایران) به تحقیقات پادمانی در مورد مواد هسته‌ای اعلام نشده. دو،(اعلام) عدم گزارش‌دهی از سوی ایران و عدم دسترسی(بازرسان آژانس اتمی) از ماه ژوئن که هردو می‌توانند گسترش داده شوند.» اشاره این خبرنگار آمریکایی به ماه ژوئن به‌عنوان مقطعی که از آن، ایران از گزارش‌دهی به آژانش خودداری و دسترسی بازرسان این نهاد را نیز محدود کرده در واقع مربوط به خرداد و تیرماه امسال است و تصمیم ناگزیر تهران، درپی حمله رژیم‌صهیونیستی و آمریکا به خاک ایران! خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال همچنین تاکید کرد: « انتخاب اما این نیست که این کار در این هفته(همزمان با برگزاری نشست فصلی پیش‌روی شورای حکام آژانس) شروع شود.» او در گمانه‌زنی خود درباره زمان وقوع این اقدام‌های احتمالی آژانس نوشته «تصور می‌کنم اگر در چند ماه آینده تغییری در دسترسی(بازرسان) و گزارش‌دهی ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ایجاد نشود، وضعیت کنونی می‌تواند تغییر کند.»
واکنش تهران به قطعنامه آمریکا و تروئیکا علیه ایران
هنوز اما ساعاتی از انتشار این رشته‌توئیت خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال و اشاره به احتمال صدور «قطعنامه چهارجانبه» نگذشته بود که شبکه المیادین بخش‌هایی از متن پیش‌نویس این قطعنامه را افشا کرد و با طرح این ادعا که به پیش‌نویس قطعنامه‌ای دست یافته که کشورهای اروپایی قصد دارند آن را در جریان نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در روزهای پایانی هفته جاری ارائه کنند، اعلام کرد: «براساس این پیش‌نویس ایران ملزم است تمامی فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی و بازفرآوری، از جمله فعالیت‌های پژوهش و توسعه را تعلیق کند.» آنطورکه المیادین آورده، «در این پیش‌نویس همچنین تاکید شده که ایران باید به‌طور دقیق مطابق با مفاد پروتکل الحاقی عمل کند.» این رسانه همچنین مدعی است که در بخش دیگری از پیش‌نویس قطعنامه آمریکا و تروئیکا ادعا شده که «ایران طی پنج‌ماه گذشته هیچ‌گونه اطلاعاتی درباره وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود به آژانس ارائه نکرده است.» این در حالی بود که انتشار این گزارش المیادین، منجر به واکنش صریح تهران شد و بر این اساس، رضا نجفی، نماینده دائم ایران نزد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دیگر سازمان‌های بین‌المللی در وین در واکنش به سوالات خبرنگاران حاضر در محل برگزاری نشست فصلی پیش‌روی آژانس، اقدام آمریکا و سه کشور اروپایی در ارائه پیش‌نویس این قطعنامه چهارجانبه مصداق دیگری از «سوءاستفاده‌های آمریکا و تروئیکا از سازوکارهای بین‌المللی برای تحمیل دیدگاه‌های غیرمنطقی و قلدرمآبانه خود علیه ملت ایران» خواند و گفت که این کشورها در صدد هستند با بهره‌گیری سوء از اکثریت عددی خود در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، آنچه را که در نیویورک به دست نیاوردند، در وین تحمیل کنند.» نماینده دائم ایران نزد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دیگر سازمان‌های بین‌المللی در وین تصریح کرد: «تحمیل گزارش‌دهی بر مدیرکل براساس قطعنامه‌های منقضی‌شده شورای امنیت علاوه‌بر اینکه اقدامی کاملا غیرقانونی و ناموجه است در عمل نیز به پیچیدگی‌های موجود خواهد افزود و ضربه‌ای دیگر به دیپلماسی وارد خواهد کرد.» این دیپلمات ارشد ایرانی همچنین تاکید کرد که اقدام غیرقانونی آمریکا و سه کشور اروپایی هیچ تغییری در وضعیت فعلی اجرای پادمان در ایران که نتیجه تجاوز جنایتکارانه آمریکا و رژیم‌صهیونیستی علیه ایران و مماشات و همدستی سه کشور اروپایی است، ایجاد نمی‌کند. نجفی همچنین در حالی ضمن دعوت از همه کشورهای عضو شورای حکام برای مخالفت با یکجانبه‌گری‌های مخرب آمریکا و سه کشور اروپایی در رابطه با موضوع هسته‌ای ایران، بر حق ایران برای واکنش مقتضی به هرگونه تحرک غیرقانونی و ناموجه آمریکا و سه کشور اروپایی تاکید کرد که صبح دیروز نیز مواضع خود را از طریق حساب کاربری رسمی نمایندگی ایران نزد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دیگر سازمان‌های بین‌المللی در وین منتشر و اعلام کرد: «ایالات‌متحده و سه کشور اروپایی قصد دارند قطعنامه‌های علیه ایران را در جلسه هفته آینده شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مطرح کنند؛ این اقدام یک اشتباه بزرگ دیگر پس از به اصطلاح بازگشت سریع تحریم‌هاست.» در متن این بیانیه توییتری همچنین با تاکید بر اینکه «این اقدام یک اشتباه بزرگ دیگر پس از به اصطلاح بازگشت سریع تحریم‌هاست»، آن را «تلاشی عمدی و جدید برای سیاسی کردن شورای حکام» خواند و خاطرنشان کرد که «این تاکتیک‌های تقابلی گمراه‌کننده هستند و هیچ مزیتی برای آنها نخواهند داشت و در صورت تصویب این پیش‌نویس قطعنامه، این امر به‌طور اجتناب‌ناپذیری بر روند مثبت همکاری بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاثیر منفی خواهد گذاشت.»
بیم و امید تهران در آستانه نشست شورای حکام آژانس
امیرسعید ایروانی، نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد نیز در سخنرانی رسمی خود در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، ضمن تقدیر از مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌دلیل ارائه گزارش اخیر خود درباره پرونده هسته‌ای ایران اعلام کرد که «ایران هرگز در برابر تهدید یا اجبار تسلیم نخواهد شد» و «پاسخ ما تنها به احترام، قانونمداری و برابری است و تجاوز نظامی و تروریسم اقتصادی هرگز ایران را وادار نخواهد کرد که از حقوق مشروع خود چشم‌پوشی کند.» این دیپلمات ارشد ایرانی اما در عین حال تصریح کرد: «با این حال، چنین گزارش‌هایی باید همواره حرفه‌ای، مبتنی‌بر واقعیت و عاری از هرگونه تاثیرگذاری سیاسی باقی بمانند چراکه اعتبار آژانس به‌طور کامل به بی‌طرفی آنها وابسته است.» بدین ترتیب در‌حالی‌که چند روزی بیشتر تا موعد آغاز به کار نشست فصلی شورای حکام آژانس باقی نمانده و خروج برنامه هسته‌ای ایران از دستورکار این نشست، موجب امیدواری ناظران داخلی در این رابطه شده که دست‌کم در روزهای آینده احتمالا شاهد تشدید گسترده سطح تنش‌ها نخواهیم بود، آنچه در ادامه در ارتباط با قطعنامه چهارجانبه آمریکا و تروئیکا علیه ایران به فضای رسانه‌ای درز کرده، بار دیگر نگرانی‌ها را در این رابطه افزایش داده است. به هر تفسیر باید دید تا پایان هفته جاری و پایان نشست فصلی شورای حکام آژانس در واپسین روز این هفته، چه تحولاتی در این رابطه رقم خورده و دست سرنوشت، روابط پرتنش تهران و آژانس را به چه سمت‌وسویی خواهد برد.
