از اختلافات مِلکی تا نارضایتی‌های معیشتی
جهان صنعت – درگیری مسلحانه اخیر میان نیروهای پیشمرگه اقلیم کردستان و اعضای عشیره هِرکی در منطقه خبات، بار دیگر توجه‌ها را به شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی در شمال عراق جلب کرده و البته که ریشه‌های آن را باید در بحران‌های معیشتی، توقف صادرات نفت در اقلیم جست‌وجو کرد.
این تنش‌ها عمدتا ریشه در اختلافات مِلکی، نارضایتی‌های معیشتی دارد و نباید آن را تنشی سیاسی؛ کودتا یا مواردی از این دست قلمداد کرد.
نارضایتی‌های معیشتی در منطقه اقلیم شمال عراق ناشی از بحران پرداخت حقوق کارمندان و توقف صادرات نفت اقلیم از مارس ۲۰۲۳ میلادی است که مدتی است هر دو موضوع به عنوان بخشی از پرونده اختلافات میان دولت مرکزی بغداد و مسوولان اقلیم مطرح شده و پیرامون آن مقامات و کارشناسان دو طرف نشست‌های متعددی را داشته و به ارائه استدلال‌های خود پرداخته‌اند ولی تاکنون نتیجه‌ای در برنداشته است.
نقطه شروع این درگیری و تنش میان دو طرف در منطقه خبات اربیل زمانی بود که نیروهای پیشمرگه اربیل به دنبال دستگیری «خورشید هِرکی» (فرمانده نظامی و شخصیت شناخته شده آن عشیره) به دستور مسرور بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم بودند که نیروهای محافظ خورشید هِرکی با تیراندازی مانع این کار شدند. آنطور که منابع خبری اعلام کردند؛ دلیل حکم دستگیری وی و اتهام وارده به خورشید هِرکی اختلافات ملکی با عشیره گوران بوده است.
به گزارش ایرنا دلایل این موضوع هر چه که باشد نتیجه آن مشخص است؛ وحدت داخلی اقلیم شمال عراق به چالش کشیده می‌شود و پیامدهایی را هم برای ثبات عراق و منطقه به همراه خواهد داشت. فراخوان رییس عشیره هِرکی برای بسیج هرکیان و تظاهرات ضدحکومتی هم نشانه‌ای از تشدید شکاف میان جامعه محلی با مسوولان حزب دموکرات کردستان عراق است.
براساس گزارشات منتشر شده در جریان درگیری‌های اولیه، طرفداران هرکی مقاومت شدیدی از خود نشان دادند و دو تن از نیروهای زیروانی را به اسارت گرفتند. علاوه بر این گزارش‌ها از انهدام دو دستگاه هامر نظامی متعلق به نیروهای پیشمرگه اربیل حکایت می‌کند.
آنطور که منابع خبری محلی از این تنش گزارش داده‌اند؛ فضای تنش‌آلود اقلیم شمال عراق به تجمعات گسترده و تظاهرات ضدحکومتی در شهر قلادزی استان سلیمانیه منجر شده و شهروندان این شهر با حضور در خیابان‌ها، شعارهایی علیه مسوولان حزب دموکرات کردستان (پارتی) داده و نارضایتی خود را ابراز کردند. عمده نارضایتی مردم این منطقه ریشه در بحران معیشتی و نابرابری‌های اقتصادی است که از سال ۲۰۲۰ در سلیمانیه و دیگر مناطق اقلیم شمال عراق به وضوح دیده می‌شود.
در بحث رسانه‌ای و روایت‌های منتشر شده از این درگیری‌ها در داخل منطقه اقلیم هم به این نکته اشاره داشته باشیم که شبکه کردستان ۲۴ در زمان اوج این تنش‌ها بدون پرداختن به این مساله در خصوص تحولات لبنان به ارائه تحلیل می‌پرداخته که به نوعی نشان از تلاش مسوولان اربیل در کنترل روایت‌ها دارد. از طرف دیگر هم ویدئوهای منتشر شده در فضای مجازی نشان می‌دهد که خورشید هرکی اعلام کرده که با ۲۰هزار نفر نیرویی که دارد عقب‌نشینی نخواهد کرد.
آنطور که درپُست‌های منتشر شده فضای مجازی از سوی نیروهای نزدیک به «خورشید هرکی» اعلام می‌شود؛ این شخصیت شناخته شده عشیره هرکی نیروهای پیشمرگه اربیل را تهدید کرده که اگر نیروهایشان را در اسرع وقت عقب نکِشند، «پالایشگاه‌های نفت کرکوک و لاناز» را منفجر خواهد کرد؛ شریان اقتصادی اربیل را قطع خواهد کرد و خط لوله نفت اقلیم به ترکیه را هدف قرار خواهند داد.
حال باید منتظر ماند و دید که در ساعات و روزهای آینده مسوولان منطقه اقلیم شمال عراق و دولت مرکزی این کشور نسبت به این اتفاقات چه واکنشی خواهند داشت و تحولات به کدام سو حرکت خواهند کرد. آنچه مشخص است اینکه منطقه برای تنش و درگیری جدید ظرفیت ندارد و در صورت تداوم و تعمیق این تنش آثار و پیامدهای منفی برای عراق و سایر کشورهای منطقه در بر خواهد داشت.
