اتاق یادگیرنده، کارآفرین و استراتژیک

جهان صنعت– دبیر اتاق بوشهر در یادداشتی در آستانه برگزاری اجلاس سراسری دبیران اتاق‌های سراسر کشور، چابک‌سازی و توسعه خدمت‌محور اتاق‌ها را مستلزم تحقق «اتاق یادگیرنده، کارآفرین و استراتژیک» دانست.

در این یادداشت آمده است: ماهیت اصلی و اولیه تاسیس اتاق‌های بازرگانی، حل‌وفصل مسائل و مشکلات فعالان اقتصادی و به عبارتی نمایندگی کسب‌وکارهای جامعه بود که نقش سنتی و آن را به‌عنوان اتاق‌های دولتی‌محور یا همان اتاق‌های نسل اول با مسوولیتی در سطح رایزنی با دولت و نظام حاکم، با انگیزه تعدیل یا تغییر قوانین، مقررات و رویه‌های موضوع اقتصادی با هدف تسهیل فعالیت فعالان اقتصادی می‌شناسیم.  ارائه خدمات مختلف به اعضا و به تعبیری تمرکز بر اعضا به‌عنوان اصلی‌ترین ثروت اتاق، مایه اصلی پدید آمدن و ظهور اتاق‌های بازرگانی نسل دوم (اتاق‌های عضو محور) شد که در این دوران شاهد ارائه خدماتی همچون خدمات آموزشی، تسریع در صدور کارت عضویت و بازرگانی، صدور گواهی مبدا و ایجاد شبکه‌های مرتبط هستیم. اهمیت و اثرگذاری جامعه مدنی بر همه ارکان به‌ویژه رکن اقتصادی، بایستگی مسوولیت اجتماعی را به‌عنوان شاخصی اصیل در تولد اتاق‌های نسل سوم نشان می‌دهد. به‌عبارتی اتاق‌های نسل سوم، اتاق‌هایی جامعه‌محور بود که علاوه‌بر انجام ماموریت‌های قبلی خود موضوع مسوولیت اجتماعی و ارتباط میان کسب‌وکارها و جامعه مدنی را به‌عنوان یک اصل اساسی در انجام ماموریتش مدنظر قرار داد و اقتصاد را عامل کارا برای ارتقای زیرساخت‌های اجتماعی تلقی کرده و به دغدغه‌های مختلفی همچون زنان، جوانان و توسعه عدالت اجتماعی در تمامی حوزه‌ها التفاتی ویژه داشت.اتاق‌های کنونی کشورمان، تلفیقی از اتاق‌های سه‌گانه معروض در همه بخش‌ها محسوب می‌شوند. ارائه خدماتی مانند: صدور و تمدید کارت بازرگانی و عضویت، صدور گواهی مبدا – ارائه مشاوره‌های تخصصی، اعزام و پذیرش هیات‌های تجاری، مرکز داوری، پژوهش و تحقیقات اقتصادی، تحلیل‌های آماری، تشکیل و توسعه تشکل‌ها و توسعه خدمات در عرصه مسوولیت اجتماعی (مدرسه‌سازی، ساخت و تجهیز بیمارستان، مقابله با اتفاقات غیرمترقبه مانند کرونا و‌…) از جمله تکالیفی است که اتاق‌های کنونی کشور به انجام آنها سرگرم هستند. اگرچه تا حصول تمامی اهداف مدنظر اتاق‌های نسل سوم کماکان فاصله‌ها داریم، ضرورت دارد به این مقوله پراهمیت بیشتر پرداخته تا زمینه ورود به نسل چهارم اتاق‌های بازرگانی فراهم شود. اتاق‌هایی که با ازدیاد اعضا و ایجاد شبکه‌های گسترده می‌کوشند در توسعه پایدار جهانی ایفای نقش کنند؛ توسعه‌ای که بر سه رکن حاکمیت، اتاق بازرگانی و جامعه مدنی استوار است.

اتاق‌های نسل چهارم علاوه‌بر رفع نیازهای ذی‌نفعان و حضوری هدفمند و نتیجه‌بخش در انجام مسوولیت اجتماعی خود، توجه ویژه‌ای هم به شرکت‌های نوپا به‌ویژه شرکت‌های SME به‌عنوان رکن اصلی اقتصاد جهانی دارد بنابراین اگر بناست اتاق بازرگانی، بازیگری اثرگذار در تحقق رشد و توسعه اقتصادی کشور قلمداد شود، باید به سازمانی کارآمدتر از حال حاضر تبدیل شود تا بتواند کارگزاری موفق برای بخش‌خصوصی اقتصادی جامعه باشد، بخشی که بدون آن حتی تصور پیشرفت و توسعه اقتصادی کشور، کاری عبث و باطل است و بر همین مبناست که باید اذعان کرد از ویژگی‌های یک سازمان کارآمد، چابکی آن در به انجام رساندن ماموریت‌هاست. چابکی یک سازمان، محصول طراحی دقیق و اصولی ساختارها، فرآیندها و شرح مشاغل سازمانی است. نگاه اصولی و علمی به سازمان باعث می‌شود تحقق چشم‌انداز، اجرای ماموریت‌ها و رسیدن به اهداف سازمانی در کوتاه‌ترین زمان ممکن، با استفاده از کمترین منابع و به بهترین کیفیت ممکن میسر شود. با در نظر گرفتن این موضوعات، باید اشاره کرد که اتاق‌های بازرگانی نیز به منظور پاسخگویی به نیاز‌های بخش‌خصوصی و ارتقای توانمندی‌های خود در واکنش به تحولات سریع بازارهای جهانی، فناوری‌های پیشرفته و ذهنیت نیروی انسانی کارآمد، باید چابکی سازمان خود را ارتقا بخشد. چابکی اتاق‌های بازرگانی، تنها و تنها زمانی محقق می‌شود که متناسب با ظرفیت‌های علمی و تجربی موجود در سازمان و مشاوران قوی، اقدام به بازطراحی مدل حکمرانی، برنامه راهبردی و همه ساختارها و فرآیندها شود. از منظر دیگر، چابکی سازمانی اتاق‌های بازرگانی با توجه به پیاده‌سازی چندین مولفه در اتاق‌ها منوط خواهد بود که از جمله آنها می‌توان به برخی موارد ذیل اشاره کرد:

الف) تلاش برای تحقق سازمان یادگیرنده: لازمه پیاده‌سازی الگوی یک سازمان یادگیرنده آن است که نظام مدیریت دانش در اتاق‌های بازرگانی اجرایی شود. به این منظور ضروری است که ساختارها و فرآیندهای لازم برای ثبت دانش ضمنی در نیروهای اتاق‌های بازرگانی طراحی و پیاده‌سازی شده و با اتکای روش‌های علمی تلاش شود تا این دانش ضمنی، به دانش صریح مبدل شود و از بروز تکرار تجربه‌های شکست‌خورده قبلی ممانعت به عمل آید. تنها در این صورت است که در راستای ارتقای چابکی فرآیندها، همه بخش‌های سازمان به‌‌طور مستمر مورد ارزیابی مجدد و بازبینی قرار گرفته و با ارائه مدل‌های جدید، نواقص قبلی ساختارها و فرآیندها مرتفع خواهد شد و ماموریت‌های سازمان در زمان کوتاه‌تر و کیفیت بالاتر اجرایی می‌شود.

ب) تلاش برای تحقق سازمان کارآفرین: در جهان امروز، یک سازمان تنها در صورتی موفق خواهد شد که از ویژگی‌های کارآفرینانه برخوردار باشد. یک سازمان کارآفرین، سازمانی است که به‌طور مستمر مسائل درونی و بیرونی را پایش و شناسایی کرده و با رویکرد خلق‌ ارزش برای خود و همه ذی‌نفعان کلیدی، اقدام به ارائه راهکار و رفع مسائل می‌‌کند. در مسیر رفع مسائل، بی‌تردید آنچه اهمیت دارد استفاده از رویکردهای نوآورانه و خلاقانه است، به‌نحوی‌که بیشترین منافع متوجه سازمان و ذی‌نفعانش شود.

ج) تلاش برای تحقق سازمان استراتژیک: بی‌تردید یک سازمان، موفق به برداشتن گام برای تحقق سازمان یادگیرنده و کارآفرین نخواهد شد، مگر آنکه خود را به سازمانی استراتژیک مبدل کند. همانطورکه پیشتر اشاره شد، اتاق‌های بازرگانی نیز باید تمام فعالیت‌های خود را در راستای تحقق چشم‌انداز و اهدافی مشخص قرار دهند. برخورداری از یک برنامه استراتژیک یا فرهنگ استراتژیک یا رفتار استراتژیک، از ضروری‌ترین مولفه‌های شکل‌گیری یک سازمان استراتژیک خواهد بود.

تردیدی نیست که سه عنصر کلیدی بالا، تنها در صورتی محقق خواهد شد که یک فرهنگ سازمانی کارآمد در اتاق‌های بازرگانی حاکم باشد، به‌نحوی‌که الگوی رفتاری همه کارکنان و ارکان اتاق‌های بازرگانی در چارچوبی استراتژیک شکل گرفته و بازتولید شود. با استفاده از مولفه‌های بالاست که اتاق‌های بازرگانی می‌توانند بهترین خدمات را به ذی‌نفعان خود ارائه نمایند.

تلاش برای توسعه خدمت‌محور اتاق‌های بازگانی، یک ضرورت برای تحقق رشد و توسعه اقتصادی کشور است و در واقع تنها زمانی بخش‌خصوصی و فعالان اقتصادی در نیل به اهداف خود موفق خواهند شد که اتاق‌های بازرگانی که نمایندگی ایشان را برعهده دارد، بتواند بهترین و باکیفیت‌ترین خدمات را به ایشان ارائه نماید.

خدمات اتاق‌های بازرگانی استانی نیز باید به همه ذی‌نفعان اصلی یعنی بخش‌خصوصی، دولت، مردم و اتاق بازرگانی ایران ارائه شود و در این مسیر بهترین خدمات مشورتی، آموزشی، پژوهشی در حوزه کسب‌وکار و بنگاه‌داری به بخش‌خصوصی، در حوزه سیاستگذاری به دولت، در حوزه مسوولیت اجتماعی، فرهنگی و مقابله با فقر و نابرابری به آحاد جامعه و مردم و در حوزه حکمرانی مطلوب به اتاق بازرگانی ایران ارائه شود.

منبع: اتاق ایران‌آنلاین