آمار مرگ‌ومیر کودکان در تصادفات ۳برابر میزان جهانی
جهان صنعت– براساس آمارهای اعلام‌شده از سوی پلیس راهور فراجا سال گذشته ۲۰هزار نفر در تصادفات رانندگی جان خود را از دست داده‌اند که در بین آنها سه‌هزار کودک بودند. این اعداد و ارقام شاید برای خیلی‌‌‌ها طبیعی باشد اما اگر بخواهیم آمارهای مرگ و میر تصادفات در ایران را با کشورهای همسایه یا برخی کشورهای اروپایی مقایسه کنیم به فاجعه‌بار بودن آن بیش از هر زمان دیگری پی می‌بریم. درحالی‌که چند سالی است مساله جوانی جمعیت به یکی از دغدغه‌های اصلی مسوولان تبدیل شده اما در عمل اتفاقاتی که رخ می‌دهد نشان از بی‌توجهی به زیرساخت‌های مناسب برای جوانی جمعیت کشور دارد؛ زیرساخت‌هایی که یا اصلا نادیده گرفته می‌شوند یا در اولویت نیستند. همانگونه که مساله سلامت و آموزش از مهم‌ترین زیرساخت‌های جوانی جمعیت به‌شمار می‌رود، امنیت جانی نیز یکی از این موارد مهم است. امنیتی که عمدتا در جاده‌های کشور و تحت عنوان تصادفات جاده‌ای به خطر می‌افتد.
براساس همین آمارهای رسمی کودکان زیر ۱۰ سال حدود ۱۳درصد از کل فوتی تصادفات در ایران را تشکیل می‌دهند. این آمار در مقایسه با کشورهایی مانند ترکیه و اروپا تفاوت بسیار زیادی دارد. به‌طور مثال میانگین مرگ و میر کودکان زیر ۱۵سال در ترکیه نزدیک به ۵/۷ درصد است. در کشورهای اروپایی نیز این آمار بین کودکان زیر ۱۴ سال نزدیک به ۸/۶درصد است.
به‌طور مثال در کشورهایی چون سوئد، اسپانیا و ایتالیا نرخ‌های این رقم‌‌‌ها به واسطه اجرای درست قوانین و فراهم آوردن زیرساخت‌های مناسب به عددی بین ۵/۳ تا ۵درصد در یک‌میلیون کودک رسیده است.
در کل، کشورهای اروپایی با کیفیت زیرساخت‌های ترافیکی، قوانین ایمنی خودرو، قوانین سخت‌تر در استفاده از کمربند و صندلی کودک، تجهیزات ایمنی خودرو و کنترل سرعت توانسته‌اند مرگ‌ومیر کودکان در تصادفات را به مقدار قابل‌توجهی کاهش دهند.
قانون جوانی جمعیت زیر سایه بحران تصادفات جاده‌ای
نگاهی اجمالی به آمار مرگ‌ومیر کودکان در تصادفات نشان می‌دهد یکی از زیرساخت‌هایی که می‌تواند در جوانی جمعیت مورد توجه قرار گیرد اما از نگاه سیاستگذاران دور مانده همین امنیت جانی در سفرهای جاده‌ای است.
رویکرد دستوری بدون توجه به الزام‌های مورد نیاز
فاطمه گرامی، پژوهشگر و استاد جامعه‌شناسی در این باره گفت که متاسفانه رویکرد دستوری بدون توجه به الزام‌های مورد نیاز در کشور ما به رویه‌ای همیشگی تبدیل شده است. قوانین مختلفی برای جوانی جمعیت تصویب می‌شود اما هیچ‌کدام مربوط به فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب برای رسیدن به این مهم نیست. همین بی‌توجهی‌‌‌ها جوانی جمعیت را به رویایی دست‌نیافتنی تبدیل می‌کند.
وی افزود: متاسفانه مسوولان فکر می‌کنند با رویکرد دستوری می‌توانند مشکلات را حل‌وفصل کنند اما وقتی شرایط لازم برای اجرای دستورات فراهم نباشد نمی‌توان انتظار داشت که قوانین مصوب‌شده با موفقیت اجرایی شوند.
این پژوهشگر و استاد دانشگاه ادامه داد: برای اجرای قانون جوانی جمعیت ما به زیرساخت‌های مهمی احتیاج داریم که متاسفانه هیچ‌کدام از آنها شرایط مناسبی ندارند. از بحث سلامت گرفته تا آموزش، معیشت و…. در بحث امنیت جاده‌ای هم وضعیت به همین منوال است. وقتی ما با آمار بالای تصادفات و مرگ‌ومیر جاده‌ای مواجه هستیم یعنی توانایی حفاظت از جمعیت فعلی را هم نداریم.
گرامی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار می‌دارد: تشویق به فرزندآوری تنها پرداخت وام نیست. تا زمانی که شرایط حاکم بر جامعه مناسب نباشد این پول‌پاشی‌‌‌ها بی‌ثمر بوده و هیچ نتیجه‌ای در پی ندارد. سال‌هاست که کارشناسان در مورد بی‌کیفیت بودن خودروهای داخلی هشدار می‌دهند، موضوع حتی از زبان پلیس راهنمایی و رانندگی هم مطرح شده اما هیچ اتفاق محسوسی در این زمینه رخ نداده است.
وی افزود: در پژوهش میدانی که توسط گروهی از دانشجویان صورت گرفته و مربوط به سال۱۴۰۲ است، در بیش از ۸۰درصد تصادفات جاده‌ای ایمن نبودن خودرو باعث خسارات جبران‌ناپذیر جانی بوده، این آمارها منکر خطای انسانی و استاندارد نبودن جاده‌‌‌ها نیست اما نشان می‌دهد اگر خودروها ایمن بودند بسیار از این تصادفات به مرگ یا معلولیت افراد منتهی نمی‌شد.
گرامی در پاسخ به این سوال که توجه به مسائل ترافیکی و امنیت جاده‌‌‌ها آیا می‌تواند در مساله جوانی جمعیت مورد توجه قرار گیرد می‌گوید: قطعا این مساله هم به‌عنوان یکی از زیرساختها مهم است چراکه وقتی تصادفات کاهش یابد، مرگ کودکان کمتر خواهد بود. این مستقیما بر میزان بقای نسل و امید به زندگی تاثیر دارد. از سوی دیگر خانوادهها کمتر نگران ارسال کودکان به مدرسه یا فعالیت خارج خانه خواهند بود که بر مشارکت اجتماعی و تحصیلی تاثیر دارد. هر فوت یا آسیب جدی کودکان هزینه اقتصادی بزرگی دارد. درمان، مراقبت، بار روانی و کاهش عمر کودک بدون فرصت‌های آموزشی و کاری. در نتیجه اگر مرگ کودکان کاهش یابد، نسبت افراد جوان به جمعیت بزرگسال بهبود می‌یابد، بار سالمندی کمتر خواهد بود و منابع انسانی آینده قوی‌تر خواهند بود.
آمار مرگ و میر کودکان
حسن مهدوی، کارشناس ایمنی نیز در این‌باره گفت که ایران نرخ کلی تصادفات جاده‌ای بالایی دارد و سهم کودکان در فوتی‌ها قابل‌توجه است. در مقابل کشورهای اروپایی قوانین سخت‌تر ایمنی کودکان، زیرساخت‌های ایمن‌تر، کیفیت خودروهای بالاتر و اجرای بهتر قانون(استفاده کمربند، صندلی کودک، محدودیت سرعت) دارند که باعث شده‌اند مرگ کودکان بسیار پایین‌تر باشد.
او در مورد عوامل تعیین‌کننده مرگ کودکان در تصادفات افزود: عوامل مشخص هستند، از کیفیت پایین خودروها گرفته تا ایمن نبودن جاده‌‌‌ها و رفتارهای ترافیکی افراد اما بعد از تمام اینها مساله امدادرسانی هم مطرح است که می‌تواند تاثیر بسزایی در میزان مرگ و میر کودکان در تصادفات داشته باشد.
مهدوی اظهار کرد: آمار مرگ و میر کودکان در تصادفات رانندگی بسیار نگران‌کننده است. همین الان هم آمار مرگ و میر کودکان در تصادفات ایران سه‌برابر آمارهای جهانی است. بی‌توجهی به زیرساختها و قوانین باعث بروز اتفاقاتی تلخ می‌شود که متاسفانه هم عموم مردم و هم مسوولان به آن عادت کرده‌اند.
این کارشناس ایمنی در بخش دیگری از سخنان خود به خلأهای قانونی برای حفاظت از جان کودکان در تصادفات رانندگی اشاره کرده و گفت: در بسیاری از کشورهای اروپایی و حتی همین کشورهای خاورمیانه استفاده از صندلی کودک الزامی است اما این قانون در کشور ما اجرا نمی‌شود.
وی افزود: اکثر خودروهای تولید داخل کمربند ایمنی برای نشینان عقب ندارند یا این کمربندهای ایمنی از کیفیت لازم برخوردار نیستند. همین مساله میزان صدمه را چندین برابر افزایش می‌دهد. از طرف دیگر هیچ الزام قانونی برای نگهداری کودک در خودرو وجود ندارد. خانوادهها به این مساله توجه نمی‌کنند و البته قوانین بازدارنده هم یا تصویب نشده‌اند یا ضمانت اجرایی لازم را ندارند.
