آمار قابل توجه خطاهای دارویی پرستاران ایرانی در بخش‌های مراقبت ویژه
جهان صنعت– یک پژوهش در حوزه پزشکی نشان می‌دهد که میزان خطاهای دارویی در میان پرستاران بخش‌های مراقبت ویژه ایران بسیار بالاست و آمار آن از برخی کشورها همچون یونان یا انگلیس بالاتر است.
سعید خرم‌نیا، استادیار گروه بیهوشی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان به همراه دو همکار هم‌دانشگاهی و پژوهشگرانی از دانشگاه‌های علوم پزشکی ارتش، بقیه‌الله(عج) و آزاد اسلامی تهران در مطالعه‌ای نظام‌مند، با مرور و تحلیل مطالعات پیشین، به بررسی شیوع خطاهای دارویی در میان پرستاران بخش‌های مراقبت ویژه ایران پرداختند تا تصویری جامع و دقیق از این مساله ارائه دهند.
برای انجام این پژوهش، بانک‌های اطلاعاتی بین‌المللی و داخلی همچونPubMed، Scopus، Web of Science و نیز منابع فارسی مانند SID و Magiran جست‌وجو شدند. تنها مقالات فارسی و انگلیسی تا فوریه۲۰۲۵ وارد مطالعه شدند و سپس با کمک ابزارهای استاندارد، کیفیت و میزان سوگیری مقالات بررسی شد. داده‌های گردآوری‌شده با نرم‌افزار تخصصی تحلیل شدند تا میانگینی قابل‌اعتماد از شیوع خطاهای دارویی در ایران به دست آید.
شایع‌ترین خطاهای پرستاران در بخش مراقبت‌های ویژه
نتایج نشان دادند که میزان خطاهای دارویی در میان پرستاران بخش‌های مراقبت ویژه ایران بسیار بالاست و حدود ۶۴درصد برآورد شده است. شایع‌ترین اشتباه مربوط به سرعت نادرست تزریق دارو بود که نزدیک به ۱۸درصد موارد را شامل می‌شد. اشتباه در مقدار دُز دارو حدود ۱۵درصد، دادن دارو در زمان اشتباه حدود ۱۲درصد و دادن داروی اشتباه حدود ۹درصد گزارش شد.
وضعیت ایران در خطای دارویی نسبت‌به کشورهای دیگر
این یافته‌ها حاکی از آن است که حجم بالایی از بیماران در معرض خطر ناشی از خطاهای دارویی قرار می‌گیرند. پژوهشگران تاکید کرده‌اند که آموزش مداوم پرستاران، استفاده از فناوری‌های نوین مثل تجویز الکترونیکی دارو و بهبود شرایط کاری می‌تواند به کاهش این آمار کمک کند.
اهمیت نتایج به دست آمده در آن است که نشان می‌دهند مساله خطاهای دارویی در ایران نه یک مشکل موردی بلکه چالشی گسترده و ساختاری است. مطالعات پیشین نیز نتایجی مشابه به همراه داشته‌اند و نرخ خطاها در برخی موارد بیش از ۵۰درصد گزارش شده است. مقایسه با کشورهای دیگر نشان می‌دهد که این آمار در ایران بالاتر از برخی کشورها همچون یونان یا انگلیس است، هرچند کشورهایی مانند عربستان نیز با آمارهایی حتی بالاتر روبه‌رو هستند.
علت خطای دارویی پرستاران چیست؟
این موضوع به خوبی نشان می‌دهد که شرایط کاری پرستاران و نحوه مدیریت منابع انسانی و دارویی در بیمارستان‌ها نقشی اساسی در بروز خطاها دارد. حجم کاری زیاد، خستگی ناشی از شیفت‌های طولانی، نسبت نامتعادل پرستار به بیمار و کیفیت پایین در ثبت و انتقال دستورات دارویی از مهم‌ترین عوامل زمینه‌ساز این خطاها هستند. توجه ناکافی و حواس‌پرتی پرستاران نیز در آمارها به‌عنوان علتی تکرارشونده ذکر شده است.
راه‌حل کاهش خطاهای دارویی پرستاران
پژوهشگران تاکید کرده‌اند که با اقداماتی ساده اما موثر، می‌توان بخش قابل‌توجهی از این خطاها را کاهش داد. برای نمونه استفاده از پمپ‌های هوشمند تزریق، بازنگری در آموزش پرستاران، کاهش ساعات کاری سنگین و ایجاد سیستم‌های دقیق گزارش خطا، راه‌هایی هستند که در سایر کشورها نیز تجربه شده و نتایج مثبتی داشته‌اند.
علاوه‌بر این، تغییر نگرش مدیریتی نسبت‌به خطاهای دارویی و ایجاد فضای حمایتی برای گزارش آنها بدون ترس از مجازات، می‌تواند به شفافیت بیشتر و کاهش واقعی خطاها کمک کند.
این یافته‌ها در «فصلنامه پرستاری و مامایی» منتشر شده‌اند که زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی ارومیه فعالیت می‌کند و به انتشار پژوهش‌های حوزه پرستاری و علوم وابسته می‌پردازد. انتشار چنین مطالعاتی فرصتی است برای سیاستگذاران حوزه سلامت تا با تصمیم‌های آگاهانه‌تر، کیفیت مراقبت از بیماران را بهبود بخشند.
منبع: فانا
