نه مخالفت اصلاحطلبان مهم است، نه رضایت اصولگرایان
علیرضا کیانپور- انتهای هفته گذشته مسعود پزشکیان در محل نهاد ریاستجمهوری میزبان شماری از دبیران کل احزاب اصلاحطلب و اصولگرا بود؛ دیداری که در این یکی، دو روز گذشته نیز اخباری در ارتباط با آن در فضای رسانهای کشور منتشر شده است بهویژه آنکه برخی شرکتکنندگان عمدتا اصولگرا در یادداشتهای مکتوب در حسابهای کاربری خود در شبکههای اجتماعی فیلترشده و مصاحبه با خبرگزاریهای همسو، گوشههایی از صحبتها و مسائلی را که در این نشست مورد بحث قرار گرفت، روایت کردند و بعضی اصلاحطلبان حاضر در این نشست نیز با انتشار متن کامل سخنانشان در این نشست یا نامههایی سرگشاده خطاب به رییسجمهور نقطهنظرهای خود را به اطلاع افکار عمومی رساندند؛ روندی که ازقضا بیش از آنکه بازگوکننده نکاتی تازه درباره دیدگاههای این چهرههای سیاسی باشد، این مهم را آشکار کرد که رییسجمهور مورد حمایت اصلاحطلبان بهویژه در یکی از مهمترین مباحث مملکتی که همان مسائل مرتبط با حوزه سیاست خارجی و مشخصا مذاکرات هستهای باشد نهتنها به هیچ عنوان با اصلاحطلبان همفکر و همسو نبوده بلکه چنان مطلوب اصولگرایان در ضدیت با راهبرد مذاکره موضع گرفته که هم در طول جلسه و هم پس از آن در روزنامهها و رسانههای کوچک و بزرگ اصولگرا، مورد تشویق قرار گرفته است! نکتهای که ازقضا سعید آجورلو از اصولگرایان نزدیک به محمدباقر قالیباف نیز از آن سخن گفته و با بیان اینکه این مواضع اصولگرایانه رییسجمهور در ارتباط با مباحث سیاست خارجی و مواضعی که علیه راهبرد مذاکره با آمریکا اتخاذ کرده، «امیدوارانهتر» و «روبهجلوتر» از مواضع پیشین پزشکیان بوده، تاکید کرده که «گفتههای پزشکیان در میانه برخی همراهیها از جانب احزاب اصولگرا و نقدهای ماهیتی برخی اصلاحطلبان در دو بخش قابلتامل بود.»
افتخار اصولگرایان به ضدیت پزشکیان با مذاکره
آجورلو البته از این نیر فراتر رفته و با تاکید بر اینکه «نوع لحن و ورود» پزشکیان به موضوع مذاکره، «بسیار اصولی و قابلتمجید» بوده، مینویسد: «او بهصراحت گفت حاضر نیست زیر بار تفاهمی برود که هستهای و موشکی و منطقه را از ایران میگیرد و زمینهساز تضعیف و تجزیه کشور است. لحن و موضع او در این مساله بسیار قاطع و پیام جدی به غرب است»؛ جالب آنکه این فعال سیاسی اصولگرا صراحتا از تضاد این مواضع ضدمذاکره پزشکیان با مواضع جبهه اصلاحات ایران که مهمترین حامی سیاسی او در جریان انتخابات تیرماه سال گذشته بود، سخن گفته و بار دیگر این «موضع رییسجمهور» را «قابل افتخار» ارزیابی کرده است. آنچه روز گذشته یاسر جبرائیلی بهعنوان یکی از اصولگرایان نزدیک به طیف تندروی این جریان سیاسی از حواشی این نشست روایت کرده، هم تضاد دیدگاه رییسجمهور و اصلاحطلبان بهعنوان مهمترین حامیان سیاسی او را آشکار کرده و هم علت این میزان ابراز ارادت اصولگرایان به رییسجمهوری که در هر بزنگاه با دولتش ابراز مخالفت میکنند. روایتی که نشان میدهد این تضاد چنان عمیق و شدید بوده که باعث شده نشستی که پایگاه اطلاعرسانی دولت با آب و تاب فراوان آن را نشستی کارشناسی با عنوان پرطمطراق «بررسی راهکارهای تحقق انسجام ملی و چگونگی عبور از چالشها» معرفی کرده، عملا بیشتر به کریخوانیهای استادیومی شبیه بوده است. آنطورکه یاسر جبرائیلی روایت کرده، «در میانه صحبتهای آقای پزشکیان، یکی از آقایان اصلاحطلب حرف رییسجمهور را قطع کرد و گفت «بروید تحریمها را بردارید!» آقای پزشکیان اما گفت «من در سازمان ملل با ماکرون، رییسجمهور فرانسه توافقاتی کردم اما آمریکاییها نپذیرفتند. آنها میگویند موشک نباید داشته باشید. موشک نداشته باشیم که رژیمصهیونیستی بیاید ایران را شخم بزند و ما فقط نگاه کنیم؟ من زیر بار این ذلت نخواهم رفت» (و به همین دلیل)، به اتفاق چند تن دیگر از حاضران، رییسجمهور را تشویق کردیم.»
شگفتزدگی اصلاحطلبان از مواضع اصولگرایانه پزشکیان
باوجود استقبال توام با تشویق و ذوقزدگی اصولگرایان از مواضع ضدمذاکره پزشکیان اما نهتنها اصلاحطلبان بلکه حتی چهرههای رسانهای و مستقل حاضر در این نشست نیز نسبتبه این نوع موضعگیری رییسجمهور که با وعده حلوفصل بحران هستهای جمهوری اسلامی موفق به ورود به کاخ ریاستجمهوری شده، ابراز نارضایتی کردهاند، چنانکه احمد زیدآبادی، روزنامهنگار و تحلیلگر سیاسی در یادداشتی که با تیتر «بهجای این جلسات بیثمر!» روی کانال تلگرامی خود منتشر کرد، مهمترین بخش این نشست را همان مواضع عجیب رییسجمهور در رد مذاکره با آمریکا خوانده و نوشته است: «حتی به فرض همدلی با رییسجمهور، این رویکرد وی، حلکردن مساله نیست بلکه پاککردن صورتمساله است. اگر این حرف آقای پزشکیان را بپذیریم که آمریکا «نامرد» است، آیا عدم مذاکره موجب خنثیکردن «نامردی»اش میشود یا اینکه بهعکس، کشور را تحت چنان فشاری میگذارد که اقتصاد مملکت بهکلی مضمحل شود؟» او که معتقد است برگزاری چنین نشستی «عین اتلاف وقت» است، در ادامه تصریح کرد: «جلساتی مانند جلسه دیروز نه کمکی به حاضران و نه کمکی به رییسجمهور است. اینکه بیش از ۶۰نفر دور میزی جمع شوند و جمعی از آنها چند دقیقه از زوایای متضاد از هر دری سخن بگویند نهفقط مخرج مشترکی ندارد بلکه عین اتلاف وقت و متاسفانه بعضا نوعی نمایش از سوی برخی حاضران است.»
تحلیل علی بیگدلی درباره اهمیت موافقت یا مخالفت جریانهای سیاسی
فارغ از این اختلافنظر آشکار و شدید اصلاحطلبان و اصولگرایان بر سر مواضع ضد مذاکره رییسجمهوری اما علی بیگدلی، کارشناس ارشد سیاست خارجی و روابط بینالملل معتقد است «درواقع نه آنچه اصولگرایان میخواهند اهمیت دارد، نه آنچه اصلاحطلبان مطالبه میکنند و نه حتی در سطحی، آنچه رییسجمهور در این رابطه مطرح کرده و میکند؛ آنچه حائزاهمیت بوده، این است که مجموعه حاکمیت در ارتباط با مساله مذاکره با آمریکا به چه نتیجهای برسد و البته حتی مهمتر از آن، الزاماتی که بهدلیل اوضاع وخیم سیاسی و اقتصادی با آن روبهرو هستیم.» بیگدلی که در این رابطه با «جهانصنعت» گفتوگو میکرد، با اشاره به مواضع اخیر رهبری در ارتباط با پرونده هستهای جمهوری اسلامی و مساله مذاکره و تعامل با ایالاتمتحده گفت: «دو نکته بسیار مهمی که در این بحث محل تامل بوده، یکی از موضع رهبری در قبال مذاکره است و دیگری واقعیتی که روی زمین با آن مواجه هستیم و به هیچ عنوان نمیتوان آن را نادیده انگاشت.»
مخاطرات افزایش فشار اقتصادی
این استاد علوم سیاسی و روابط بینالملل با اشاره به موضع مجموعه نظام در ارتباط با مذاکرات هستهای و وضعیت حساس و خطیر سیاسی- اقتصادی کشور گفت: «پس از آنکه رهبری در سخنانی تصریح کردند که خصومت ما با آمریکا یک بحث تاکتیکی نیست بلکه اختلافی اساسی و ذاتی است، در عمل همه درهای مذاکره بسته شد. از طرفی ما بهشدت دچار انجماد اقتصادی و انزوای سیاسی مطلق شدهایم و در این شرایط راهی جز مذاکره وجود ندارد. او با تاکید بر اینکه «ما بیش از این نمیتوانیم شاهد افزایش نارضایتی عمومی باشیم»، هشدار داد: «امروز ما با مشکلات اساسی و گستردهای مواجهیم و بهواقع سطح نارضایتی چنان بالا رفته که نگرانی را به حداکثر میزان ممکن رسانده است.» بیگدلی همچنین با اشاره به اظهارات چندی پیش رییسجمهور و برخی مسوولان پیشین مملکت درباره شرایط ناگوار کشور بهلحاظ زیرساختی یادآور شد: «آقای پزشکیان اخیرا گفته حتی ممکن است برق قطع شود که باتوجه به سرمای زمستان و تورم روزافزون طبیعی است اما یک چنین اتفاقی میتواند پیامدهای خطرناکی درپی داشته باشد. همچنین آقای زنگنه که سالها وزیر نفت این مملکت بوده، تاکید دارد که برای بهروز کردن زیرساختها و تجهیزات نفتی کشور دستکم به ۳۵۰میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز داریم؛ سرمایهای هنگفت که طبیعتا تنها وقتی میتوان به تامین آن اندیشید که کشور از این انزوای سیاسی و اقتصادی خارج شده باشد.»
راهی جز مذاکره با آمریکا نداریم
بیگدلی با تاکید بر اینکه «امروز حتی اصولگرایان هم احساس خطر میکنند»، گفت: «حتی گمان نمیکنم که تصمیمگیران ارشد نظام نیز نسبتبه این شرایط پیچیده بیتفاوت باشند چراکه ما امروز با مسالهای جدی مواجه هستیم و در این شرایط طیبعی است که چه اصلاحطلب، چه اصولگرا باید به فکر راهحلی واقعی برای خروج از این وضعیت باشند.» او که معتقد است «این تنفر ما از غرب همزمان با گرایش به شرق، کشور را در بنبست سیاسی و اقتصادی قرار داده»، میگوید: «در حال حاضر تنها دو راه پیشروی ماست که البته این دو نیز به یکدیگر وابستهاند؛ بر این اساس ما باید شرایط را برای مذاکره مستقیم با آمریکا فراهم و همزمان با گشودن درها به روی بازرسان آژانس، شرایطی را آماده کنیم که روابطمان با آژانس به حالت طبیعی بازگردد چراکه حتی اگر شرایط مذاکره مستقیم با آمریکا نیز فراهم شود، آمریکا برای آغاز مذاکره به گزارش کارشاسی آژانس نیاز دارد.
ضمن آنکه ما اروپا را هم بهخاطر مساله اوکراین از دست دادهایم و درنتیجه هیچ واسطه و میانجی درخوری نیز نداشته بنابراین هیچ راهی بهجز مذاکره مستقیم با آمریکا نداریم.» او تصریح کرد: «امروز از مرز اینکه اصلاحطلب یا اصولگرا از کسی حمایت کند، عبور کردهایم.
باتوجه به آنکه بحث پرونده هستهای به مساله امنیت ملی ایران گره خورده، دیگر نمیتوانیم به این وضعیت ادامه دهیم.» بیگدلی در پایان با اذعان به اینکه با توجه به نوع مواضع مسوولان ارشد ازجمله رییسجمهور و برخی دیگر از مسوولان مرتبط با پرونده هستهای گفت: «واقعیت این است که نه مخالفت و موافقت این جریانهای سیاسی – اعم از اصلاحطلبان و اصولگریان- موثر است، نه تشویق و تایید آنان بلکه لازم است نظر رهبری و دیگر مقامهای دخیل در بحث هستهای جلب شود چراکه این گزاره تغییرناپذیر است و راهی جز مذاکره با آمریکا پیشرویمان نیست!»
