از رشد کم تا فاصله با استاندارد جهانی
نازنین حاتمی– وقتی انگشتتان را روی گوشی میکشید و صبر میکنید تا یک ویدئو بارگذاری شود شاید متوجه نباشید که ایران در نقشه جهانی اینترنت کجا قرار دارد. نوامبر۲۰۲۵ نشان میدهد سرعت اینترنت موبایل و ثابت کشور با رشد اندکی مواجه شده اما هنوز فاصله چشمگیری با استانداردهای جهانی دارد. طبق آخرین دادههای منتشر شده توسط وبسایت اسپیدتست، میانه سرعت دانلود اینترنت موبایل در ایران ۹۲/۵۸مگابیت برثانیه و میانه سرعت آپلود ۶۸/۱۲مگابیت بر ثانیه ثبت شده است. تاخیر شبکه نیز برابر ۲۶میلیثانیه گزارش شده که نشاندهنده بهبود نسبی نسبت به ماههای گذشته و ارتقای پنج پلهای رتبه ایران در سطح جهان به جایگاه۶۷ است. در حوزه اینترنت ثابت میانه سرعت دانلود۹۹/۲۰ و آپلود۳۷/۶مگابیت برثانیه با تاخیر ۲۳میلیثانیه ثبت شده که رتبه کشور را به۱۳۹ رسانده و رشد پنج پلهای را نشان میدهد.
برای درک بهتر وضعیت ایران لازم است این اعداد را با میانگین جهانی مقایسه کنیم. میانگین سرعت دانلود اینترنت موبایل در جهان۰۱/۱۰۳ و آپلود۲۷/۱۴ مگابیت برثانیه با تاخیر ۲۴میلیثانیه است. در اینترنت ثابت میانگین جهانی سرعت دانلود۴۳/۱۱۵ و آپلود۹۴/۵۸ مگابیت برثانیه با تاخیر ۹میلیثانیه است. این مقایسه نشان میدهد ایران باوجود رشد اندک همچنان فاصله چشمگیری با استاندارد جهانی دارد و کاربران ایرانی درتجربه کاربری روزمره با محدودیتهایی مواجه هستند. نگاهی به کشورهای پیشرو نشان میدهد که اماراتمتحدهعربی، قطر و کویت رتبههایاولتاسوم اینترنت موبایل جهان را دارند و در حوزه اینترنت ثابت سنگاپور، شیلی و امارات پیشرو هستند. سرعت بسیار بالای اینترنت در این کشورها نشان میدهد سرمایهگذاری در زیرساختها، توسعه فناوریهای نوین و مدیریت بهینه شبکهها نقش کلیدی در ارتقای کیفیت اینترنت دارد.
علل فاصله ایران با استانداردهای جهانی چندوجهی است: نخست زیرساختهای شبکه که در بسیاری مناطق بهروز نیستند و پهنای باند کافی برای پاسخگویی به حجم بالای مصرف اینترنت وجود ندارد. دوم مدیریت منابع شبکه و تنظیمات فنی سرویسدهندگان که در برخی مناطق باعث کندی و افزایش تاخیر میشود. سوم محدودیتهای قانونی و دسترسیبه فناوریهای پیشرفته که توسعه شبکههای نسل پنجم و خدمات فیبرنوری را محدود کرده است. این عوامل باعث میشوند حتی با رشد نسبی ماهانه سرعت و کیفیت اینترنت ایران همچنان پایینتر از میانگین جهانی باقی بماند. یکی از نکات مهم تفاوت وضعیت اینترنت موبایل و ثابت در ایران است. کاربران شهری معمولا به اینترنت موبایل پرسرعت دسترسی و تجربه نسبتا قابل قبولی دارند اما در مناطق روستایی و شهرهای کوچک اینترنت ثابت غالبا با محدودیت شدید پهنای باند و سرعت پایین مواجه است. این تفاوت باعث ایجاد نابرابری دیجیتال و محدودشدن فرصتهای آموزشی، کاری و اقتصادی در مناطق کمتر توسعهیافته میشود.
باوجود این چالشها رشد پنجپلهای رتبه ایران در ماهنوامبر نشاندهنده تلاشهایی درجهت بهبود کیفیت خدمات اینترنتی است. سرمایهگذاری در زیرساختهای موبایل و ثابت، توسعه شبکههای فیبر نوری و ارتقای تکنولوژی LTE و 5G میتواند نقش مهمی در کاهش فاصله با استاندارد جهانی ایفا کند. آموزش کاربران و کسبوکارها در بهرهبرداری بهینه از اینترنت و استفاده از خدمات ابری نیز میتواند فشار بر شبکههای موجود را کاهش دهد. تاثیر سرعت اینترنت بر زندگی روزمره کاربران و اقتصاد دیجیتال قابلتوجه است. سرعت پایین و تاخیر زیاد میتواند تجربه کاربران در آموزش آنلاین، ویدئوکنفرانس، بازیهای آنلاین و خدمات مالی دیجیتال را محدود کند. ازسویدیگر کسبوکارهای اینترنتی، فروشگاههای آنلاین و خدمات ابری نیازمند اتصال پایدار و باکیفیت هستند تا بتوانند رقابتپذیری خود را حفظ کنند. بنابراین ارتقای کیفیت اینترنت مستقیما با توسعه اقتصادی و رفاه اجتماعی در ارتباط است.
یکی دیگر از نکات کلیدی مقایسه تجربه ایران با کشورهای موفق نشان میدهد سرمایهگذاری هدفمند، مدیریت شبکه و بهرهگیری از فناوریهای نوین نقش کلیدی در موفقیت است. کشورهایی مانند سنگاپور، امارات و شیلی با ایجاد شبکههای فیبر نوری گسترده، توسعه 5G و ارائه خدمات اینترنت با کیفیت بالا توانستند کاربران خود را راضی نگه دارند و فاصله دیجیتال را کاهش دهند. ایران میتواند با الگوبرداری از این تجارب و تطبیق آن با شرایط داخلی کیفیت خدمات اینترنتی را بهبود دهد. ازمنظر فنی کاهش تاخیر شبکه و افزایش سرعت آپلود و دانلود از مهمترین شاخصهای کیفیت اینترنت است. تاخیر ۲۶میلیثانیه در موبایل و ۲۳میلیثانیه در اینترنت ثابت اگرچه بهتر از گذشته بوده اما هنوز برای کاربردهای حساس به تاخیر مانند بازی آنلاین، ویدئوکنفرانس و خدمات مالی مناسب نیست. ارتقای تجهیزات شبکه، مدیریت بهتر ترافیک و افزایش پهنای باند میتواند در کاهش تاخیر تاثیرگذار باشد.
بررسی دادههای اسپیدتست نشان میدهد که هرچند اینترنت ایران در نوامبر۲۰۲۵ بهبود نسبی داشته اما فاصله قابلتوجهی با میانگین جهانی و کشورهای پیشرو وجود دارد.
رفع این فاصله نیازمند اقدامات چندجانبه است: از ارتقای زیرساختهای شبکه و سرمایهگذاری هدفمند گرفته تا مدیریت بهینه منابع و سیاستگذاری هوشمند. تنها با این اقدامات میتوان تجربه کاربران ایرانی را بهسطح استاندارد جهانی نزدیک کرد و از ظرفیتهای اقتصادی، آموزشی و اجتماعی اینترنت بهره بیشتری برد. چشمانداز آینده اینترنت ایران روشن بوده اما نیازمند برنامهریزی دقیق و مداوم است. توجه به توسعه شبکههای ثابت و موبایل، کاهش نابرابری دیجیتال بین مناطق شهری و روستایی، بهرهگیری از فناوریهای نوین و همکاری بین بخش دولتی و خصوصی میتواند ایران را بهسمت استانداردهای جهانی اینترنت هدایت کند.
