۹۰درصد موتورسیکلت‌های‌کلانشهرها فرسوده هستند
جهان صنعت_ بیش از ۱۱میلیون‌موتورسیکلت فرسوده در کشور تردد داشته که سهم قابل‌توجهی در آلودگی هوا، مصرف سوخت و حوادث ترافیکی کلانشهرها دارند. به گزارش خبرنگار مهر، در سال‌های اخیر آلودگی هوا به یکی از جدی‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی کلانشهرهای کشور به‌ویژه تهران تبدیل شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که موتورسیکلت‌های فرسوده و کاربراتوری سهم قابل‌توجهی در تشدید آلودگی هوا، افزایش مصرف سوخت و بی‌نظمی ترافیکی دارند. این وسایل به دلیل فناوری قدیمی و استاندارد پایین آلایندگی بالا و مصرف سوخت زیاد دارند و بخش قابل‌توجهی از تصادفات شهری را نیز شامل می‌شوند. بسیاری از این موتورسیکلت‌ها ابزار کسب درآمد افراد کم‌درآمد نیز هستند که امکان جایگزینی آنها بدون حمایت مالی محدود است. به همین دلیل نوسازی و اسقاط این ناوگان یکی از اولویت‌های اصلی کاهش آلایندگی و ارتقای کیفیت زندگی شهری محسوب می‌شود.
وضعیت فعلی ناوگان موتورسیکلت
درحال حاضر حدود ۱۴میلیون‌موتورسیکلت در کشور در حال تردد هستند که از این تعداد بیش از ۱۱میلیون‌و۳۰۰هزاردستگاه فرسوده یا در مرز فرسودگی قرار دارند. بیشترین تمرکز این ناوگان فرسوده در کلانشهرها مشاهده می‌شود به‌طوری که در تهران حدود ۳میلیون دستگاه و در اصفهان و شیراز نیز حجم قابل‌توجهی از موتورسیکلت‌های فرسوده درحال فعالیت هستند. بیش از ۹۰درصد موتورسیکلت‌های در حال تردد در این کلانشهرها فرسوده هستند و برخی از آنها بالای ۳۰سال عمر دارند. این ناوگان فرسوده سهم قابل‌توجهی در افزایش مصرف سوخت و آلایندگی هوا دارد. موتورسیکلت‌های فرسوده سالانه حدود ۳میلیاردلیتر بنزین مصرف می‌کنند و میزان آلایندگی آنها معادل آلایندگی حدود ۲میلیون‌و۶۰۰هزارخودروی سواری و وانت است. مصرف روزانه این ناوگان فرسوده حدود ۲۶میلیون‌لیتر بنزین برآورد شده و تولید کربن دی‌اکسید سالانه یک‌موتورسیکلت کاربراتوری فرسوده به بیش از یک‌ونیم‌تن می‌رسد. این میزان معادل انتشار کربن یک‌پرواز رفت‌وبرگشت تهران-استانبول برای یک‌نفر یا روشن‌نگه‌داشتن یک‌لامپ ۱۰۰وات به مدت پنج‌سال است.
سهم موتورسیکلت‌ها در آلودگی هوا
سهم موتورسیکلت‌ها در آلودگی هوای تهران به حدود ۲۱درصد می‌رسد و مصرف سوخت موتورسیکلت‌های پایتخت تقریبا دوبرابر میانگین جهانی است. هر موتورسیکلت فرسوده کاربراتوری به‌طور متوسط ۱۲برابر یک خودروی یورو۴ آلایندگی تولید و به ازای هر۱۰۰کیلومتر حدود ۷لیتر بنزین مصرف می‌کند. مطابق آمار سازمان حفاظت محیط‌زیست و مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم نیز هر موتورسیکلت فرسوده به‌طور میانگین معادل شش‌خودروی سواری آلاینده تولید و بیش از دو برابر موتورسیکلت‌های استاندارد سوخت مصرف می‌کند. از حدود ۱۳میلیون‌موتورسیکلت فرسوده نیز تنها ۵هزاردستگاه موفق به دریافت گواهی معاینه‌فنی شدند که نشان‌دهنده فقدان نظارت و کنترل کیفیت است. این وضعیت نه‌تنها اثرات محیط‌زیستی بلکه پیامدهای اقتصادی و اجتماعی قابل‌توجهی نیز دارد. این آمار نشان می‌دهد که لزوم نوسازی و اسقاط ناوگان موتورسیکلت‌های فرسوده تنها یک ضرورت زیست‌محیطی نبوده بلکه یک الزام اقتصادی و اجتماعی برای کاهش مصرف سوخت، بهبود کیفیت هوا و ارتقای ایمنی ترافیکی محسوب می‌شود.
سن فرسودگی موتورسیکلت‌ها
براساس قانون و آیین‌نامه اجرایی سن فرسودگی موتورسیکلت‌ها به شرح زیر تعیین شده است:
– موتورسیکلت‌های کاربراتوری: شش‌سال
– موتورسیکلت‌های انژکتوری: ۱۲سال
– موتورسیکلت‌های برقی: ۱۵سال
این تعیین سن مبنایی برای اولویت‌بندی اجرای طرح نوسازی و اسقاط ناوگان موتورسیکلت‌های فرسوده است.
برنامه نوسازی و اسقاط
براساس اعلام ستاد نوسازی حمل‌ونقل از سال۱۳۸۴ تاکنون روند اسقاط موتورسیکلت عملا متوقف بوده و انباشت فعلی ناشی از تولید و واردات بدون خروج از چرخه مصرف است. این روند از ابتدای سال۱۴۰۴ با طراحی سامانه ثبت‌نام و اجرای طرح نوسازی ازسرگرفته شده است. درهمین راستا طرح نوسازی و اسقاط موتورسیکلت‌های فرسوده با اهداف کاهش آلایندگی، صرفه‌جویی در مصرف سوخت، ارتقای ایمنی و ساماندهی ناوگان موتوری آغاز شد. این طرح شامل ثبت‌نام مالکان موتورسیکلت‌های فرسوده در سامانه رسمی nnhk.ir، تحویل وسیله فرسوده و دریافت موتورسیکلت جدید است. اجرای طرح به‌صورت «کلید‌به‌کلید» طراحی شده تا مالک بدون توقف فعالیت روزمره بتواند موتورسیکلت جدید خود را تحویل بگیرد. برای تشویق مالکین به شرکت در طرح تسهیلات و یارانه‌های ویژه‌ای ازجمله جایگزینی موتورسیکلت بنزینی با موتورسیکلت جدید: ۱۲۰میلیون‌تومان تسهیلات بدون سود با بازپرداخت ۳۶ماهه، جایگزینی موتورسیکلت بنزینی با موتورسیکلت برقی: ۱۵۰میلیون‌تومان تسهیلات بدون سود، یارانه اسقاط موتورسیکلت بنزینی: ۸میلیون‌و۷۵۰هزارتومان و یارانه جایگزینی برقی: ۲۶میلیون‌و۷۰۰هزارتومان صرفه‌جویی انرژی در نظر گرفته شده است. اولویت در اجرای طرح با موتورسیکلت‌های بیش از شش‌سال کارکرد به‌ویژه در کلانشهرهای آلوده تعیین شده است.
براساس برنامه زمان‌بندی تا پایان سال۱۴۰۴ حدود ۵هزارموتورسیکلت برقی و ۶۵هزارموتورسیکلت بنزینی در ناوگان جایگزین خواهند شد. جایگزینی هر موتورسیکلت فرسوده با نمونه جدید می‌تواند صرفه‌جویی ارزی حدود ۲هزاردلار در سال ایجاد کند و مصرف سوخت سالانه را کاهش دهد. اجرای طرح نوسازی به کاهش چشمگیر آلایندگی و بهبود کیفیت هوا در کلانشهرها منجر خواهد شد. به‌گزارش مهر، نوسازی و اسقاط موتورسیکلت‌های فرسوده یک اقدام راهبردی و ضروری در مدیریت حمل‌ونقل شهری به شمار می‌رود که می‌تواند به شکل مستقیم در کاهش آلایندگی هوا، صرفه‌جویی در مصرف سوخت، ارتقای ایمنی ترافیکی و مدیریت بهینه منابع ملی اثرگذار باشد. این ناوگان فرسوده به‌دلیل فناوری قدیمی و استاندارد پایین نقش قابل‌توجهی در انتشار آلاینده‌ها و مصرف اضافی سوخت ایفا کرده و همچنین سهم بالایی در تصادفات شهری دارد. تمرکز ویژه بر کلانشهرها که بیشترین تعداد موتورسیکلت‌های فرسوده را در خود جای دادند موجب می‌شود تا اثرات محیط‌زیستی و اجتماعی اجرای طرح به‌طور ملموس مشاهده شود. ارائه تسهیلات مالی، یارانه‌های ویژه و مدل‌های جایگزین برقی و کم‌مصرف زمینه را برای مشارکت گسترده مالکان و اجرای سریع و موثر طرح فراهم می‌آورد. اجرای این سیاست‌ها نه‌تنها باعث کاهش فشار بر شبکه سوخت و منابع انرژی شده بلکه کیفیت زندگی شهروندان، ایمنی معابر و سلامت عمومی را به‌طور قابل‌توجهی بهبود بخشیده و گامی موثر در جهت توسعه پایدار شهری محسوب می‌شود.
