مهدی‌آباد؛ قلب تپنده سرب و روی ایران
منیر حضوری– از سال گذشته اول آذر بهعنوان روز ملی سرب و روی تعریف شده است. در واقع فعالان معدنی با درج این روز در تقویم ایران به جایگاه و اهمیت سرب و روی در ایران و جهان تاکید کرده‌اند. صنعتی که در ایران پیشینه قابل‌توجهی داشته و به تدریج با تکیه بر دانش فنی متخصصان داخلی و با محوریت بخش خصوصی شروع به فعالیت کرده و حالا سرب و روی در ایجاد ارزش‌‌‌‌افزوده، ارزآوری، اشتغالزایی و توسعه پایدار کمک شایانی به اقتصاد می‌کند.
امروز ایران جایگاه ششم در میان دارندگان ذخایر سرب و روی جهان، جایگاه‌های هشتم در تولید ماده معدنی و نهم در تولید شمش روی و هفتم در تولید شمش سرب را به خود اختصاص داده است. براساس آمار اتحادیه سرب و روی، مجموع ذخایر قطعی سرب و روی کشور حدود ۲۱۴میلیون تن گزارش شده است. همچنین میانگین عیار ذخایر روی تقریبا ۱/۵درصد و عیار سرب ۸/۱درصد است.
در حالی که معادن متعددی در این زمینه در کشور فعال هستند، در این بین می‌توان به مجتمع سرب و روی مهدی‌آباد اشاره کرد. این معدن در استان یزد واقع شده و یکی از بزرگ‌ترین ذخایر کشور را در اختیار داشته و دارای بیش از ۶۵درصد ذخیره قطعی سرب و روی ایران است. قابل‌توجه اینکه مهدی‌آباد به عنوان دومین ذخیره بزرگ سرب و روی دنیا شناخته می‌شود و جایگاه برجسته‌ای در سطح بین‌المللی و توازن عرضه و تقاضای این دسته از فلزات دارد. توان این معدن در تقویت زنجیره تامین، ارتقای شاخص توسعه صنعتی، افزایش اشتغال، توسعه زیرساخت‌های منطقه‌ای و فراهم‌سازی زمینه به‌کارگیری فناوری‌های نوین فرآوری، جایگاه آن را در اقتصاد معدنی ایران بیش از پیش برجسته ساخته است.
فرصتی برای اتخاذ رویکردهای هدفمند در اکتشافات نوین
در این خصوص امید فلاح، مدیر مجتمع سرب و روی مهدی‌آباد با اشاره به اهمیت روز ملی سرب و روی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» اظهار کرد: اول‌آذرماه بهعنوان «روز ملی سرب و روی» علاوه بر یادآوری نقش اقتصادی و صنعتی این دو فلز، فرصتی برای اتخاذ رویکردهای هدفمند در اکتشافات نوین و توسعه تکنولوژی‌های جدید معدنی همراه با ارتقای استانداردهای زیست‌محیطی و ایمنی (HSE) در معادن و صنایع معدنی است. این روز همچنین اهمیت برنامه‌ریزی هماهنگ برای تکمیل زنجیره ارزش، کاهش خام‌فروشی و تقویت صنایع پایین‌دستی را برجسته می‌کند و به سیاستگذاران یادآور می‌شود که این بخش یکی از مزیت‌های پایدار معدنی کشور بوده و نیازمند سرمایه‌گذاری هدفمند و توسعه فناوری سبز است. مدیر مجتمع سرب و روی مهدی‌آباد با بیان اینکه ملاحظات محیط‌زیستی در این مجموعه مورد توجه است، تاکید کرد: آنچه به عنوان مهم‌ترین رویکرد مجتمع سرب و روی مهدی‌آباد در توسعه سرمایه‌گذاری معدن فوق مطرح است، رعایت استانداردها و ملاحظات زیست‌محیطی در کنار تولید بوده به نحوی که کلیه فرآیند معدنکاری و تولید کنسانتره اعم از دپوی مواد، باطله‌ها و بازیابی آب فرآیند با روش‌های سازگار با محیط‌زیست و بدون آلایندگی بر محیط‌زیست انسانی، گیاهی و جانوری اجرا گردد. این در حالی است که اطمینان از این امر با پایش‌های دوره‌ای و رعایت استانداردهای HSEE محقق می‌شود.
افزایش ظرفیت تولید ملی
فلاح با اشاره به آمارها در مورد ارزش اقتصادی، نقش استراتژیک و صنعتی معادن سرب و روی کشور اظهار داشت: براساس داده‌ها و اطلاعات سال ۱۴۰۳، معادن سرب و روی کشور با ۸/۲۱۳میلیون تن ذخیره قطعی و میانگین عیار ۱۵/۵درصد روی و ۷۹/۱درصد سرب، جایگاه مهمی در تامین مواد اولیه صنایع معدنی و فلزی دارند. تولید ۶۹/۵میلیون تن ماده معدنی شامل ۴۲۱هزار تن روی و ۱۲۶هزار تن سرب در همین سال، نقش موثری در پایداری زنجیره تامین و پاسخگویی به نیاز صنایع پایین‌دستی داشته است.
او به طور خاص با اشاره به معدن سرب و روی مهدی‌آباد گفت: معدن سرب و روی مهدی‌آباد با ۷۷میلیون تن ذخیره قطعی سولفیدی با عیار ۵/۵درصد روی و ۶/۱درصد سرب و ۸۵میلیون تن ذخیره قطعی اکسیدی با عیار ۸/۳درصد روی و ۶/۱درصد سرب، در مجموع بیش از ۴/۷میلیون تن محتوای فلزی روی و ۵/۲میلیون تن محتوای فلزی سرب را در خود جای داده است. ورود این معدن به مدار تولید کنسانتره در سال ۱۴۰۳ ظرفیت تولید ملی را به‌طور قابل‌توجهی افزایش داده و آن را به یکی از معادن استراتژیک صنعت سرب و روی کشور تبدیل کرده است. توان این معدن در تقویت زنجیره تامین، ارتقای شاخص توسعه صنعتی، افزایش اشتغال، توسعه زیرساخت‌های منطقه‌ای و فراهم‌سازی زمینه به‌کارگیری فناوری‌های نوین فرآوری، جایگاه آن را در اقتصاد معدنی ایران بیش از پیش برجسته می‌سازد.
مهدی‌آباد؛ دارنده بیش از ۶۵درصد ذخیره قطعی سرب و روی
مدیر مجتمع سرب و روی مهدی‌آباد درباره توانمندی‌ها و پتانسیل‌های معدن سرب و روی مهدی‌آباد اظهار داشت: طی سالیان اخیر با سرمایه‌گذاری حدود ۴۰۰میلیون دلار در معدن مهدی‌آباد اقدام به تجهیز معدن، پیش باطله‌برداری، تامین زیرساخت‌های آب، برق و سد باطله، احداث کارخانه فاز یک تولید کنسانتره‌های سرب و روی به ظرفیت ۲۰۰هزار تن در سال شده است. به علاوه فاز۲ سولفیدی نیز با همین ظرفیت در دست احداث بوده و پیش‌بینی می‌شود تا سال آتی به بهره‌برداری برسد. این معدن به دلیل کاهش ذخیره و ظرفیت تولید معدن انگوران بهعنوان یکی از پیشران‌های جایگزین اصلی تامین ماده معدنی سرب و روی کشور در سال‌های آینده شناخته می‌شود و پتانسیل قابل‌توجهی برای افزایش ظرفیت تولید و تقویت جایگاه ایران در بازارهای منطقه‌ای و جهانی خواهد داشت.
فلاح تاکید کرد: عملکرد معدن مهدی‌آباد یزد در سال ۱۴۰۳ با آغاز دوره بهره‌برداری فاز اول سولفیدی همراه بوده است؛ به‌طوری که در این دوره ۱۰۸۲۰۰۰تن ماده معدنی سولفیدی و ۱۳۲۸۰۰۰تن ماده معدنی اکسیدی استخراج شده است. میزان تولید کنسانتره‌های سرب و روی معدن مهدی‌آباد در سال ۱۴۰۳ به ترتیب برابر با ۳۸۰۰۰تن با عیار ۵۲درصد و ۸۵۰۰۰ تن با عیار ۴۴درصد بوده است.
مدیر مجتمع سرب و روی مهدی‌آباد همچنین درخصوص وضعیت بهره‌برداری از ماشین‌آلات، تکنولوژی و فناوری در مهدی‌آباد اظهار داشت: از ابتدای فعالیت معدن مهدی‌آباد تاکنون حدود ۱۴۵میلیون‌تن استخراج و باطله‌برداری صورت گرفته است. با بهره‌برداری فاز یک و توسعه عملیات استخراجی، تجهیزات و ماشین‌آلات معدن افزایش یافته به نحوی که در حال حاضر مقدار باطله‌برداری به بیش از ۵/۳میلیون تن در ماه رسیده و در سال آتی به بیش از ۵میلیون تن در ماه افزایش خواهد یافت.
از منظر فناوری تولید محصول کنسانتره، استفاده از دستگاه‌ها و تجهیزات با سازندگان معتبر جهانی و با ظرفیت بالای خوراک‌دهی ۲۵۰تن در ساعت برای فاز اول اجرا شده که توان تولید محصول با کیفیت قابل قبول صادراتی فراهم است. در بخش اکسیدی معدن (فاز۳)، مطالعات دوره پیشبرد و مذاکره با شرکت‌های معتبر جهانی و نیز شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی جهت تدوین تکنولوژی مناسب استحصال محصول با ملاحظات فنی-اقتصادی در دست انجام است.
