آتش‌سوزی هیرکانی؛ جنگل‌های ۴۰ میلیون ساله در خطر و نیاز به تجهیزات پیشرفته
جهان صنعت، حدود ده روز پیش، زمانی که برخی از اهالی مازندران کارزاری با موضوع «درخواست ایجاد پایگاه امداد و نجات و اطفاء حریق کوهستان غرب مرزن‌آباد شهرستان چالوس» را راه‌اندازی کرده بودند، وسعت آتش در جنگل‌های هیرکانی هنوز گسترش زیادی نیافته بود. امضا کنندگان این کارزار با اشاره به «وقوع آتش‌سوزی‌های پی‌درپی در مناطق وشتاز و دراکینگ الیت» و «ترافیک سنگین جاده چالوس» خواهان ایجاد یک ایستگاه امداد و نجات دائمی شدند.
علی‌اکبر یداللهی، معاون سازمان حفاظت محیط زیست مازندران می‌گوید در دو سه سال اخیر، تجهیزات لازم اطفای حریق از جمله تراکتور، کانکس، مخزن آب، لودر و تجهیزات انفرادی برای کلیه محیط‌بانان مستقر در شهرستان‌های مختلف استان مازندران خریداری و توزیع شده است، اما هیچکدام از آنها منجر به مهار آتش در الیت نشد.
آتش نخستین بار ۱۰ آبانماه شعله‌ور شده بود در نهایت و با تلاش نیروهای امدادی پس از چند روز مهار شد، اما یک بار دیگر از ۲۴ آبان به جان جنگل‌های هیرکانی افتاد.
آتش دوباره به جان جنگل
نبود امکانات امداد و نجات، از جمله بالگرد و صعب‌العبور بودن منطقه از جمله دلایل سختی مهار آتش در ایلت اعلام می‌شود. به گفته حسین علی محمدی، مدیر کل مدیریت بحران استانداری مازندران ۲۷۰ نفر از نیروهای حفاظت منابع طبیعی، محیط زیست، اعضای شوراهای اسلامی و دهیاری‌ها، موتور سواران، کوهنوردان، گروه‌های مردمی و دوستداران محیط زیست و طبیعت که همگی از نیروهای ماهر و ورزیده هستند، در قالب ۱۶ تیم تخصصی در محل حادثه حضور پیدا کردند و مشغول اطفای حریق هستند. با وجود صعب العبور بودن منطقه، تنها دو بالگرد برای مهار آتش استفاده شد. با وجود وعده‌هایی که برای حضور بالگرد سوم داده شد، اما خبری از سومین بالگرد نبود. به گفته مدیر کل مدیریت بحران مازندران بیشتر آتش‌سوزی‌ها در مناطق صخره‌ای و سخت‌گذر جنگل‌های مازندران رخ داده است. زمین‌های ناهموار عبور نیروهای زمینی را دشوار و گاهی غیرممکن می‌سازد. به گفته او از ارتفاعات، مسیرهای پرخطر و دره‌های عمیق به وضوح دیده می‌شوند و ضرورت استفاده از بالگرد برای اطفای حریق، روشن است.
اما مهرداد خزایی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران می‌گوید با توجه به صعب‌العبور بودن منطقه، تجهیزات انفرادی بیشتری نیاز است. ماشین‌آلات آتش نشانی برای مناطق صعب العبور کاربرد ندارد و بالگرد هم برای مناطق شیب‌دار کاربرد ندارد. به غیر از مکان‌هایی که بالگرد امکان پرواز داشته باشد، می‌توان از امکانات مدرن استفاده کرد.
عامل آتش سوزی چیست؟
در جریان آتش سوزی‌های اخیر، ۸ هکتار از جنگل‌های الیت در آتش سوزی خسارت دید که آتش در ۷ هکتار از آن مهار شد و تا زمان نگارش این گزارش، تلاش‌ها برای اطفای حریق در یک هکتار دیگر ادامه دارد.
اما آتش سوزی‌های مکرر جنگل‌های غرب مازندران در یک هفته گذشته، ابعاد متفاوتی هم پیدا کرد. ابتدا افزایش دما و خشکی برگ درختان و حضور مسافران و گردشگران در عرصه‌های مرتعی و جنگلی غرب مازندران عامل آتش‌سوزی‌ها اعلام شد. اما در ادامه نقش عوامل انسانی از جمله اقدامات عمدی و سهل‌انگاری گردشگران غیرمسئول پررنگ‌تر شد.
هادی کیادلیری، معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست آتش‌سوزی‌هایی که در روستای «الیت» مرزن آباد از توابع شهرستان چالوس که در دو هفته اخیر در حال وقوع است را باوجود آنکه تاحدودی طبیعی است، اما بیش از حد معمول توصیف کرد.
مقایسه آتش سوزی جنگل های هیرکانی و زاگرس
آتش سوزی جنگل‌های هیرکانی و جنگل‌های زاگرس از نظر ابعاد و وسعت، چندان قابل مقایسه با هم نیستند، از ابتدای سال ۱۴۰۳ تا روزهای نخست مرداد ماه در آن سال، بیش از ۱۸ هزار هکتار از جنگل‌های زاگرس در آتش سوختند که با ابعاد آتش سوزی در جنگل‌های هیرکانی قابل مقایسه نیستند. اما آنچه بر اهمیت آتش در جنگل‌های هیرکانی میافزاید، تنوع بسیار بالای گونه های گیاهی و جانوری در این منطقه، خاک ارزشمند و میراث جنگل‌های ۴۰ میلیون ساله هیرکانی بودن است.
به گفته محمد حسین بازگیر، مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست آتش‌سوزی‌های عمدی و سهل‌انگاری به‌عنوان عوامل اصلی تخریب جنگل‌ها چه در جنگل‌های زاگرس و چه در جنگل‌های هیرکانی هستند. به گفته او بسیاری از آتش‌سوزی‌هایی که در جنگل‌های زاگرس و مازندران رخ می‌دهد، ناشی از اقدامات عمدی یا سهل‌انگاری گردشگران غیرمسئول است. به‌عنوان‌مثال، آتش‌هایی که در دل جنگل ایجاد می‌شود و به‌درستی مدیریت نمی‌شود، می‌تواند تبعات وحشتناکی به همراه داشته باشد. در برخی موارد، گردشگران بدون رعایت نکات ایمنی، آتش روشن می‌کنند و آن را به‌درستی خاموش نمی‌کنند. این موضوع می‌تواند به گسترش آتش‌سوزی‌ها منجر شود و حتی جان افراد و حیات‌وحش را به خطر بیندازد.
