استانداردهای لوکس برای پلتفرم‌های فرسوده
سارا اصغری– در میانه تلاش‌های دولت برای ارتقای کیفیت خودروهای داخلی از طریق تصویب استانداردهای جدید، کارشناسان هشدار می‌دهند که این اقدامات بیشتر جنبه نمایشی دارد و در عمل با موانع جدی روبه‌رو است. به باور تحلیلگران، خودروسازان ایرانی با پلتفرم‌های فرسوده دو تا سه دهه گذشته کار می‌کنند و به‌روزرسانی این زیرساخت‌ها مستلزم سرمایه‌گذاری کلان و تعامل با شرکای خارجی است که در شرایط کنونی تحریم‌های شدید، تقریبا غیرممکن به نظر می‌رسد.
از سوی دیگر، حتی در صورت فراهم بودن امکان نوسازی فنی، هزینه‌های گزاف این تحول طور حتم به افزایش چشمگیر قیمت خودروها خواهد انجامید. در شرایطی که بازار خودرو از رکود شدید رنج می‌برد و قدرت خرید مردم به حداقل رسیده، چنین افزایش قیمتی می‌تواند آخرین ضربه را به این صنعت وارد کند. همچنین مشکلات مالی خودروسازان و بدهی‌های انباشته آنها به قطعه‌سازان، حلقه دیگری از این زنجیره معیوب است که هرگونه تحول واقعی را با تردید مواجه می‌کند.
آیین‌نامه ارتقای کیفیت خودرو
هیات‌وزیران به‌تازگی آیین‌نامه ارتقای کیفیت خودرو را به تصویب رسانده است تا ضمن بهبود کیفی تولیدات خودروسازان داخلی، سیستم امتیازدهی به سطح ایمنی و امنیت خودروها از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت برقرار شود. «آیین‌نامه اجرایی تبصره۲ ماده۶ قانون ساماندهی صنعت خودرو(موضوع ارتقای کیفیت تولید خودرو)» که ۳۰مهرماه سال‌جاری در هیات وزیران به تصویب رسیده بود، به‌تازگی با امضای محمدرضا عارف معاون اول رییس‌جمهور به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است. براساس تبصره۲ ماده۶ قانون ساماندهی صنعت خودرو، وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف بود ظرف سه‌ماه پس از لازم‌الاجراشدن این قانون، آیین‌نامه اجرایی ارتقای کیفیت تولید خودرو، کاهش مصرف سوخت، اجرای کامل استانداردهای مصوب و استانداردهای موردنیاز قطعه‌سازی، استانداردهای ایمنی و آلایندگی و همچنین رقابت‌پذیر کردن و توسعه شبکه و کیفیت خدمات پس از فروش را تهیه و جهت تصویب به هیات‌وزیران تقدیم کند. هدف از تصویب و اجرای این آیین‌نامه ارائه یک راهکار و رویه اجرایی برای ارتقای کیفیت تولید خودرو و خدمات مرتبط با آن و همچنین رقابت‌پذیر کردن شبکه ارزش تحت اختیار هریک از خودروسازان است که منجر به ارتقای رضایت مشتریان و مصرف‌کنندگان از کیفیت خودروهای تولید داخل در شاخص‌های کلان می‌شود.
استانداردهایی که روی کاغذ درست هستند
آیا آیین‌نامه ارتقای کیفیت خودرو در عمل می‌تواند به اهداف غایی خود نائل شود؟ در این رابطه بابک صدرایی، کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» عنوان کرد: کیفیت خودرو در دنیا به همراه خود تعاریف و الزاماتی دارد که براساس آن در رده قیمت‌گذاری‌های مختلف قرار می‌گیرد. البته در زمینه ارتقای کیفیت خودرو سه عامل را باید مدنظر قرار داد؛ یکی موضوع ایمنی، دیگری موضوع آلایندگی و سوم موضوع کیفیت است. در زمینه آلایندگی، خودرویی باکیفیت محسوب می‌شود که از نظر مصرف بنزین کمتر یا در کل سوخت کمتری داشته باشد تا در کل آلایندگی کمتری برای هوا ایجاد کند. از نظر ایمنی نیز خودرویی باکیفیت تلقی می‌شود که در تصادفات، کمترین میزان خسارت را متحمل شود که در این راستا پلتفرم‌هایی که پنج‌سال پیش پنج‌ستاره دریافت می‌کردند، ممکن است هم‌اکنون دو ستاره دریافت نکنند. از نظر کیفیت نیز یک خودرو نباید به‌سرعت دچار استهلاک شود و نیاز به تعمیرات و خدمات بالایی داشته باشد.
صدرایی در ادامه با اشاره به آیین‌نامه‌ای که به تازگی با استاندارد ۱۲۲گانه برای ارتقای کیفیت خودرو به تصویب هیات‌وزیران رسیده است، عنوان کرد: این استاندارد ۱۲۲گانه روی کاغذ بسیار درست و بجاست اما در عمل با چند مساله روبه‌رو است که باید به آنها توجه داشت. در وهله اول باید به این موضوع توجه کنیم که پلتفرم‌هایی که ما با آن در حال تولید خودرو هستیم، مربوط به دو تا سه دهه قبل است و اگر قصد داشته باشیم که کیفیت تولید خودرو را ارتقا ببخشیم، باید این پلتفرم‌ها را ارتقا ببخشیم که ارتقای آن مستلزم هزینه‌های بالا و ارتباط با جهان است.
ابعاد غیرعملیاتی شدن ارتقای کیفیت خودرو
این کارشناس خودرو در ادامه خاطرنشان کرد: در شرایط تحریمی که در آن قرار گرفته‌ایم و هر روز نیز ابعاد آن گسترده‌تر می‌شود با کدام کشور می‌توانیم برای تغییر پلتفرم‌های خود وارد تعامل شویم؟ چه کشوری حاضر به تعامل با ماست؟ صدرایی در ادامه با اشاره به ابعاد غیرعملیاتی شدن ارتقای کیفیت خودرو در کشور توضیح داد: موضوع دیگری که باید به آن توجه داشت، تاکید بر این مساله است که ارتقای کیفیت خودرو هزینه‌هایی دربردارد که موجب افزایش قیمت خودرو خواهد شد درحالی‌که باید به این موضوع توجه کنیم که در شرایط تحریمی کشور و باوجود فشارهای اقتصادی که جامعه بر آنها تحمیل شده است، افزایش قیمت خودرو جز اینکه سهم خودرو را در بازار کوچک‌تر کند، نتایج دیگری را به‌دنبال نخواهد داشت. بازار خودرو دیگر افزایش قیمت ۵۰ تا ۱۰۰میلیون تومانی را نیز ندارد. وی در ادامه افزود: در چنین شرایطی حتی اگر بخواهیم پلتفرم ساخت خودرو را ارتقا بدهیم، در این صورت کمترین قیمت خودروی داخلی به بالای یک‌میلیارد تومان می‌رسد؛ موضوعی که امکان تولید آن برای خودروسازان سخت خواهد شد چراکه خودروسازان خود با مشکلات مالی عدیده‌ای روبه‌رو هستند و بدهی آنها به قطعه‌سازان شرایط بسیار نامناسبی را برای آنها ایجاد کرده است. قطعه‌سازان قادر به وصول مطالبات خود از خودروسازان نیستند و این شرایط را برای آنها بسیار سخت و پیچیده کرده است، به‌حدی‌که در حال تعطیل شدن هستند و اگر مطالبات خود را وصول نکنند، قادر به ادامه حیات خود نخواهند بود. این کارشناس خودرو با تاکید بر این موضوع که تولید خودرو و ارتقای آن را باید در زنجیره تعریف کرد، ادامه داد: در فرآیند تولید تمام حلقه‌های تولید به یکدیگر وصل هستند و مفقود یا ناقص بودن هریک از این حلقه‌ها، تولید نهایی را با مشکل روبه‌رو خواهد کرد. در زمینه ارتقای کیفیت خودرو نیز همین موضوع صدق دارد. بدون شک شرایط اقتصادی و بهبود وضعیت کسب‌وکار و مناسب بودن وضعیت اقتصادی مردم پیش‌فرض این اقدام می‌تواند باشد. صدرایی با یادآوری این موضوع که زمانی قصد داشتیم به تولید پیکان پایان بدهیم، با مسائلی روبه‌رو بودیم، ادامه داد: زمانی که قصد داشتیم به تولید پیکان پایان دهیم، پلتفرم‌های جدید جایگزین شدند، پراید و پس از آن خودروهای بهتری همچون ال۹۰ و… تولید شدند تا یک جایگزینی مناسب انجام بگیرد. هم‌اکنون نیز برای ارتقای کیفیت خودرو به پلتفرم‌های بهتری نیاز داریم که هزینه تولید آن را افزایش می‌دهد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: در زمینه ارتقای کیفیت خودرو ما یا باید زودتر از این اقدام و برای نمونه این اقدام را از دهه۹۰ آغاز می‌کردیم. یا باید آن را به بعد موکول کنیم که شرایط اقتصادی بهتری بر جامعه حاکم باشد.
