فصل درس‌آموزی از نیم‌قرن ستیز
علی فریدونی– در پی دستیابی به توافق صلح غزه و جلب موافقت رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی موثر بر معادلات منطقه توسط آمریکا، امروز (دوشنبه ۲۲مهرماه ۱۴۰۴) اجلاسی در شهر شرم‌الشیخ مصر برای دستیابی به صلح برگزار می‌شود. نشستی که ریاست آن را عبدالفتاح السیسی، رییس‌جمهور مصر و دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا به‌طور مشترک برعهده دارند و این در حالی است که در روزهای گذشته برخی منابع خبری ازجمله خبرگزاری آکسیوس مدعی شده‌اند که از رییس‌جمهور ایران نیز برای شرکت در این نشست دعوت به عمل آمده است.
اخبار ضد و نقیض درباره حضور پزشکیان در شرم‌الشیخ
در شرایطی که دولت جمهوری اسلامی دست‌کم تا زمان نگارش این گزارش تا حوالی غروب یکشنبه ۲۰مهرماه به‌طور رسمی و علنی در این رابطه اظهارنظری نکرده، تنها چند خبرگزاری و رسانه مهم داخلی در گفت‌وگوهایی با منابع آگاه ناشناس در دولت، ضمن تایید تلویحی دعوت از مسعود پزشکیان، تاکید کرده‌اند که دولت برنامه‌ای برای شرکت در این اجلاس ندارد.
همزمان البته برخی از همین منابع معتبر خبری ازجمله فارس مدعی شده که دولت تصمیم‌گیری در این خصوص را به نشست یکشنبه شب موکول کرده است.
هشدار رمضان‌زاده درباره از دست رفتن فرصت‌ها
در شرایطی که به باور بسیاری از ناظران احتمال حضور رییس‌جمهور ایران در این نشست، عملا منتفی یا دست‌کم بسیار بعید به نظر می‌رسد، برخی چهره‌های سیاسی بر لزوم استفاده از این فرصت برای حل‌وفصل مشکلات اساسی ایران تاکید دارند؛ چنانکه عبدالله رمضان‌زاده، سخنگوی دولت اصلاحات در واکنش به اخبار اولیه درخصوص دعوت از پزشکیان برای حضور در این نشست در توئیتی که از طریق حساب کاربری رسمی خود در شبکه اجتماعی ایکس و با هشتگ «دعوت‌نامه» منتشر کرد، در این رابطه نوشت: «فرصت‌ها چون ابر بهاری گذرا هستند، آنها را غنیمت شمارید!»
تحلیل فریدون مجلسی از احتمال حضور پزشکیان در شرم‌الشیخ
این در حالی است که فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین و تحلیلگر مسائل بین‌الملل که در این رابطه با «جهان‌صنعت» به گفت‌وگو نشسته، در واکنش به پرسشی درباره اهداف احتمالی و علل دعوت از رییس‌جمهور ایران برای شرکت در اجلاسی که فارغ از موضوع آن، توسط روسای جمهور آمریکا و مصر برگزار می‌شود، گفت: «با توجه به عدم واکنش دولت به این خبر نمی‌توان به شکل قطعی نظر داد اما نحوه انتشار آن به‌گونه‌ای است که می‌تواند واقعی باشد. به این علت که ایران یکی از طرف‌های درگیر در این مناقشه بوده است؛ بنابراین اگر قرار باشد این جنگ تبدیل به آتش‌بس و متعاقبا آتش‌بس منجر به ترک مخاصمه شود، دعوت از ایران کاملا منطقی است و با این حساب اگر واقعا دعوتی صورت گرفته باشد، حضور ایران در این نشست نیز منطقی خواهد بود چراکه یا باید در عرصه بین‌المللی حضور داشته باشیم و با دیگران تعامل کنیم یا باید قهر کنیم و خود را منزوی سازیم که این راهبرد، معقول نیست!»
جهان آماده پایان دادن به جنگ است
این دیپلمات پیشین همچنین با تاکید بر اینکه «جهان پس از سال‌ها جنگ و هزینه‌های جانی و مالی فراوان، اکنون به این نتیجه رسیده است که باید از کشتار انسان‌ها و تخریب و ویرانی خانه‌ها و دست‌یافته‌های انسان دست بردارد و به‌جای آن زندگی، صلح و جلوگیری از خشونت را ترویج کند»، خاطرنشان کرد: «بنابراین وقتی هدفی چنین مقدس در میان است، مقدماتی که برای آن فراهم می‌شود نیز نشان از اراده صلح دارد.» او همچنین یادآور شد: «جنگ بین حماس و اسرائیل که از هفتم اکتبر دو سال پیش آغاز شد، در اثر لجاجت دو طرف و ادامه اسارت‌ها و شلیک‌ها، به فاجعه‌ای انسانی انجامید. این وضعیت، همه را ـ چه در منطقه و چه در بیرون از منطقه ـ به این نتیجه رسانده که ادامه جنگ زیان‌آور و پایان آن به سود هر دو طرف است.
بنابراین عقل حکم می‌کند که طرفین سود را بر زیان ترجیح دهند و در قالب حفظ بقای مرزهای رسمی که جایی برای ابهام و ایرادات آینده ندارد، یک‌بار برای همیشه راهی برای صلح پایدار بیابند و پس از پرداخت این هزینه گزاف، به این خون‌ریزی دائمی پایان داده شود.»
اما چنان که اشاره شد دست‌کم تا زمان نگارش این گزارش در حوالی غروب یکشنبه ۲۰مهرماه، خبر روشن و مشخصی درخصوص حضور یا عدم حضور پزشکیان در اجلاس شرم‌الشیخ مخابره نشده و موضع دولت در این رابطه به‌طور رسمی اعلام نشده است اما اگر بر فرض رییس‌جمهور دست به اقدامی تاریخی بزند و برخلاف پیش‌بینی‌ها راهی مصر شود، چه اهدافی در این سفر قابل پیگیری خواهد بود؟! پرسشی که فریدون مجلسی در واکنش به آن به «جهان‌صنعت» می‌گوید: «باید توجه کرد که مهم‌ترین مساله برای ایران غزه نیست زیرا منطقه‌ای کوچک و کم‌جمعیت است که از نظر اقتصادی و بازرگانی اهمیت زیادی ندارد، هرچند برای ساکنان آن و ملت فلسطین احترام قائلیم و ایران طبق سنت و ایدئولوژی خود، حامی آنها بوده است اما آنچه برای ایران اهمیت اصلی دارد تعاملات بزرگ بین‌المللی و منطقه‌ای است.» این کارشناس ارشد سیاست خارجی و روابط بین‌الملل همچنین خاطرنشان کرد: «در گذشته همسایگان ما کشورهای فقیری بودند؛ عربستان بیابانی، امارات بی‌اهمیت، عراق گرفتار آشوب، ترکیه کشوری ضعیف و در شمال کشورها تحت سلطه شوروی بودند اما امروزه اطراف ایران را کشورهای ثروتمند فراگرفته‌اند: ترکمنستان با گاز و نفت فراوان، قزاقستان یکی از غنی‌ترین کشورهای جهان، روسیه بالقوه ثروتمند، جمهوری آذربایجان با شتاب زیادی در حال توسعه، ارمنستان کوچک اما توانمند، ترکیه صنعتی و پیشرفته، عراقِ نفتخیز و عربستان و کویت نیز اکنون از غنی‌ترین کشورهای جهان هستند.» او تصریح کرد: «این ثروت که در منطقه به جریان افتاده است، ژئوپولیتیک منطقه را برای ایران تغییر داده است.» این دیپلمات پیشین همچنین گفت: «اکنون عقل و منافع ملی حکم می‌کند که ایران با این کشورها مبادله داشته باشد و از ثروت و توانمندی آنها بهره ببرد و در عوض از منافع و منابع خود به آنها سود برساند و سپس با همین شیوه با دیگر کشورهای جهان مراودات خود را گسترش دهد.»
سرنوشت جهان در گرو توسعه است
مجلسی در ادامه خاطرنشان کرد: تجربه نیم‌قرن گذشته به ما آموخته است که سرنوشت جهان را جنگ تعیین نمی‌کند بلکه توسعه اقتصادی و صنعتی تعیین‌کننده هستند. مردم ایران نیز نشان داده‌اند که از هرگونه جنگ و خون‌ریزی تحت هر عنوانی بیزارند و می‌خواهند زندگی کنند و زندگی به معنای داشتن فرهنگ، هنر، ادبیات، کار، تولید، انرژی و رفاه است که با پیوستن ایران به اقتصاد جهانی ایجاد خواهد شد.» او تصریح کرد: «در حال حاضر منطق ایدئولوژیک پاسخگوی این نیاز‌ها نیست و باید بر منطق انسانی، عقلانیت و اقتصاد مبتنی بر علم تمرکز و تکیه کرد.»
باید از تاریخ نیم‌قرن ستیز درس گرفت و به‌دنبال صلح رفت
بدین ترتیب به نظر می‌رسد فریدون مجلسی بر این باور است که حضور ایران در چنین اجلاس‌هایی، فرصتی است برای پیگیری منافع ملی و توسعه پایدار.» او در این رابطه گفته است: «در شرایط فعلی این فرصت‌ها نباید از دست برود. اگر در این اجلاس حضور داشته باشیم، به‌جای شعار، نمایش و خودنمایی باید ببینیم چگونه می‌توانیم از همکاری و هماهنگی با دیگران بهره ببریم. چگونه می‌توانیم در بازسازی‌ها مشارکت کنیم و با نشان دادن چهره‌ای صلح‌طلب، اعتماد و آرامش بخریم.» او اضافه کرد: «ما باید نشان دهیم که با درس گرفتن از حدود ۵۰سال ستیز اکنون از جنگ بیزاریم و خواهان صلح و همکاری هستیم.» این دیپلمات پیشین همچنین یادآور شد که: «اگر این فرصت از دست برود، شاید تا مدت‌ها فرصت مشابهی پیش نیاید؛ مگر آنکه افراد نسل‌های پیشین که جنگ را برگزیدند، از صحنه کنار روند تا نسل جدیدی که خواهان صلح و توسعه است بتواند برای خود تصمیم بگیرد.» او گفت: «تنها امیدوارم این دعوت حقیقت داشته باشد چون دعوتی عاقلانه و منطقی است.» مجلسی در پایان تصریح کرد: «همچنین امیدوارم پاسخ ایران نیز سنجیده باشد و شرکت‌کنندگان ما با هدف صلح و همکاری به آنجا بروند، نه برای زنده کردن اختلافات گذشته، باید زمانی هم برای صلح قائل شد.»
