نیمی از خودروها فرسوده و پرمصرف هستند
جهان صنعت – در تابستان امسال ۵/۱۲میلیارد لیتر بنزین در کشور مصرف شد درحالیکه نیمی از ناوگان حمل‌ونقل فرسوده است و این موضوع عامل اصلی اتلاف سوخت، آلودگی هوا و افزایش هزینه‌های انرژی به‌شمار می‌رود.
درحالیکه مصرف بنزین در تابستان امسال به بیش از ۵/۱۲میلیارد لیتر رسیده است، آمارها نشان می‌دهد بیش از ۲۲میلیون دستگاه خودروی فرسوده در کشور در حال تردد هستند؛ ناوگانی که نه‌تنها مصرف سوخت را چند برابر افزایش می‌دهد بلکه سهم عمده‌ای در آلودگی هوا و هزینه‌های اقتصادی کشور دارد.
طبق اعلام وزارت نفت، مصرف ۵/۱۲میلیارد لیتر بنزین در سه ماه تابستان معادل حرکت ۱۵۶میلیارد کیلومتر با خودرویی است که به‌‌طور میانگین ۸لیتر در هر ۱۰۰کیلومتر می‌سوزاند؛ فاصله‌ای که ۹/۳میلیون بار چرخیدن کامل به دور زمین را ممکن می‌کند.
برای درک بهتر این عدد کافی است تصور کنیم ۵/۱۲میلیارد لیتر بنزین را بخواهیم در بطری‌های معمولی آب معدنی با ظرفیت ۵/۱لیتر ذخیره کنیم. در این صورت بیش از ۸میلیارد و ۳۰۰میلیون بطری بنزین خواهیم داشت؛ عددی آن‌قدر بزرگ که اگر این بطری‌ها را پشت سر هم روی زمین بچینیم، چندین‌بار می‌توانند دور کره زمین را احاطه کنند.
به بیان دیگر این میزان بنزین آن‌قدر زیاد است که می‌توان به هر انسان روی کره زمین تقریبا یک بطری بنزین ایرانی داد. وزن این حجم از بنزین نیز قابل‌توجه است؛ با در نظر گرفتن چگالی تقریبی ۷۵۰ گرم در هر لیتر، مجموعا بیش از ۹میلیون تُن بنزین در سه‌ماه تابستان در کشور مصرف شده است- معادل وزن ۹هزار برج ایفل یا بیش از ۳۰میلیون خودروی سواری- این حجم مصرف نه‌تنها بیانگر رشد بالای تقاضای سوخت در کشور است بلکه نشان می‌دهد تا چه اندازه فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل و استفاده از خودروهای کم‌بازده در افزایش مصرف بنزین نقش دارند. هر خودروی فرسوده، به‌‌طور میانگین دو تا سه‌برابر بیش از خودروهای جدید سوخت مصرف می‌کند و سهم بالایی در انتشار آلاینده‌های خطرناک دارد.
براساس آمارهای رسمی، در کشور ۴۱میلیون و ۲۰۶هزار وسیله نقلیه شامل خودرو، موتورسیکلت، کامیون، اتوبوس و ماشین‌آلات کشاورزی فعال هستند که از این میان ۲۲میلیون و ۱۰۲هزار دستگاه فرسوده به‌شمار می‌روند یعنی بیش از ۵۳درصد ناوگان حمل‌ونقل کشور.
از این تعداد، ۵/۷میلیون خودروی سواری، ۳/۱۱میلیون موتورسیکلت، بیش از ۲میلیون وانت و ۳۸۵هزار تاکسی در وضعیت فرسوده قرار دارند. بیش از ۵۹هزار اتوبوس، ۹۷هزار مینی‌بوس و ۲۱۴هزار کامیون نیز در سراسر کشور عملا به پایان عمر فنی خود رسیده‌اند.
علاوه‌بر مصرف بالای سوخت، به‌گفته وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی، سالانه بیش از ۴۰ هزار مرگ‌ومیر در کشور به‌دلیل آلودگی هوا و انتشار ذرات معلق رخ می‌دهد؛ بخشی از این آلودگی ناشی از خودروهای فرسوده و مصرف بالای سوخت‌های فسیلی است.
این وسایل نقلیه علاوه‌بر اثرات زیست‌محیطی، موجب اتلاف منابع ارزی، افزایش هزینه‌های سوخت، فشار بر بودجه یارانه‌ها و کاهش ایمنی جاده‌ها می‌شوند.
در همین راستا فرشاد مقیمی، معاون وزیر صمت از ادامه روند اسقاط و نوسازی ناوگان خبر داده است؛ او به مهر گفت: در سال۱۴۰۴ بیش از ۱۱۶هزار دستگاه خودرو در کشور اسقاط شده و این روند با هدف کاهش مصرف سوخت و آلایندگی‌ها با جدیت ادامه دارد. موضوع اسقاط تنها به خودرو محدود نیست و شامل شناورهای کشور نیز می‌شود که آیین‌نامه اجرایی آن به‌زودی در دولت تصویب خواهد شد.
مقیمی افزود: در بخش موتورسیکلت، تاکنون ۱۳هزارنفر از مالکان موتورهای فرسوده برای جایگزینی ثبت‌نام کرده‌اند. همچنین ۸۳۲راننده تاکسی برای دریافت تاکسی‌های برقی به بانک‌ها معرفی شده‌اند و به‌زودی شاهد ورود این ناوگان جدید خواهیم بود.
او همچنین از نوسازی بیش از ۲۲۴/۱دستگاه اتوبوس بین‌شهری با همکاری وزارت راه و صندوق نوآوری و شکوفایی خبر داد و گفت: با اضافه شدن چند شرکت دیگر به طرح، پیش‌بینی می‌کنیم شمار اتوبوس‌های جایگزین تا ۵۷۰/۱دستگاه افزایش یابد.
کارشناسان معتقدند تداوم روند کنونی مصرف سوخت و فرسودگی ناوگان، در سال‌های آینده به بحرانی در حوزه انرژی، آلودگی هوا و ایمنی حمل‌ونقل منجر خواهد شد. همچنین آنطورکه وزارت نفت تاکید کرده اگر روند رشد مصرف بنزین ادامه یابد، کمبود بنزین تا سال۱۴۰۷ بیش از ۱۶میلیارددلار در سال ارزبری خواهد داشت و مصرف بنزین به روزانه ۱۷۰میلیون لیتر می‌رسد.
از این‌رو تسریع در اجرای برنامه‌های اسقاط، نوسازی ناوگان و حمایت از تولید خودروهای کم‌مصرف و برقی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.
اگر این روند با برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی ادامه یابد، می‌توان امیدوار بود که در آینده‌ای نه‌چندان دور، ناوگانی جوان، ایمن و پاک جایگزین ناوگان فرسوده امروز شود و مصرف سوخت کشور به سطحی پایدار و قابل‌مدیریت برسد.
منبع: مهر
