حریم آثار تاریخی در مخاطره

نادر نینوایی – در دولت پیشین، موضوع بازنگری در حرایم آثار تاریخی مطرح شد که با واکنش‌های کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی روبرو شد. برخی آن را اقدامی در جهت کوچک‌سازی حرایم و تهدیدی برای میراث فرهنگی می‌دانستند. از سوی دیگر، گروهی معتقد بودند بازنگری علمی و مبتنی بر مستندات می‌تواند ضروری و مفید باشد.

دکتر عبدالرضا مهاجری‌نژاد، عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی، در گفت‌وگو با «جهان صنعت» تاکید کرد که بازنگری باید بر اساس داده‌های مستند و علمی انجام شود و دو موضوع متفاوت را از هم تفکیک کرد: برخی بازنگری‌ها ضرورت واقعی دارند و برخی غیرکارشناسی‌اند. او به مشکلات اجرایی طرح‌های حفاظت و دلایل ثبت آثار اشاره و تاکید کرد بازنگری باید مبتنی بر طرح‌های جامع و دلایل روشن باشد.

مهاجری‌نژاد هشدار داد بازنگری‌های غیرکارشناسی و تحت فشارهای شخصی یا نهادی، مانند بازنگری‌های متعدد در عمارت خسروآباد بدون توجیه، خطرناک و نوعی قانون‌شکنی است که به اعتبار نظام حقوقی حفاظت آسیب می‌زند و اعتماد عمومی را کاهش می‌دهد. این بازنگری‌ها ممکن است میراث فرهنگی را به خطر بیندازند و موجب تضییع حقوق عمومی شوند.

وی راهکار مقابله با این چالش‌ها را بازنگری علمی، شفاف و مبتنی بر قوانین دانست و تأکید کرد که حفاظت از میراث فرهنگی باید از فشارهای سیاسی و شخصی مصون باشد. آموزش، آگاهی‌رسانی و انتخاب اعضای متخصص و مسئوول در شورای ثبت آثار و کمیته حرایم نیز از دیگر توصیه‌های او بود.

در نهایت، بازنگری حرایم آثار تاریخی باید با دقت، شفافیت و مستندات دقیق انجام شود تا هم توسعه پایدار شهری میسر شود و هم میراث فرهنگی حفظ گردد، چرا که این مسئله نه تنها حرفه‌ای بلکه تعهد اخلاقی و ملی است.