پارلمان پسا اسد
جهان‌صنعت – سوریه برای نخستین‌بار پس از سرنگونی بشار اسد، انتخابات پارلمانی برگزار می‌کند؛ رویدادی که در روند گذار شکننده این کشور پس از نزدیک به ۱۴سال جنگ داخلی سرنوشت‌ساز محسوب می‌شود.
در همین رابطه روز یکشنبه، اعضای مجامع انتخاباتی سوریه گردهم آمدند تا در روندی که از سوی منتقدان غیردموکراتیک توصیف شده، برای انتخاب نمایندگان جدید رای دهند. براساس این روند، یک‌سوم از ۲۱۰عضو مجلس جدید از سوی احمدالشرع، حاکم فعلی سوریه مستقیما منصوب خواهند شد و دوسوم باقیمانده نه از سوی مردم بلکه توسط مجامع انتخاباتی سراسر کشور برگزیده می‌شوند. به گزارش الجزیره، منتقدان می‌گویند: این سیستم به نفع افراد دارای ارتباطات و نفوذ است و احتمالا قدرت را در دست حاکمان جدید سوریه متمرکز می‌کند، بی‌آنکه راهی واقعی به سوی تغییر دموکراتیک بگشاید.
در بیانیه‌ای مشترک که ماه گذشته از سوی بیش از ۱۲سازمان غیردولتی منتشر شد، آمده است که این روند به الشرع اجازه می‌دهد اکثریت پارلمان را از میان افرادی که خود انتخاب کرده یا وفاداری‌شان را تضمین کرده، تشکیل دهد؛ امری که خطر تضعیف اصل چندصدایی به‌عنوان پایه هر فرآیند دموکراتیک واقعی را در پی دارد.
در همین رابطه بسام الاحمد، مدیر سازمان سوری‌ها برای حقیقت و عدالت در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه گفت: می‌توانید هر اسمی روی این روند بگذارید، جز انتخابات.
در همین حال انتخابات در استان سویدا با اکثریت دروزی‌ها و نیز در مناطق شمال‌شرقی تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه به رهبری کردها به‌دلیل تنش میان مقامات محلی و دولت مرکزی دمشق تا اطلاع ثانوی به تعویق افتاده است.
بدون کارزار، بدون حزب
به گزارش اسامه بن‌جواید، خبرنگار الجزیره در دمشق رای‌گیری برای پارلمان جدید براساس مدلی ترکیبی میان گزینش و انتخابات انجام می‌شود. او گفت: با وجود کاستی‌های دموکراتیک این انتخابات، این گام برای مردم سوریه از این جهت مهم است که می‌تواند زمینه‌ای برای نمایندگی سیاسی و پرداختن به مشکلات اساسی کشور فراهم آورد.
او افزود: هیچ کارزار سیاسی‌ای وجود ندارد، هیچ حزب سیاسی فعالی وجود ندارد. بن‌جواید گفت: سوری‌هایی که با او صحبت کرده‌اند می‌دانند که این یک انتخابات عمومی واقعی نیست و آگاهند که در شرایط کنونی سوریه امکان برگزاری انتخابات سراسری وجود ندارد زیرا ۱۴سال جنگ، زیرساخت‌های کشور را ویران کرده است. با این حال او افزود: مردم در خیابان احساس می‌کنند که این نخستین‌باری است که پس از نزدیک به ۶۰سال حکومت خاندان اسد، طعم واقعی انتخابات را تجربه می‌کنند!
در دوران حکومت خانواده اسد، انتخابات منظم برگزار می‌شد اما همواره نمایشی تلقی می‌گردید و حزب بعث تحت رهبری اسد، کنترل کامل پارلمان را در دست داشت. در این میان پارلمان جدید که دوره‌ای ۳۰ ماهه خواهد داشت، مامور است زمینه را برای برگزاری انتخابات سراسری بعدی فراهم کند. بن‌جواید گفت: این پارلمان باید نشان دهد که سوریه می‌تواند به یک دموکراسی قانون اساسی تبدیل شود و کسانی که به قدرت می‌رسند، در برابر رای‌دهندگان پاسخگو باشند.
نحوه اجرا
مجلس خلق سوریه ۲۱۰کرسی دارد که ۱۴۰کرسی آن از طریق مجامع انتخاباتی و متناسب با جمعیت هر منطقه انتخاب می‌شود و ۷۰کرسی دیگر را خود الشرع منصوب خواهد کرد.
در مجموع ۷۰۰۰ عضو مجامع انتخاباتی در ۶۰ حوزه کشور، از میان متقاضیانی که توسط کمیته‌های ویژه انتخاب شده‌اند برای این ۱۴۰کرسی رای می‌دهند. با این حال تعویق انتخابات در شمال‌شرق کردنشین و استان دروزی‌نشین سویدا که هنوز از کنترل دولت دمشق خارج هستند، سبب می‌شود کرسی‌های مربوط به این مناطق خالی بماند.
تمام نامزدها از میان اعضای همین مجامع انتخاباتی معرفی می‌شوند و همگی به‌صورت مستقل رقابت می‌کنند زیرا تمامی احزاب سیاسی موجود پس از سقوط اسد منحل شده‌اند و هنوز نظام جدیدی برای ثبت احزاب تازه ایجاد نشده است.
موانع بر سر رای‌گیری عمومی
نبود رای‌گیری مستقیم مورد انتقاد قرار گرفته و غیردموکراتیک دانسته شده است اما برخی تحلیلگران می‌گویند که دلایل دولت در این زمینه قابل درک است. الشرع گفته است: برگزاری انتخابات مستقیم در حال حاضر ممکن نیست زیرا میلیون‌ها سوری به‌دلیل آوارگی داخلی یا پناهندگی خارجی مدارک شناسایی خود را از دست داده‌اند.
در همین راستا بنجامین فِو، تحلیلگر ارشد که بر تحولات سوریه تمرکز دارد در گفت‌وگو با آسوشیتدپرس گفت: ما حتی نمی‌دانیم امروز چند سوری در داخل کشور هستند زیرا شمار آوارگان بسیار زیاد است. در چنین شرایطی تهیه فهرست رای‌دهندگان تقریبا غیرممکن است.
همچنین حید حید، پژوهشگر ارشد در مؤسسه ابتکار اصلاحات عرب و اندیشکده چتم‌هاوس نیز به آسوشیتدپرس گفت: نگرانی اصلی او نبود شفافیت در انتخاب رای‌دهندگان است. به‌ویژه در مورد تشکیل زیرکمیته‌ها و مجامع انتخاباتی هیچ نظارتی وجود ندارد و کل روند، مستعد دستکاری است.
منتقدان همچنین نسبت به کمبود نمایندگی اقلیت‌ها و زنان در مجلس جدید ابراز نگرانی کرده‌اند، زیرا تنها ۱۴درصد نامزدها زن هستند و مناطق سویدا و شمال‌شرق کشور از روند انتخاباتی کنار گذاشته شده‌اند. نیشان اسماعیل، معلم ۴۰ساله در مناطق کردنشین شمال‌شرق به خبرگزاری فرانسه گفت: انتخابات می‌توانست آغازی نو در عرصه سیاسی پس از سقوط رژیم اسد باشد اما کنار گذاشتن مناطق متعدد نشان می‌دهد که معیارهای مشارکت سیاسی رعایت نمی‌شود. در نشستی در دمشق، نامزد انتخاباتی میسا حلوانی گفت: انتقادها از این نظام طبیعی است زیرا دولت تازه بر سر کار آمده و آزادی برای ما مفهومی تازه است.
به گفته بن‌جواید از الجزیره، پارلمان جدید با چالش‌های بزرگی روبه‌رو خواهد بود؛ کشوری که هنوز در حال بازسازی از ویرانی جنگ و در تلاش برای از میان برداشتن بقایای ساختار حکومت اسد است. این چالش‌ها شامل بحران اقتصادی می‌شود که با وجود لغو برخی تحریم‌های بین‌المللی همچنان ادامه دارد.
