آینده ایران در دستان نخبگان
جهان‌صنعت– نخبگان، سرمایه‌های انسانی بی‌بدیلی هستند که نقش‌آفرینی آنها در توسعه علمی، اقتصادی و فرهنگی کشور غیرقابل انکار است. هر جامعه‌ای که بتواند این ظرفیت‌ها را به‌درستی شناسایی کند و مسیر رشد و اثرگذاری‌شان را هموار سازد در رقابت جهانی گام‌های موثرتری برمی‌دارد. در ایران نیز بارها بر اهمیت جایگاه نخبگان تاکید شده اما واقعیت آن است که هنوز بسیاری از استعدادهای برتر یا فرصت دیده‌شدن پیدا نمی‌کنند یا با موانع اداری، مالی و حمایتی روبه‌رو می‌شوند.
این در حالی است که امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند توجهی هدفمند و جامع به این قشر هستیم. حمایت واقعی از نخبگان صرفا در ارائه شعار و تقدیرنامه خلاصه نمی‌شود بلکه باید در قالب سیاست‌های روشن، برنامه‌های پایدار و بسته‌های حمایتی مشخص بروز پیدا کند. از فراهم‌کردن زیرساخت‌های پژوهشی و فناورانه گرفته تا تضمین امنیت شغلی، مالی و اجتماعی همگی ابزارهایی هستند که می‌توانند زمینه شکوفایی استعدادها را فراهم آورند.
ایجاد سازوکارهای شفاف برای شناسایی دقیق نخبگان نیز ضروری است چرا که بدون معیارهای روشن و علمی بخشی از ظرفیت‌ها ممکن است در سایه قرار گیرند و فرصت اثرگذاری را از دست بدهند.
در همین راستا انجمن مراکز دانش‌بنیان و نخبگان کشور با برگزاری نشستی تلاش کرد تا بار دیگر موضوع جایگاه نخبگان را به‌عنوان یک اولویت ملی مطرح کند. در این نشست بر اهمیت ایجاد ارتباط موثر میان نخبگان و مراکز تصمیم‌سازی، تعریف بسته‌های حمایتی ویژه و همچنین ضرورت هدایت توان علمی و فناورانه به سمت حل مسائل راهبردی کشور تاکید شد. نکته کلیدی این است که نگاه به نخبگان نباید مقطعی و مناسباتی باشد بلکه باید در قالب یک برنامه منسجم و بلندمدت دنبال شود.
ابوذر شهپری، رییس انجمن مراکز دانش‌بنیان و نخبگان کشور در نشست خبری با اشاره به روند فعالیت‌های این انجمن گفت: تمامی منابع مالی انجمن از طریق بخش‌خصوصی تامین می‌شود و هیچ حمایتی از سوی دولت دریافت نمی‌کنیم. همین استقلال مالی یک مزیت مهم به شمار می‌آید زیرا باعث می‌شود انجمن بتواند آزادانه‌تر و موثرتر در خدمت دولت و جامعه عمل کند. شهپری ساماندهی شرکت‌های دانش‌بنیان و ایجاد شبکه‌ای برای گردهم‌آوری نخبگان را از اهداف اصلی این انجمن دانست و افزود: خروجی فعالیت‌های این شرکت‌ها در نهایت به سود مردم خواهد بود. او تاکید کرد که طی دو سال گذشته با برگزاری همایش‌ها و نشست‌های تخصصی تلاش شده است تا زمینه هم‌افزایی و تعامل میان فعالان حوزه‌های مختلف فراهم شود. او با اشاره به برگزاری دو همایش اخیر در حوزه صنعت ساختمان اظهار کرد: در این نشست‌ها وزیر راه و شهرسازی، تولیدکنندگان مصالح، انبوه‌سازان و مشاوران حضور داشتند و موضوعات مطرح‌شده توسط تیم کارشناسی جمع‌بندی و در جلسات مشترک با وزیر پیگیری شد. به گفته او برنامه‌ریزی شده است که این همایش‌ها به صورت ماهانه ادامه پیدا کند تا ارتباط میان بخش‌های مختلف صنعت تقویت شود. رییس انجمن مراکز دانش‌بنیان و نخبگان کشور تصریح کرد: وظیفه ما انعکاس مشکلات فعالان، ایجاد امکان مطالبه‌گری و پرسشگری و در نهایت شکل‌دادن به شبکه‌ای کارآمد از نخبگان کشور است. البته نواقصی وجود دارد اما نقدهای سازنده می‌تواند مسیر فعالیت انجمن را اصلاح و پویاتر کند.
شهپری درباره حمایت‌های دولت از شرکت‌های دانش‌بنیان توضیح داد: تمامی بانک‌ها با هماهنگی بانک مرکزی موظف به ارائه انواع تسهیلات به این شرکت‌ها هستند. شرکت‌هایی که موفق به اخذ مجوز دانش‌بنیان از معاونت علمی ریاست جمهوری شوند می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند. علاوه بر این دولت خدماتی همچون معافیت‌های مالیاتی، تخفیف در قبوض انرژی، واگذاری زمین در شهرک‌های صنعتی و حمایت در خرید ماشین‌آلات و مواد اولیه را نیز در نظر گرفته است. او در عین حال درباره تخلفات احتمالی برخی شرکت‌های صوری گفت: هرچند نمی‌توان منکر چنین مواردی شد اما مأموریت اصلی انجمن شناسایی شرکت‌های واقعی و حمایت از نخبگان کشور است. در همین راستا بسته‌های حمایتی آموزشی، تجهیزاتی و فروش محصولات برای شرکت‌های معتبر در نظر گرفته شده است.
شهپری مهم‌ترین مشکل شرکت‌های دانش‌بنیان را فروش محصولات دانست و گفت: اگرچه حمایت‌های مالی و بانکی در اختیار این شرکت‌ها قرار دارد اما چالش اصلی همچنان تجاری‌سازی و ورود محصولات به بازار است که نیازمند برنامه‌ریزی جدی است. او همچنین درباره وضعیت صادرات شرکت‌های دانش بنیان هم تصریح کرد: کمیته بازرگانان و تجارت در انجمن تشکیل شده و در پی جلسات متعدد با اتاق بازرگانی، موضوع تسهیل صادرات محصولات دانش‌بنیان را پیگیری می‌کند و ارتباط موثری میان شرکت‌های دانش‌بنیان، انجمن و اتاق برقرار شده است.
در ادامه این نشست سعید محمد، رییس شورای سیاستگذاری انجمن مراکز دانش‌بنیان نیز با تاکید بر اتکای انجمن به منابع مالی بخش‌خصوصی گفت: «تمامی هزینه‌های انجمن توسط شرکت‌های دانش‌بنیان و مجموعه‌های اقتصادی علاقه‌مند تامین می‌شود و این موضوع استقلال و پویایی انجمن را تضمین کرده است.» او افزود: «این استقلال مالی موجب شده انجمن بتواند ضمن ساماندهی شرکت‌های دانش‌بنیان و حمایت از نخبگان خروجی فعالیت‌های خود را در نهایت به نفع مردم هدایت کند». محمد همچنین با اشاره به وجود برخی کاستی‌ها تاکید کرد: «این انجمن به‌عنوان یک نهاد مردم‌نهاد(NGO) باوجود منابع مالی محدود طی دو سال گذشته توانسته ارتباط موثری با جامعه نخبگان برقرار کرده و گام‌های مهمی در مسیر شبکه‌سازی و همکاری‌های تخصصی بردارد.»
در مجموع اکنون که کشور در مسیر تحقق اقتصاد دانش‌بنیان گام برمی‌دارد آینده روشن این مسیر در گرو توجه واقعی به نخبگان است. اگر بتوانیم با تدبیر و برنامه‌ریزی زمینه را برای رشد، ماندگاری و اثرگذاری این سرمایه‌های ارزشمند فراهم کنیم نه‌تنها از مهاجرت نخبگان جلوگیری خواهیم کرد بلکه می‌توانیم از توان و خلاقیت آنان برای عبور از چالش‌ها و فتح قله‌های جدید علمی و فناورانه بهره ببریم. بی‌تردید حمایت از نخبگان امروز یک انتخاب نبوده بلکه ضرورتی استراتژیک برای تضمین آینده کشور است.
