افزایش موج گرسنگان
فاطمه عباس‌پور– امروزه تخمین زده میشود که ۲/۸درصد از جمعیت جهان یا حدود ۶۷۳میلیون نفر، در سال ۲۰۲۴ گرسنگی را تجربه کرده‌اند و ۶/۲میلیارد نفر توانایی خرید یک رژیم غذایی سالم را نداشته‌‌اند. اگر با دانستن این آمار در نظر داشته باشیم که ۲/۱۳درصد از مواد غذایی، معادل ۲۵/۱میلیارد تن، پس از برداشت و قبل از رسیدن به خردهفروشی از بین میرود، می‌توانیم چرایی نام‌گذاری یک روز از سال به عنوان روز جهانی آگاهی از ضایعات و هدررفت مواد غذایی را درک کنیم. برای این روز، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) دوباره تاکید کرد که کاهش ضایعات و هدررفت غذا منافع متعدد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی به همراه دارد و خواستار سرمایه‌گذاری‌های هدفمند در سراسر زنجیره ارزش غذا شد.
یک تیر و ۳ نشان!
کو دونگیو، مدیرکل فائو در یک رویداد ویژه که با همکاری برنامه محیط‌زیست سازمان ملل در مقر فائو در رم برگزار شد، گفت: با اقدام برای پیشگیری و کاهش ضایعات و هدررفت غذا، می‌توانیم سه دستاورد همزمان داشته باشیم: بهبود امنیت غذایی و تغذیه، ایجاد منافع اقتصادی برای تولیدکنندگان اولیه، کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان و کاهش تاثیرات زیست‌محیطی و اقلیمی همراه با حفاظت از تنوع زیستی و کاهش آلودگی. وی خاطرنشان کرد که برای تحقق کامل این منافع، طیف متنوعی از سرمایه‌گذاری‌های هدفمند در سراسر زنجیره ارزش ضروری است، به‌ویژه در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط جایی که ناامنی غذایی و سوءتغذیه بیشترین شیوع را دارد.
محورهای اصلی سرمایه‌گذاری شامل این موارد است: توسعه زیرساخت برای به حداقل رساندن ضایعات غذایی، فناوری‌های نوآورانه برای ردیابی و کاهش ضایعات و هدررفت غذا، اجرای رویکردهای اقتصاد چرخشی به‌منظور حداکثر استفاده از منابع غذایی، تقویت ظرفیت ذی‌نفعان برای کاهش ضایعات و آموزش مصرف‌کنندگان برای کاهش موثر هدررفت غذا.
ناتوانی ۵/۲میلیارد نفر در تهیه یک رژیم غذایی سالم
چنانچه گفته شد برآوردها نشان می‌دهد که در حال حاضر حدود ۲/۱۳درصد از مواد غذایی- معادل ۲۵/۱میلیارد تُن- پس از برداشت و پیش از رسیدن به خردهفروشی از دست میرود. همچنین در سال ۲۰۲۲ بیش از یک‌میلیارد تُن (۱۹درصد) از موادغذایی در خانوارها، خدمات غذایی و بخش خردهفروشی هدر رفت. در همین زمان، حدود ۲/۸درصد از جمعیت جهان، یعنی نزدیک به ۶۷۳میلیون نفر در سال ۲۰۲۴ دچار گرسنگی بودند و ۶/۲میلیارد نفر توانایی تامین یک رژیم غذایی سالم را نداشتند. مدیرکل فائو در پیام ویدئویی خود همچنین تاکید کرد که مقابله با ضایعات و هدررفت مواد غذایی چالشی نظام‌مند است که نیازمند همکاری همه بخش‌هاست. وی گفت: شراکت‌های قوی با بخش خصوصی به‌ویژه برای آزادسازی سرمایه‌گذاری‌ها و تقویت ظرفیت‌ها ضروری است تا بتوان فناوری‌ها و نوآوری‌های جدید را به کار گرفت. مدیرکل فائو افزود: تسریع اقدامات برای کاهش ضایعات و هدررفت مواد غذایی امروز ضرورتی فوری و در اولویت است تا آینده‌ای پایدار و امن از نظر غذایی برای همگان تضمین شود.
نمونه‌های عملی و مطالعات موردی
در این رویداد نمونه‌های عملی و مطالعات موردی از اتیوپی، تایلند، آرژانتین و جمهوری دومینیکن را به نمایش گذاشت که هدف آنها کاهش قابل اندازه‌گیری ضایعات و هدررفت غذاست. در یک نشست تخصصی نیز دستاوردهای نهادهای دولتی و خصوصی در مقابله موثر با این چالش‌ها برجسته شد.
همزمان با این رویداد جهانی، مقر فائو میزبان یک نمایشگاه نیز هست که مجموعه اقدامات این سازمان را در زمینه اندازه‌گیری ضایعات غذایی و ابتکارات همسو با «راهبرد علم و نوآوری» معرفی می‌کند. این نمایشگاه ابزارهای پیشرفته، داده‌های جامع و فناوری‌های نوین را برجسته می‌سازد که به افزایش کارایی و پایداری نظام‌های غذایی-کشاورزی کمک می‌کنند و نشان می‌دهد چگونه ابتکارات فائو در زمینه اقدام اقلیمی و بهبود معیشت در سراسر جهان نقش‌آفرینی می‌کنند.
دومین کنفرانس جهانی دگرگونی پایدار در حوزه دامپروری
لازم به ذکر است که کو دونگیو، مدیرکل سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، در افتتاحیه «دومین کنفرانس جهانی دگرگونی پایدار دامپروری» که در همین روز برگزار شد گفت: تجربه نشان داده است که به‌کارگیری روش‌های صحیح می‌تواند نظام‌های دامپروری را واقعا پایدار کند.
این کنفرانس که تا اول اکتبر در مقر فائو در رم ادامه دارد، نمایندگان کشورهای عضو فائو، سیاستگذاران، کشاورزان، شرکت‌های خصوصی، انجمن‌های صنعتی، نهادهای جامعه مدنی، سازمان‌های غیردولتی، پژوهشگران و آژانس‌های توسعه را گردهم آورده است تا تجربه‌ها را به اشتراک بگذارند و راه‌حل‌های عملی برای دگرگونی پایدار بخش دامپروری ارائه دهند. با تکیه بر دستاوردهای «اولین کنفرانس جهانی» در سال ۲۰۲۳ و مجامع منطقه‌ای بعدی این کنفرانس دوم تمرکز را از گفت‌وگو به اقدام عملی تغییر داده است. برنامه نشست با شعار «پرورش تغییر، گسترش نوآوری‌ها و پیشبرد راه‌حل‌ها» بر نقش حیاتی دامپروری در دگرگونی نظام‌های غذایی-کشاورزی جهانی و تحقق جامع چهار هدف فائو تاکید دارد: تولید بهتر، تغذیه بهتر، محیط‌زیست بهتر و زندگی بهتر برای همه.
معیشت ۵/۱میلیارد نفر در گرو دامپروری
مدیرکل فائو گفت: دامپروری نقشی حیاتی در جوامع ایفا می‌کند. این بخش معیشت حدود ۳/۱میلیارد نفر را در جهان پشتیبانی می‌کند و ۴۰درصد تولید ناخالص داخلی بخش کشاورزی را به خود اختصاص داده است. برای بسیاری از مردم در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط، دام‌ها منبع اصلی درآمد هستند و همچون سپری مالی در برابر بحران‌های اقتصادی عمل می‌کنند. دامپروری سهم بسزایی در امنیت غذایی و تغذیه دارد و حدود یک‌سوم پروتئین مصرفی جهان را از طریق محصولات حیوانی تامین می‌کند. پژوهش‌های علمی نیز پیوسته ارزش تغذیه‌ای فرآورده‌های دامی همچون شیر، تخم‌مرغ و گوشت را به‌عنوان اجزای ضروری رژیم غذایی متعادل، به‌ویژه برای کودکان و گروه‌های آسیب‌پذیر، تایید می‌کنند.
منبعی مهم برای درآمد و اشتغال
وی ادامه داد: فراتر از تغذیه، دام‌ها منبع مهمی برای درآمد و اشتغال به شمار می‌روند، فرصت‌هایی برای جوانان و زنان ایجاد می‌کنند و در زمان بحران، تاب‌آوری حیاتی برای خانوارهای آسیب‌پذیر فراهم می‌سازند. دامپروری همچنین در حاصلخیزی خاک و پشتیبانی از اکوسیستم‌ها نقش دارد. با این حال این بخش با چالش‌های قابل‌توجهی روبه‌رو است؛ از جمله تاثیرات زیست‌محیطی، خطرات بهداشت عمومی و دغدغه‌های رفاه حیوانات. مدیرکل فائو در ادامه گفت: اما ما راه‌حل‌ها را نیز در اختیار داریم.
او به نمونه‌هایی از مزارع در سراسر جهان اشاره کرد که در آنها کود حیوانی به انرژی پاک تبدیل میشود، محصولات جانبی به مواد جدید بازتولید می‌گردد و حیوانات در شرایط سالم و انسانی پرورش می‌یابند. وی در خاتمه افزود: درس ما روشن است و علم نیز آن را تایید می‌کند: وقتی روش‌های درست به‌کار گرفته شوند، نظام‌های دامپروری می‌توانند واقعا پایدار باشند.
