جاده یک‌طرفه تبادل گردشگر با ترکیه

نادر نینوایی- آخرین آمار منتشر شده از سوی وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه نشان می‌دهد که ایران سومین کشور گردشگر فرصت به مقصد ترکیه است. نگاهی به آمار سال گذشته نیز گویای جریان داشتن روندی مشابه است. در سال ۲۰۲۴میلادی، ۲/۳‌میلیون گردشگر ایرانی به ترکیه سفر کردند که با افزایش قابل‌توجه ۹/۳۰درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳ همراه بوده است.

این در حالی است که براساس آخرین آمار موجود در سال گذشته فقط ۱۲۲‌هزار و ۸۷گردشگر از ترکیه وارد ایران شده است. همین وضعیت موجب شده که شاهد نبود توازن در زمینه تبادل گردشگر با ترکیه باشیم و همین امر خواه‌ناخواه موجب خروج گسترده ارز و وارد آمدن آسیب به اقتصاد بحرانی ایران می‌شود.

نگاهی به اهداف ایرانیان برای سفر به ترکیه اما گویای آن است که بسیاری برای اهداف ساده و در برخی موارد قابل تامین در داخل کشور نظیر تماشای یک کنسرت، استفاده از فضای پارک‌های آبی پیشرفته و تفریح و سرگرمی راهی سفر به کشور همسایه می‌شوند.

این وضعیت نشان می‌دهد در صورت ایجاد زیرساخت‌های تفریحی به‌روز در زمینه تفریحات آبی، توسعه خدمات و تاسیسات گردشگری و برقرار شدن نگاه مسامحه و مماشات در مواجهه با گردشگران در داخل کشور، می‌توان این موج خروج ایرانیان برای سفر به ترکیه را تاحدودی کنترل کرد و با برنامه‌ریزی صحیح از این ظرفیت و میل و عطش ایرانیان برای سفر، جهت توسعه گردشگری داخلی بهره گرفت.

دلایل افزایش سفر ایرانیان به ترکیه

افزایش سفر ایرانیان به ترکیه ناشی از چندین عامل کلیدی است یکی از مهم‌ترین این عوامل جاذبه‌های تفریحی، فرهنگی و برگزاری رویدادهایی نظیر کنسرت‌ها در این کشور است که توانسته توجه بسیاری از گردشگران ایرانی را به خود جلب کند.

علاوه بر این، ترکیه به‌عنوان مقصدی گردشگری در مقایسه با بسیاری از کشورها هزینه‌های کمتری را برای گردشگران ایرانی دربر دارد و در برخی فصول سفر به ترکیه برای گردشگر ایرانی حتی ارزان‌تر از سفر به جزیره کیش آب می‌خورد. قیمت مناسب خدمات اقامتی، غذا و تفریحات در ترکیه باعث می‌شود که بسیاری از ایرانیان این کشور را به‌عنوان گزینه‌ای در دسترس در نظر بگیرند. همچنین فاصله جغرافیایی نزدیک و پروازهای مستقیم به مقاصد مختلف ترکیه، سفر به این کشور را برای ایرانیان بسیار آسان کرده است.

با این همه نباید از نظر دور داشت که یکی دیگر از دلایل سفر ایرانیان به ترکیه، تجربه محدودیت‌های اجتماعی و فرهنگی کمتر در کشور همسایه است. ترکیه به‌عنوان یک کشور با فضای به نسبت باز، این امکان را برای ایرانیان فراهم می‌کند که تجربه متفاوتی داشته باشند. به‌طور کلی این عوامل باعث شده‌اند که سفر به ترکیه تبدیل به یک الگوی رایج برای بسیاری از ایرانیان شود.

تاثیرات اقتصادی سفرهای گسترده ایرانیان به ترکیه

خروج ارز از کشور به‌دلیل سفرهای انبوه گردشگران ایرانی به ترکیه پیامدهای اقتصادی جدی به دنبال دارد.

برآوردها نشان می‌دهد که ایرانیان به‌طور متوسط بین ۷۰۰ تا ۸۰۰دلار در سفر به ترکیه هزینه می‌کنند. با این محاسبه و با توجه به اینکه سال گذشته ۲/۳‌میلیون ایرانی به ترکیه سفر کردند، می‌توان میزان رقم هزینه‌کرد ایرانیان را بیش از ۲ ‌میلیارد دلار برآورد کرد. این میزان خروج ارز نه‌تنها به نفع اقتصاد ترکیه است بلکه دود آن به چشم اقتصاد ایران نیز می‌رود و گواهی بر فقدان زیرساخت‌های مناسب گردشگری در ایران و نشان‌دهنده ضعف‌های موجود در مدیریت صنعت گردشگری کشور است.

خروج سالانه حدود ۲ میلیارد دلار از کشور به‌طور مستقیم بر تراز پرداخت‌های ایران تاثیر می‌گذارد. در شرایطی که اقتصاد کشور تحت‌فشار تحریم‌ها و مشکلات داخلی است، این خروج ارز می‌تواند به افزایش نوسانات ارزی و چالش‌های اقتصادی منجر شود.

عدم تعادل در تبادل گردشگر به‌ویژه در شرایط اقتصادی کنونی ایران می‌تواند چالش‌های دیگری نیز درپی داشته باشد. به‌عنوان مثال افزایش نرخ ارز و کاهش قدرت خرید مردم، تحت‌تاثیر خروج ارز از کشور یکی از این مشکلات است. با توجه به اینکه بسیاری از خدمات و کالاها به ارز وابسته هستند، این وضعیت می‌تواند به‌طور مستقیم بر زندگی روزمره مردم نیز تاثیر بگذارد.

نابرابری در تبادل گردشگر

نبود توازن در تبادل گردشگر میان ایران و ترکیه به‌ویژه با توجه به تعداد زیاد گردشگران ایرانی که به ترکیه سفر می‌کنند یک مشکل جدی است. در حالی که ۲/‏‏۳‌میلیون ایرانی به ترکیه می‌روند، تنها چیزی حدود ۱۲۲‌هزار گردشگر از ترکیه به ایران می‌آیند. این نابرابری نشان‌دهنده ضعف در مدیریت و ناتوانی در جذب گردشگران خارجی است. فراموش نکنیم که تعداد آثار تاریخی ایران که در یونسکو به ثبت رسیده بیش از ترکیه است اما ایران به عنوان کشوری با تاریخ و فرهنگ غنی و جاذبه‌های طبیعی بی‌نظیر، هنوز نتوانسته است به‌طور مؤثر این مزایا را برای جذب گردشگران خارجی به کار گیرد. برخی از عواملی که در این نابرابری نقش دارند شامل نبود زیرساخت‌های گردشگری مناسب، برخی قوانین و محدودیت‌ها، تنش در روابط دیپلماتیک و عدم تبلیغات کافی برای معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران است. به‌علاوه عدم هماهنگی میان بخش‌های مختلف دولتی و خصوصی در صنعت گردشگری نیز به این مشکل دامن می‌زند. در حالی که ترکیه با تبلیغات موثر و ایجاد زیرساخت‌های مناسب به‌راحتی توانسته است گردشگران زیادی را به خود جذب کند اما ایران هنوز در تلاش برای بهبود وضعیت خود است. برای برطرف کردن این مشکل نیاز به یک استراتژی جامع و هماهنگ در زمینه گردشگری وجود دارد.

فرصت‌های ایجاد شده برای گردشگری داخلی

با توجه به آمار قابل‌توجه سفر ایرانیان به ترکیه و خروج گسترده ارز، ایران می‌تواند از این وضعیت به‌عنوان یک فرصت برای توسعه گردشگری داخلی استفاده کند. به‌عنوان مثال سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های تفریحی و گردشگری مانند پارک‌های آبی پیشرفته، هتل‌های مدرن و مراکز خرید می‌تواند به جذب گردشگران داخلی کمک کند.

ایران دارای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بی‌نظیری است که می‌تواند به‌عنوان یک مزیت در جذب گردشگران داخلی و خارجی استفاده شود. از سوی دیگر برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری می‌تواند به رونق گردشگری کشور کمک کند. برگزاری فستیوال‌های مختلف، نمایشگاه‌های هنری و کنسرت‌ها نیز می‌تواند به جذب گردشگران کمک کرده و تجربه‌های متفاوتی را برای آنها فراهم کند. به‌علاوه استفاده از ظرفیت‌های محلی و قومی در استان‌های مختلف ایران می‌تواند به ایجاد تجارب منحصربه‌فرد برای گردشگران بینجامد. ایران با تنوع فرهنگی و قومیتی خود می‌تواند به‌عنوان مقصدی جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی شناخته شود. با توجه به این ظرفیت‌ها نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری مناسب در زیرساخت‌ها و خدمات گردشگری وجود دارد.

در نهایت با توجه به روند روبه رشد سفر ایرانیان به ترکیه و نابرابری در تبادل گردشگر میان دو کشور، لازم است که ایران به‌طور جدی به بهبود زیرساخت‌ها و خدمات گردشگری خود بپردازد. ایجاد شرایط مناسب و توسعه امکانات تفریحی می‌تواند به جذب گردشگران داخلی کمک کند و به‌جای خروج ارز، آن را در داخل کشور نگه دارد. با برنامه‌ریزی صحیح و همکاری میان بخش‌های مختلف می‌توان چشم‌انداز بهتری برای گردشگری داخلی ایران ترسیم و از این طریق به رشد اقتصادی کشور کمک کرد.