۵ روز تا ماشه هسته‌ای؛ نیویورک مقصد سرنوشت‌ساز ایران

انتقاد پزشکیان از رویکرد اروپا

مسعود پزشکیان در آخرین اظهارنظری که در خصوص بحث فعال شدن تحریم‌های سازمان ملل داشت، در مراسم تجلیل از مدال‌آوران المپیاد ۲۰۲۵ با اشاره به آخرین تحولات در زمینه اجرای اسنپ‌بک، تاکید کرد که راه را می‌بندند؟ مغزها و اندیشه‌ها هستند که یا راه پیدا می‌کنند یا راه می‌سازند. وی افزود: «این توانایی را باید باور کرد. آنان نمی‌توانند جلوی ما را بگیرند. نطنز و فردو را می‌توانند بزنند، غافل از اینکه این انسان‌ها هستند که نطنز و مهم‌تر از نطنز را می‌سازند و خواهند ساخت‌.»

همچنین رئیس‌جمهور کشورمان در گفت‌وگویی که اخیرا با شبکه تلویزیون مرکزی چین «CCTV» داشت، با بیان اینکه تحقق ایده حکمرانی جهانی رئیس‌جمهور چین، نیاز به تعامل میان دولت‌ها بدون هیچ تبعیضی میان کشورهای کوچک یا بزرگ و ثروتمند یا فقیر دارد، گفت: «این ایده نگاه بسیار ارزشمند و زیبایی بود که از زبان رهبر چین مطرح شد و انتظار ما این است که این موارد در عمل پیاده‌سازی شود.» مسعود پزشکیان در جریان سفر به جمهوری خلق چین به منظور شرکت در نشست سران سازمان همکاری شانگهای این گفت‌وگو را انجام داد که خلاصه کوتاهی از آن روز یازدهم شهریور منتشر شده بود و متن کامل آن نیز روز گذشته منتشر شد.

در آن مقطع که هنوز فاصله ۳۰روزه تا فعال شدن مکانیسم ماشه داشتیم، مجری از پزشکیان درباره نیت انگلیس، فرانسه و آلمان برای این امر سوال پرسید که رئیس‌جمهور در پاسخ گفت: «این همان رفتار دوگانه است. ما چارچوب توافق را پذیرفتیم و شکل برجام، که در قالب پنج به علاوه یک بود، مورد قبول جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت. ما پایبند به همه تعهدات بودیم، اما رئیس‌جمهور آمریکا توافقی را که بسته شده بود، پاره کرد؛ توافقی که شکل‌گیری آن یک سال یا حتی بیشتر زمان برده بود.»

عدم تعهد اروپا

پزشکیان با بیان اینکه ایران به توافقات عمل می‌کرد، اما پس از خروج آمریکا، اروپایی‌ها نیز به تعهدات خود عمل نکردند، افزود: «امروز همان کشورهایی که خودشان به تعهدات پایبند نبودند، گرد هم آمده‌اند و ایران را متهم می‌کنند که به توافق عمل نکرده است. چگونه ممکن است کسانی که خودشان تعهدات را زیر پا گذاشتند، ایران را متهم کنند؟» رئیس‌جمهور تاکید کرد: «ما تا پایان تلاش کردیم به‌رغم فشارهایی که وجود داشت، در این روند باقی بمانیم؛ بااین‌حال، اروپایی‌ها حتی به حداقل بندهایی که باید پایبند می‌بودند نیز عمل نکردند. نتیجه این روند همین شد که امروز مشاهده می‌کنیم.»

رئیس‌ دولت ایران در بخش دیگری از این گفت‌وگو تاکید کرد: «سازمان ملل سال گذشته را سال صلح جهانی اعلام کرد. رئیس‌جمهور چین نیز پیش‌تر شعاری را مطرح کرده بودند که ابتدا بر صلح جهانی، سپس امنیت جهانی و پس از آن تمدن جهانی تاکید داشت. در شرایطی که شعار صلح جهانی سر داده می‌شود، ما هم پای میز مذاکره و گفت‌وگو نشسته‌ایم و بارها اعلام کرده‌ایم که به‌دنبال جنگ، ناآرامی و سلاح هسته‌ای نیستیم.»

همچنین پزشکیان ادامه داد: «ما برای گفت‌وگو آماده‌ایم و آن هم در چارچوب قوانین بین‌المللی، و حقوقی که هر کشور می‌تواند بر اساس همان قوانین از آن برخوردار باشد، اما متاسفانه بر میز مذاکره، رژیمی تاثیر دارد که ادعا می‌کند مورد تهدید است؛ همان رژیمی که خود عامل ترور است، هر نقطه‌ای را که بخواهد بمباران می‌کند، انسان‌ها را بدون هیچ توجهی به قوانین بین‌المللی می‌کشد و در‌عین‌حال مدعی است که در معرض تهدید قرار دارد.»

همراهان رئیس‌جمهور

سفر پزشکیان در حالی انجام می‌شود که بر اساس تاکید رئیس‌جمهور بر کاهش هزینه‌ها، ترکیب هیات همراه به حداقل ممکن رسیده و تنها برخی چهره‌های کلیدی سیاسی و رسانه‌ای او را همراهی خواهند کرد. به گزارش خبرگزاری فارس، تا به این لحظه از دفتر رئیس‌جمهور، آقایان حاجی میرزایی به‌عنوان رئیس دفتر رئیس‌جمهور، سیدمهدی طباطبایی به‌عنوان معاون اطلاع‌رسانی، مهدی سنایی به‌عنوان مشاور سیاسی رئیس‌جمهور و سید‌عباس موسوی معاون تشریفات نهاد ریاست‌جمهوری، پزشکیان را در سفر به نیویورک همراهی خواهند کرد. از وزرا و معاونان دولت نیز فقط وزیر امور خارجه به همراه پزشکیان به نیویورک می‌رود.

پیگیری خبرنگار فارس بیانگر این است که تا به این لحظه چند نفر محدود هم نسبت به سال گذشته به‌عنوان تیم رسانه‌ای همراه رئیس‌جمهور سفر خواهند کرد و از ظرفیت دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی در آمریکا برای کمک به تیم رسانه‌ای رئیس‌جمهور استفاده خواهد شد. گفتنی است رئیس‌جمهور پزشکیان پیش از سفر به چین تاکید کرده بود هزینه‌های سفرها کم شود و افراد کمتری در سفرها حضور داشته باشند.

 در نیویورک چه خبر است؟

اما درباره اهداف این سفر در آستانه فعال شدن مکانیسم ماشه اظهارنظرهای بسیاری مطرح است. پیش‌تر در تاریخ هجدهم شهریورماه فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، در پاسخ به پرسشی درباره سفر رئیس‌جمهوری به نیویورک، گفته بود که مهم‌ترین موضوعی که در این سفر مطرح است، تاکید بر منافع ملی و رساندن صدای مردم ایران به دنیا به‌ویژه بعد از تجاوز وحشیانه رژیم اسرائیل به ایران است. حتما این موضوع در حضور و سخنرانی دکتر پزشکیان در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد پررنگ خواهد بود.

مهاجرانی ادامه داد: «ملاقات دوجانبه با برخی از سران کشورها در حال برنامه‌ریزی است. انتظار می‌رود یکی از موضوعاتی که در سخنان کشورهای اسلامی مطرح شود، نسل‌کشی در غزه باشد. در بریکس هم به این موضوع تاکید داشتند.» همچنین امیر سعید ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل متحده، روز جمعه در سخنانی گفت که رئیس‌جمهور و وزیر خارجه ایران در نیویورک با همتایان اروپایی دیدارهایی خواهند داشت. نماینده ایران پس از نشست شورای امنیت سازمان ملل برای رای‌گیری در مورد تمدید تحریم‌های ایران تاکید کرد: «ارائه امتیازات بستگی به روند مذاکرات دارد. ما برای دیپلماسی آمادگی داریم، اما در‌حال‌حاضر نمی‌توانیم هیچ پیش‌شرطی را بپذیریم.» ایروانی تاکید کرد: «این ما هستیم که تصمیم می‌گیریم با چه کسی و با چه مبنایی مذاکره کنیم، دیپلماسی آینده ما بستگی به روند مذاکرات دارد.»

ابتکار چشمگیر ایران

ساسان کریمی، مدرس سیاست بین‌‌الملل دانشگاه تهران، نیز در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای اقتصاد» درباره احتمال توافق در خصوص عدم فعال شدن اسنپ‌بک در پی رایزنی‌های پیش ‌رو و تحولات در نیویورک گفت: «من بعید می‌دانم اتفاق خاصی رخ بدهد؛ زیرا آن چیزی که از دینامیک روابط بین ایران و کشورهای غربی یعنی آمریکا و سه کشور اروپایی به دست می‌آید این نیست که اراده کافی برای اصلاح امور وجود دارد. بنابراین هم اراده لازم وجود ندارد و هم ابتکار چشم‌گیری از ایران نمی‌توان انتظار داشت.» به گفته این استاد دانشگاه، باید توجه داشت پشت در شورای امنیت نمی‌توان دور زد و مسیر را تغییر داد؛ زیرا طرف‌های مقابل عموما از نرمش طرف مقابل تلقی ضعف خواهند کرد. مگر اینکه نوع ابتکار، دیپلماسی ابتکار و طرح آن از این برداشت جلوگیری کند.»

کریمی در پاسخ به اینکه منظور وی از ابتکار چشم‌گیر از سوی ایران چیست، توضیح داد: «منظورم به عنوان مثال دعوت به بازگشت همه اعضای باقی‌مانده در برجام به طور دفعی و همزمان به همه تعهداتشان ذیل برجام است. یعنی طرفین به شرایط دوره برجام بازگردند، از تاریخ ابطال قطعنامه ۲۲۳۱ عبور کنیم و قطعنامه‌ها نیز ملغی گردند.» این استاد دانشگاه همچنین در این خصوص که آیا پیشنهادهایی مانند دیدار آقای پزشکیان با ترامپ می‌تواند راه‌گشا باشد یا خیر، گفت: «با وجود اینکه احتمال چنین دیداری بسیار اندک است ولی باید توجه داشت هرچند اثرات دیدار احتمالی منفی نیست، ولی اثر عملیاتی مثبت فوری هم ندارد.»

دنیای اقتصاد