صنایع معدنی منزوی‌تر از همیشه
جهان‌صنعت– چیزی تا فعالشدن مکانیسم ماشه یعنی ۶مهر باقی نمانده و حالا بیش از همیشه فعالان اقتصادی و کارشناسان نگران این مساله هستند. حالا سایه تحریمها بیش از پیش بر تجارت خارجی کشور سنگینی می‌کند و گفته می‌شود که در صورت فعالشدن ماشه، تهدیدی جدی برای روابط اقتصادی ایران با جهان شکل خواهد گرفت. گفته می‌شود تحریمها نه‌‌تنها تجارت ایران را در مسیر حملونقل و انتقال ارز با دشواری‌های چشمگیری روبهرو خواهد کرد بلکه بهطور خاص موجب افزایش هزینه‌های تجاری و کاهش توان رقابتی کالاهای صادراتی و وارداتی نیز می‌شود. در این بین مواد معدنی همچون مس، کروم، فروآلیاژها و کالاهای صادراتی مانند قیر و سنگ‌های تزیینی که عمدتا از طریق کشتی‌های کانتینری حمل می‌شوند، بیشترین خسارت را خواهند دید.
از آنجایی که تجارت با بلوک شرق هم تحت‌تاثیر قرار خواهد گرفت، بسیاری باور دارند که فعالان اقتصادی باید استراتژی جدیدی برای بقا طراحی کنند. تاجایی که گفته می‌شود آینده تجارت ایران وابسته به مدیریت هوشمندانه وضعیت فعلی است.
در این خصوص کیوان جعفری‌طهرانی، تحلیلگر ارشد بازارهای جهانی صنایع معدنی به «جهان‌صنعت» گفت: با فعالشدن مکانیسم‌ماشه تحریم‌های سازمان ملل بازمی‌گردد اما این‌بار تحریمها شدیدتر و محدودکننده‌تر از گذشته خواهند بود. تاجایی‌که باور دارم این‌بار حتی تجارت با بلوک شرق هم بهطور جدی تحت‌تاثیر قرار خواهد گرفت.
تحلیلگر ارشد بازارهای جهانی صنایع معدنی تصریح کرد: تمام محموله‌های صادراتی و وارداتی ایران ممکن است تحت بازرسی مکرر قرار گیرند. همچنین کشتی‌ها و هواپیماهای ایرانی با خطر زمینگیرشدن روبهرو هستند. در ادامه افزایش هزینه بیمه و حملونقل فشار سنگینی بر صادرکنندگان وارد خواهد کرد.
او ادامه داد: مکانیسم‌ماشه روی واردات حتی شدیدتر از صادرات تاثیر می‌گذارد. مسیرهای پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر و افزایش قیمت کالاهای وارداتی بیشتر خواهد شد. در ادامه شاهد گران‌تر شدن کالاها می‌شویم، به این صورت که از خودرو و لوازم خانگی گرفته تا کالاهای مصرفی روزمره، همه گران‌تر از حد نرمال خواهند شد.
تحلیلگر ارشد بازارهای جهانی صنایع معدنی اظهار داشت: شاهد آن خواهیم بود که شرکت‌های تراستی خارجی و داخلی تحت فشار و شناسایی قرار می‌گیرند. متاسفانه در این بین بیشترین خسارت به مواد معدنی همچون مس، کروم، فروآلیاژها، قیر و سنگ‌های تزئینی به‌دلیل حملونقل با کشتی‌های کانتینری و افزایش نر خ بیمه و کرایه خواهد رسید.
طهرانی تصریح کرد: در این بین شاهد خواهیم بود که ایران ناچار به فروش ارزان‌تر کالاهای صادراتی و خرید گران‌تر کالاهای وارداتی خواهد شد. در ادامه فشار مضاعف بر صنایع معدنی و اقتصاد ملی از جمله موارد اجتناب‌ناپذیر است.
او با اشاره به راهکارها گفت: در نتیجه مکانیسم ماشه تهدیدی جدی برای تولید‌کننده‌های کشور است و در این خصوص فعالان اقتصادی باید استراتژی جدیدی برای بقا طراحی کنند. تاکید دارم که آینده تجارت ایران وابسته به مدیریت هوشمندانه این شرایط است.
تحریمها را می‌توان مدیریت کرد؟
کیوان جعفری‌طهرانی خاطرنشان کرد که برخلاف تصور برخی که فکر می‌کنند با توجه به تجربه‌های قبلی، این تحریمها قابل مدیریت هستند، واقعیت متفاوت است. این اشتباه است که عده‌ای بدون مهارت فردی، علمی و تجربی و فقط برای آرام کردن بازار و کاهش نگرانی‌های جامعه، اطلاعات نادرست و بهتر بگویم غلط به مردم می‌دهند! تحریم‌های احتمالی بسیار شدیدتر خواهند بود و تجارت خارجی ایران حتی با بلوک شرق را به‌شکل چشمگیری تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. این تاثیر به‌ویژه در حوزه جابه‌جایی کالا و ارز بیشتر خواهد بود و محدودیت‌های جدی در مسیرهای حملونقل و انتقال پول ایجاد می‌شود.
تحلیلگر ارشد بازارهای جهانی صنایع معدنی اظهار داشت: درحالی‌که بسیاری بر این باور هستند که در زمینه جابه‌جایی ارزی از حساب‌های مطمئن استفاده می‌کنیم اما این روند بسیار شدیدتر بررسی می‌شود. با توجه به تحریم‌های جدید، مانیتورینگ حساب‌های ارزی و صرافی‌ها بسیار شدیدتر می‌شود و امکان استفاده از حساب‌های افراد و شرکت‌های ثالث بسیار محدود خواهد شد. در نتیجه عملیات ارزی که پیشتر بهصورت غیرمستقیم و از طریق حساب‌های واسط انجام می‌شد، سخت‌تر و پرهزینه‌تر خواهد شد.
تحلیلگر ارشد بازارهای جهانی صنایع معدنی مهم‌ترین تاثیر مکانیسم‌ماشه را در حوزه حملونقل کالا دانست و گفت که براساس مصوبه سازمان ملل، تمامی محموله‌های صادراتی و وارداتی ایران توسط کشتی‌ها و هواپیماها ممکن است تحت بازرسی طی حمل قرار گیرند. این موضوع باعث افزایش سخت‌گیری‌ها و تاخیر در انتقال کالا می‌شود و هزینه‌ها را بالا می‌برد به‌ویژه کشتی‌های ایرانی که عمدتا برای حمل کانتینر و محموله‌های فله‌ای استفاده می‌شوند، ممکن است زمینگیر شوند و نتوانند به راحتی فعالیت کنند.
او با اشاره به اخبار اخیر درخصوص سفارت چین گفت: در هفته‌های گذشته شاهد تراکم زیاد افراد و اصطلاحا شب‌خوابی جلوی سفارت چین بودیم که بهصورت چمدانی کالاهای خود را حمل می‌کنند. درواقع این افراد استخدام شده‌اند که کالاهای افراد ثالث را بهصورت چمدانی و با هواپیما حمل کنند. این روش غیررسمی ناشی از فرهنگ‌سازی اشتباه و نگرانی از تشدید تحریم‌هاست.
جعفری ادامه داد: وضع مکانیسم‌ماشه اما می‌تواند حتی روی واردات کالاهای مصرفی معمولی هم تاثیرگذار باشد چراکه مسیرهای ورودی مستقیم و غیرمستقیم، پیچیده‌تر و هزینه‌برتر خواهد شد. به‌نظر من تاثیر مکانیسم‌ماشه روی واردات کالاها حتی شدیدتر از صادرات خواهد بود و باعث افزایش قیمت هیجانی کلیه کالاهای وارداتی از اتومبیل آماده(CBU) گرفته تا مونتاژ داخل (CKD)و حتی لوازم خانگی تا کالاهای مصرفی می‌شود. درست است قیمت این کالاها براساس نرخ ارز تعیین می‌شوند و هرگونه افزایش نرخ ارز و به روایتی تضعیف ریال باعث درصد افزایش قیمت آنها خواهد شد اما به علت تاثیر مکانیسم‌ماشه بر روند حملونقل کالاهای ورودی، ما شاهد افزایش قیمت‌ها بیشتر از نرمال خواهیم بود.
گفته می‌شود با فعالشدن مکانیسم‌ماشه مشتریان بین‌المللی که به‌دنبال تامین پایدار هستند، ترجیح می‌دهند با تولیدکنندگانی وارد معامله شوند که ریسک قطع تولید ندارند. بنابراین می‌توان گفت از جهتی کار برای فولادی‌ها دشوارتر می‌شود. درواقع در صورت فعالشدن مکانیسم‌ماشه، تمامی تحریم‌های شورای امنیت برمی‌گردند و تمامی کشورهای عضو سازمان ملل از جمله چین و روسیه نیز ملزم به اجرای این تحریمها خواهند شد. این موضوع ایران را وارد دوره‌ای از انزوای بین‌المللی خواهد کرد که دشوارتر از دوران تحریم‌های یک‌جانبه آمریکاست. کارشناسان باور دارند که در صورت اعمال دوباره تحریم‌های شورای امنیت، فروش نفت ایران کاهش یافته و صادرات غیرنفتی نیز شدیدا محدود خواهد شد. در ادامه ممکن است که کاهش درآمدهای ارزی دولت را ناچار به چاپ پول و استقراض از بانک مرکزی کند که پیامد آن افزایش تورم، رکود، سقوط بازار سرمایه و رشد بیکاری خواهد بود. همچنین در این بین سرمایهگذاری داخلی و خارجی کاهش یافته و اقتصاد کشور با خطر مواجه می‌شود.
بازار فولاد ایران آماده شوک «اسنپ‌بک»
گفته می‌شود که بازار فولاد ایران در انتظار تحولات ناشی از احتمال بازگشت تحریمها یا همان «اسنپ‌بک» است. کارشناسان می‌گویند این تهدید می‌تواند همزمان باعث رکود، افزایش قیمت و تغییر مسیر صادرات شود درحالی‌که دولت و بخش‌خصوصی آزمون سختی را پیش‌رو دارند.
بازار فولاد ایران هفته گذشته در حالت انتظار قرار داشت اما همزمان نشانه‌هایی از واکنش فعالان بازار دیده شد. از هفته‌های گذشته صادرات شمش و محصولات فولادی به مقصدهای غیرسنتی به‌ویژه افغانستان افزایش یافته و این روند همچنان ادامه دارد.
کارشناسان اقتصادی هشدار می‌دهند که «اسنپ‌بک» می‌تواند تاثیرات مهمی بر بازار از جمله افزایش نرخ ارز، افزایش نرخ بهره، کاهش سرمایهگذاری، فرار سرمایه و افزایش نرخ بیکاری داشته باشد درنتیجه تولید فولاد کاهش خواهد یافت اما قیمت‌ها به‌دلیل بالا رفتن نقطه سربه‌سر هزینه تولید احتمالا افزایش خواهند یافت. اگر ارز حاصل از صادرات میلگرد، لوله و پروفیل به تالار دوم منتقل شود، قیمت شمش و مواد بالادستی مانند گندله کاهش نخواهد داشت. در غیر این صورت تحریمها ممکن است باعث رکود در بازار گندله شوند.
کارشناسان تاکید می‌کنند آزمون اصلی دولت ایران در شرایط فعلی، نه نفس تحریم بلکه نحوه مدیریت و واکنش به این تهدید است. تجربه جهانی نشان می‌دهد که دولت‌ها با همکاری بخش‌خصوصی و تدوین راهکارهای مشترک می‌توانند از چنین بحران‌هایی به‌عنوان فرصت استفاده کنند؛ در غیر این صورت پیامدهای اقتصادی غیرقابل پیش‌بینی خواهند بود.
