بورس، مکانیسم ماشه و چالش ناترازی
احمد اشتیاقی، تحلیلگر بازار سرمایه
با توجه به خبر توافق ایران و آژانس و تاثیر مثبت آن بر بازار سرمایه و همچنین هشدار عباس عراقچی، وزیر امور خارجه مبنی بر معلق شدن توافق با آژانس در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، به نظر می‌رسد بازار سرمایه انتظار تعلیق مکانیسم ماشه را دارد. اگر مکانیسم ماشه غیرفعال شود، بازار سرمایه می‌تواند به روند صعودی خود ادامه دهد، اگرچه این روند قدرت زیادی نخواهد داشت اما احتمال دارد شاخص کل در محدوده ۷/ ۲ میلیون واحد یک حمایت قوی بسازد که در این صورت هدف ۹/۲ میلیون واحد در دسترس خواهد بود.
در مقابل اگر مکانیسم ماشه فعال شود و با تحریم‌های سابق مواجه شویم، بازار سهام پتانسیل رشد مطلوب را نخواهد داشت و حتی ممکن است با کاهش مواجه شده و سپس به سیاست‌های دولتمردان منوط شود. در حالت کلی فعال شدن مکانیسم ماشه تاثیر منفی و فعال نشدن آن، تاثیر مثبت بر بورس خواهد گذاشت.
در این بین اما چالش حاشیه سود صنایع و شرکت‌ها نیز مطرح است که طبیعتا با یکدیگر تفاوت دارند. بیشترین کاهش حاشیه سود را صنعت فولاد متحمل شده که دلیل آن را می‌توان کاهش نرخ جهانی محصولات، کاهش مقدار تولید در اثر ناترازی انرژی و قطعی برق و گاز و نیز قیمت‌گذاری پایین دلار توافقی و نیما در نظر گرفت که بر شرکت‌های دلارمحور اثر منفی گذاشته است.
به تدریج اما شاهد افزایش بهای تمام‌شده شرکت‌ها نیز خواهیم بود که عمدتا ناشی از هزینه‌های سربار و حقوق و دستمزد است. در واقع طی یک‌سال اخیر دستمزد پرسنل حدودا ۳۴درصد افزایش یافته و از نظر سربار نیز سودآوری شرکت‌ها تحت فشار قرار گرفته است. اگر قیمت دلار نیما یا توافقی زیر ۷۰هزار تومان بماند و رشد نکند، ما همینطور شاهد افت سودآوری شرکت‌ها خواهیم بود البته مساله ناترازی انرژی و قطعی برق و گاز روی همه صنایع تاثیر منفی گذاشته است اما قطعی گاز بیشتر بر پتروشیمی‌ها و قطعی برق بیشتر روی فولادی‌ها اثر داشته که در نهایت منجر به کاهش سودسازی آنها خواهد شد.
به طور کلی اینکه دلار نیمایی را حدود هفت ماه پایین‌تر از ۷۰هزار تومان حبس کنیم، به نفع شرکت‌های صادراتی و دلاری نخواهد بود باوجود اینکه رشد ۳۰درصدی نقدینگی و ۳۵درصد سود بدون ریسک را در اقتصاد کشور شاهد هستیم. این نرخ‌ها باعث می‌شود هزینه تامین مالی شرکت‌ها افزایش یافته و در مقابل فروش و سودآوری آنها کاهش پیدا کند. کاهش سودآوری شرکت‌ها باعث می‌شود جذابیت سهام آنها کاهش یافته و از بازار‌های امن و کم ریسک مانند دلار، طلا و اوراق درآمد ثابت استقبال شود. اگر نگاهی به نمودار شاخص‌ها و قیمت سهام شرکت‌های دلاری داشته باشیم، مشکلات اقتصادی مانند هزینه‌های تولید، ناترازی انرژی و دلار چند نرخی اثر خود را قبلا بر قیمت سهام گذاشت و اکنون انتظار ریزش سنگین از بازار سرمایه و قیمت سهام نداریم. به طور مثال قیمت سهام فولاد مبارکه اصفهان در روند نزولی از ۴۰۰ تومان تا سطح ۲۱۰تومان کاهش پیدا کرد و طی روز‌های اخیر در یک مدار صعودی قرار گرفت و تا ۲۴۰تومان افزایش یافت.
می‌توانیم بگوییم تمام این معضلات اثر خود را بر قیمت سهام گذاشته و قاعدتا می‌توانیم انتظار این را داشته باشیم که اگر اتفاق نامطلوبی رخ ندهد و فضای کسب‌وکار‌ها بدتر از این نشود، قیمت سهام ریزش بیشتری را تجربه نکند. شاخص صنایع به‌خصوص فولادی‌ها تقریبا ۴۰درصد افت داشته‌اند و به نظر می‌رسد از شدت روند نزولی کاسته خواهد شد.
