شرکت ملی نفت ایران «فراموش شده»
جهان‌صنعت- مهدی افشار نیک، روزنامه‌نگار و مستندساز در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «امروز نفت ایران چیزی بیش از یک دستگاه عابر بانک نیست. ریز و درشت پرداخت‌های کشور از همین کارت بیرون کشیده می‌شود: از پول یارانه گرفته تا ساخت حوزه علمیه در فلان شهر کوچک، از کمک به راهسازی در روستایی دورافتاده تا خرید ماشین برای یک مسوول محلی. تاسف‌بار است که این سرنوشت برای نفت در کشوری رقم خورده که اولین‌بار در خاورمیانه نفت را کشف کرد؛ ۳۰سال زودتر از عربستان و عراق. بیش از یک قرن و اندی از کشف نفت در ایران می‌گذرد. روزگاری «شرکت ملی نفت ایران» نامی بود که در خاورمیانه و جهان وزن داشت. پس از ملی‌شدن نفت، همین شرکت به نماد غرور ملی تبدیل شد. در دهه‌های۴۰ و ۵۰، وقتی نام NIOC می‌آمد، همه نفتی‌های دنیا احترام می‌گذاشتند. کار کردن در ایران از نظر تجربه برای هر نفتی در دنیا نوعی اعتبار بود.
در اوپک نقش تعیین‌کننده داشت، پروژه‌های بزرگ میادین را پیش می‌برد و بسیاری از مهندسان و مدیرانش در کلاس جهانی بودند. ابهت شرکت ملی نفت ایران بخشی از هویت سیاسی و اقتصادی کشور بود. تولید بالای ۵ میلیون بشکه تنها یکی از این نمادها بود.
امروز اما از آن ابهت چیزی باقی نمانده است. NIOC نه برند است، نه قدرت، نه حتی یک نام قابل‌اعتنا در بازار جهانی. هیچ‌کس از شرکت ملی نفت ایران به‌عنوان یک بازیگر شناخته‌شده یاد نمی‌کند. نه پروژه‌های بین‌المللی دارد، نه حضور در بورس‌های بزرگ، نه شفافیتی که بتواند اعتماد بسازد.
نفت ایران در بازار جهانی بی‌نام و نشان فروخته می‌شود، در سایه و با تخفیف. مقایسه تلخ است: عربستان آرامکو را دارد؛ بزرگ‌ترین شرکت نفتی جهان، نماد ملی و منبع اعتبار.
قطر LNG را دارد؛ کالایی که از آن ابزار دیپلماسی و نفوذ ساخته است. امارات «مصدر» و دوبی را دارد؛ برندی برای انرژی‌های نو و آینده‌نگری. ایران نفت دارد اما نه نام، نه هویت، نه برند. این شکاف تاریخی است.
ایران با دومین ذخایر گاز و چهارمین ذخایر نفت جهان در عمل هیچ جایگاهی در ذهن بازار جهانی ندارد. نه «برند انرژی» ساخته، نه از منابعش ابزار قدرت. در حالی که دیگران نفت و گاز را به پرچم، برند و نماد قدرت نرم بدل کرده‌اند، ایران نفتش را در سکوت و سایه می‌فروشد؛ گویی تنها هدف خلاص‌شدن از بشکه‌هاست، نه ساختن آینده و حالا باید پرسید: با فعال شدن «مکانیسم ماشه»، چه از نفت و چه از ما باقی خواهد ماند؟ پاسخ روشن است: «فراموش‌شدگانیم.»
