ریزش بدون توقف بورس
جهان‌صنعت – روز گذشته بورس تهران در ادامه روند نزولی خود شاهد افت چشمگیر شاخص‌ها بود. شاخص کل با ریزش ۳۳/۱درصدی، معادل ۳۲۹۲۸واحد کاهش، روز را در سطح ۲۴۳۸۰۳۹واحد به پایان برد. این روند نزولی نشان‌دهنده فشار فروش گسترده و ادامه روند رکودی بازار است. شاخص کل هم‌وزن نیز با افت ۷/۰درصدی و کاهش ۵۳۸۳ واحد، روی ۷۶۳۱۴۷واحد بسته شد. در این روز ارزش معاملات سهام، حق‌تقدم و صندوق‌های سهامی به ۳۰۸۷میلیارد تومان رسید و قدرت خرید سرمایه‌گذاران با ثبت عدد منفی ۵۶/۱ نشان داد که عرضه در بازار بر تقاضا غلبه داشته است. همچنین خروج ۶۵۷میلیارد تومان پول حقیقی از این بخش، حاکی از تداوم نگرانی و رفتار محتاطانه سرمایه‌گذاران در مواجهه با نوسانات و ریسک‌های سیستماتیک است. آمار معاملات نشان می‌دهد که ۸۸درصد نمادهای فعال در بازار در محدوده منفی بسته شدند و بازار با فشار فروش سنگینی مواجه بود. در پایان معاملات، مجموع صف‌های فروش به ۳۲۷۸میلیارد تومان رسید و تنها ۴۱میلیارد تومان صف خرید تشکیل شد. این اختلاف فاحش بین عرضه و تقاضا، نشانه روشنی از ادامه روند نزولی و کمبود اطمینان سرمایه‌گذاران نسبت‌به بازگشت بازار به تعادل است. به‌طور کلی روز گذشته بازار سرمایه تحت‌تاثیر عوامل متعددی از جمله کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران، فشار فروش گسترده و خروج نقدینگی قرار گرفت و نشان داد که روند صعودی پایدار همچنان نیازمند ثبات اقتصادی، کاهش ریسک‌های سیستماتیک و افزایش اطمینان در میان فعالان بازار است.
بازار در حسرت امنیت نسبی
در هفته‌ها و ماه‌های اخیر، بارها در کانال‌ها و سایت‌های مختلف با تیترهایی مانندE /P بازار به زیر پنج رسیده یا بازار در کف تاریخی قرار دارد مواجه شده‌ایم. این‌گونه عنوان‌ها به‌ظاهر بازار سهام را جذاب و آماده رشد نشان می‌دهند اما واقعیت‌های پشت این ارقام بسیار پیچیده‌تر است و کاهش نسبتE/P به تنهایی نمی‌تواند تضمینی برای ورود سرمایه‌های بزرگ و حقیقی باشد. ماهیت بازار سرمایه در ایران به گونه‌ای است که حتی اگر این نسبت به اعدادی بسیار کمتر نیز برسد، تا زمانی‌که سایه جنگ، ریسک‌های سیاسی، بی‌ثباتی اقتصادی و عدم قطعیت‌های کلان از سر بازار برداشته نشود، سرمایه‌های جدی و بلندمدت تمایلی به ورود نخواهند داشت. تجربه تاریخی نشان داده است سرمایه‌گذاران نهادی و بزرگ، چه داخلی و چه خارجی، همواره به‌دنبال محیطی امن و پیش‌بینی‌پذیر هستند. کاهش صرفا عددی E/P نمی‌تواند این پیش‌بینی‌پذیری را ایجاد کند زیرا ریسک‌های سیستماتیک و تهدیدهای سیاسی همواره عامل بازدارنده اصلی برای ورود پول‌های سنگین هستند. به همین دلیل، بورس ایران حتی در شرایطی که از نظر تکنیکال ارزان به‌نظر برسد، باز هم جزو بازارهای پرریسک محسوب می‌شود و جذب سرمایه‌های بزرگ بدون تغییر شرایط کلان امکان‌پذیر نیست.
در عمل هر اتفاق مثبتی که در بازار رخ دهد، نمی‌تواند این واقعیت را تغییر دهد. بازار همچنان با پول‌های کوتاه‌مدت، سفته‌بازی و نوسان‌گیری فعال است و تشخیص سهم‌های مناسب برای این نوع فعالیت‌ها، حتی برای فعالان حرفه‌ای، کار دشواری است. ورود به چنین معاملات پرریسکی بدون تحلیل دقیق و دانش کافی، می‌تواند منجربه زیان‌های شدید شود. این شرایط نشان می‌دهد که صرف کاهش عددیE/ Pنباید سرمایه‌گذاران خرد را فریب دهد و آنها را به تصمیم‌های عجولانه و هیجانی سوق دهد. اولویت اصلی هر سرمایه‌گذار در شرایط کنونی باید حفظ سرمایه اولیه و مدیریت ریسک باشد. تمرکز صرف بر سود کوتاه‌مدت یا شاخص‌های عددی، بدون در نظر گرفتن ریسک‌های کلان، می‌تواند باعث از دست رفتن بخش بزرگی از دارایی‌ها شود. بازار سهام همچنان بازاری پرریسک است و تنها زمانی می‌توان انتظار رشد پایدار داشت که ثبات سیاسی و اقتصادی برقرار و فضای سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌های بلندمدت امن و شفاف شود.
در نهایت رویکرد محتاطانه و محافظه‌کارانه بهترین استراتژی برای سرمایه‌گذاران در وضعیت فعلی است.
بررسی دقیق ریسک‌ها، مدیریت درست سرمایه و انتظار برای شرایط مناسب، نه‌تنها امکان بقا در بازار را فراهم می‌کند بلکه زمینه را برای ورود به فرصت‌های واقعی و سودده در آینده مهیا می‌سازد. بورس ایران با وجود جذابیت‌های احتمالی کوتاه‌مدت، همچنان بازاری با ریسک بالا باقی مانده و نیازمند احتیاط و هوشمندی سرمایه‌گذاران است تا سرمایه‌ها حفظ و به‌درستی هدایت شوند.
ماندگاری سایه سنگین جنگ
پس از جنگ کوتاه ۱۲روزه با رژیم‌صهیونیستی، اقتصاد ایران با یک شوک سنگین روبه‌رو شد و همانطورکه انتظار می‌رفت آثار این بحران به سرعت در بازارهای مالی کشور نمایان شده است. ارزش دلاری بورس تهران با سقوطی تاریخی مواجه شد و به رقم ۸۸میلیارد دلار رسید که طی سال‌های اخیر بی‌سابقه بوده و نشان‌دهنده شدت فشارهای اقتصادی و بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران است. این کاهش شدید ارزش بازار نه‌تنها بازتابی از شرایط داخلی است بلکه متاثر از نگرانی‌های بین‌المللی و تحریم‌های احتمالی نیز محسوب می‌شود.
تحلیلگران بازار سرمایه می‌گویند این سقوط آزاد، نتیجه ترکیبی از شوک سیاسی، افزایش ریسک‌های نظامی و فشارهای تورمی است. پس از پایان جنگ، سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی با احتیاط شدیدی به بازار نگاه می‌کنند و بسیاری از پول‌ها از بورس خارج شده است. کاهش ارزش دلاری بورس به ۸۸میلیارد دلار نشان می‌دهد که حتی سهام شاخص‌ساز نیز نتوانسته‌اند اعتماد بازار را حفظ کنند و فشار فروش در تمامی صنایع محسوس است.
از سوی دیگر این بحران به کاهش ارزش پول ملی و نوسانات شدید نرخ ارز نیز دامن زده است. ارزش دلار در بازار آزاد افزایش یافته و طلا به عنوان دارایی امن مورد توجه قرار گرفته است. کارشناسان اقتصادی هشدار می‌دهند تا زمانی‌که شرایط سیاسی و امنیتی تثبیت نشود، روند خروج سرمایه‌ها از بازار سهام ادامه خواهد داشت و حمایت‌های مقطعی مانند آن‍چه شاهد بودیم نیز نمی‌تواند مانع سقوط بیشتر ارزش دلاری بورس شود.
این شرایط همچنین بر اعتماد عمومی و روان اقتصاد تاثیر گذاشته است. سرمایه‌گذاران خرد و حتی کسانی که قصد فعالیت بلندمدت در بورس داشتند، به شدت محتاط شده‌اند و تمرکز اصلی آنها بر حفظ سرمایه اولیه و کاهش ریسک است. تحلیلگران تاکید می‌کنند که تنها در صورت ایجاد ثبات سیاسی، کاهش تنش‌های منطقه‌ای و بازگشت پیش‌بینی‌پذیری اقتصادی می‌توان انتظار بازگشت سرمایه‌های بزرگ و رشد نسبی بازار را داشت. در نهایت سقوط ارزش دلاری بورس تهران به ۸۸میلیارد دلار پس از جنگ ۱۲روزه با رژیم‌صهیونیستی نشان‌دهنده شکنندگی شدید اقتصاد کشور و حساسیت بالای بازار سرمایه نسبت‌به تنش‌های سیاسی است. این بحران یادآوری می‌کند که بازار بورس ایران، حتی در شرایط عددی ارزان یا نسبت‌های جذاب، بدون امنیت سیاسی و ثبات اقتصادی، بازاری پرریسک باقی می‌ماند و سرمایه‌گذاران باید با احتیاط و نگاه واقع‌بینانه تصمیم‌گیری کنند.
یک تابلو و هزاران ریسک
بازار سهام ایران در شرایط فعلی به دلایل ساختاری، سیاسی و اقتصادی، یکی از پرریسک‌ترین بازارهای مالی در سراسر جهان به‌شمار می‌رود و سرمایه‌گذاری بلندمدت در آن نیازمند احتیاط و تحلیل دقیق است. با وجود اینکه برخی تحلیل‌ها و گزارش‌ها به نسبت‌های عددی مانندE/ Pپایین اشاره می‌کنند و بازار را ارزان نشان می‌دهند، تجربه تاریخی و شرایط فعلی کشور نشان می‌دهد که این ارقام تنها بخشی از تصویر کامل بازار را ارائه می‌کنند و تضمینی برای بازدهی پایدار سرمایه‌گذاری نیستند.
یکی از اصلی‌ترین عوامل این وضعیت، ریسک‌های سیاسی و ژئوپلیتیکی است. ایران با ناپایداری‌های سیاسی داخلی و تنش‌های منطقه‌ای دست و پنجه نرم می‌کند و شرایط بین‌المللی نیز به‌طور مستقیم بر بازار سهام تاثیر می‌گذارد. تحریم‌ها، تهدیدهای امنیتی و درگیری‌های احتمالی باعث می‌شوند سرمایه‌گذاران بزرگ و نهادی از ورود به بازار خودداری کنند و تنها سرمایه‌های کوتاه‌مدت و سفته‌بازانه فعال باقی بمانند. حتی اگر نسبت‌های عددی بازار جذاب به نظر برسند، این عدم قطعیت‌ها مانع شکل‌گیری سرمایه‌گذاری‌های جدی و پایدار می‌شوند.
نکته دیگر ناپایداری اقتصادی است. تورم بالا، نوسانات شدید ارز و تغییرات غیرقابل پیش‌بینی سیاست‌های اقتصادی، اعتماد سرمایه‌گذاران را کاهش می‌دهند. کاهش ارزش پول ملی و افزایش هزینه‌های تولید، سودآوری شرکت‌ها را تحت فشار قرار داده و بازده واقعی سرمایه‌گذاری‌ها را کاهش می‌دهد. در چنین شرایطی، بازار سهام به‌جای مکانی برای سرمایه‌گذاری مطمئن بیشتر به مهلکه‌ای برای سفته‌بازی و نوسان‌گیری کوتاه‌مدت تبدیل می‌شود. شفافیت پایین بازار نیز مشکل دیگری است که سرمایه‌گذاران را با چالش مواجه می‌کند. گزارش‌دهی مالی دقیق، حاکمیت شرکتی و افشای اطلاعات به‌طور منظم و قابل اعتماد در بسیاری از شرکت‌ها وجود ندارد. این مساله باعث می‌شود ارزیابی درست سهام و پیش‌بینی روند بازار برای سرمایه‌گذاران خرد و حتی حرفه‌ای دشوار شود و ریسک تصمیم‌گیری افزایش یابد.
محدودیت حضور سرمایه‌گذاران خارجی و مشکلات نقدینگی نیز شرایط را پیچیده‌تر کرده است. سرمایه‌های بین‌المللی به‌دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی عمدتا وارد بازار نمی‌شوند. این موضوع باعث کاهش عمق بازار و افزایش احتمال نوسانات شدید یا دستکاری قیمت‌ها می‌شود. ریسک ارزی نیز یکی دیگر از موانع جدی سرمایه‌گذاری است.
حتی اگر ارزش سهام در ریال افزایش یابد، کاهش ارزش ریال نسبت‌به ارزهای خارجی می‌تواند سود سرمایه‌گذاران را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد، به‌ویژه برای کسانی که قصد تبدیل سرمایه خود به ارزهای معتبر دارند.
در مجموع بازار سهام ایران با وجود جذابیت‌های عددی یا ارزان بودن برخی سهم‌ها، همچنان بازاری پرریسک باقی مانده است. سرمایه‌گذاران باید اولویت خود را بر حفظ سرمایه اولیه و مدیریت ریسک قرار دهند و نه صرفا دنبال کردن سودهای کوتاه‌مدت یا اعداد فریبنده. تنها زمانی می‌توان انتظار بازدهی پایدار داشت که ثبات سیاسی، کاهش ریسک‌های منطقه‌ای و پیش‌بینی‌پذیری اقتصادی برقرار شود. سرمایه‌گذاری در چنین بازاری بدون احتیاط و تحلیل دقیق می‌تواند به زیان‌های جدی منجر شود و نشان می‌دهد که بورس ایران بازاری است که بدون امنیت و ثبات، همیشه ریسک بالایی برای سرمایه‌گذاران دارد.
