نقش لاریجانی در مدیریت پرونده‌های حساس امنیتی کشور
جهان صنعت، در کارنامه لاریجانی، از فعالیت‌های علمی و فلسفی تا مدیریت رسانه ملی، مسئولیت در شورای عالی امنیت ملی و ریاست مجلس شورای اسلامی، هم‌نشینی تجربه اجرایی و بینش فکری به خوبی دیده می‌شود.
حالا در مقطعی که ایران و رژیم اسرائیل در آتش‌بس قرار دارند، بعد از دیدار غیرمترقبه لاریجانی با پوتین که نشانگر ورود وی به عرصه ایفای نقش در سطوح عالی کشور بود، مسعود پزشکیان او را به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی منصوب کرد تا از این پس، این شورا هماهنگ‌تر با رئیس جمهوری، پرونده‌های مهم امنیتی کشور را دنبال کند و به نتایجی برساند.
پیوند فلسفه و سیاست در کارنامه لاریجانی
«علی اردشیر لاریجانی» فرزند میرزا هاشم اردشیرلاریجانی مشهور به میرزا هاشم آملی از مراجع تقلید شیعه است. او در ۱۳۳۶ در نجف اشرف چشم به جهان گشود. لاریجانی دوره دبستان را در مدرسه ادیب و دوره متوسطه را در دبیرستان صدر قم سپری و مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه صنعتی شریف در سال ۱۳۵۸ دریافت کرد. او داماد شهید مرتضی مطهری است و به توصیه ایشان، تحصیلات خود را در مقطع دکتری در رشته فلسفه دانشگاه تهران ادامه داد و اکنون عضو هیات علمی این دانشگاه است. شهود و قضایای تالیفی ماتقدم در فلسفه کانت، متافیزیک و علوم دقیقه در فلسفه کانت و روش ریاضی در فلسفه کانت از جمله آثار منتشر شده علی لاریجانی است.
فرزندان خبرساز آمیرز هاشم
علی لاریجانی چهار برادر و یک خواهر دارد؛ محمدجواد لاریجانی؛ فاضل لاریجانی؛ صادق آملی لاریجانی و باقر لاریجانی. تنها خواهر وی نیز همسر «سیدمصطفی محقق داماد» است. علی لاریجانی و همسرش فریده مطهری چهار فرزند دارند، فاطمه، سارا، مرتضی و محمدرضا.
برادران لاریجانی نوعا خبرسازند، از محمدجواد لاریجانی، معاون وزیر خارجه در دوره ولایتی که اکنون سویه تندتر فرزندان آمیرزا هاشم آملی را نمایندگی می‌کند؛ تا شیخ صادق، که اکنون بعد از قوه قضائیه سکان مجمع تشخیص مصلحت نظام را برعهده دارد و باقر لاریجانی، پزشک متخصص و داماد آیت‌الله حسن‌زاده آملی.
از سپاه تا جام جم
لاریجانی از سال‌های ۱۳۶۱ تا ۱۳۷۱ در سپاه پاسدران مشغول فعالیت بود و همزمان نقش‌هایی از جمله معاونت وزیر کار و امور اجتماعی و همچنین معاونت وزیر پست، تلگراف و تلفن را تجربه کرد. وی پس از استعفای سیدمحمد خاتمی، حدود یک‌سال به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد در زمان ریاست جمهوری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی ایفای نقش کرد و حضور کوتاه‌مدتش در این سمت به دلیل انتصاب او به عنوان رئیس صدا و سیما به پایان رسید.
مدیریت توسعه‌گرا و رشد شبکه‌های رسانه ملی
علی لاریجانی در دوره حدود ۱۱ ساله ریاست صداوسیما (۱۳۷۲ تا ۱۳۸۳)، به عنوان یکی از تأثیرگذارترین مدیران این نهاد، نقش کلیدی در شکل‌دهی به گفتمان رسانه‌ای رسمی کشور و توسعه این سازمان ایفا کرد. این دوره، مقارن با دوره‌ای حساس در تاریخ سیاسی کشور و همزمان بود با انتقال قدرت از آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به حجت‌الاسلام سیدمحمد خاتمی، جنبش اصلاحات و فضای سیاسی بازتر در دهه ۷۰ و رویدادهای منطقه‌ای مهم همچون جنگ داخلی افغانستان و بحران‌های خاورمیانه.
در دوره مدیریت لاریجانی، علاوه بر بازنگری محتوایی، توسعه قابل توجهی در زیرساخت‌های صداوسیما انجام شد؛ از جمله: افزایش تعداد شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی، راه‌اندازی شبکه‌های استانی، تمرکز بر تولیدات فرهنگی، دینی و تاریخی.
لاریجانی در مذاکره با اروپا و به ویژه «خاویر سولانا» به آستانه توافق ۱۱ بندی رسید؛ توافقی که احمدی‌نژاد پشت بلندگو با آن مخالفت کرد و در نتیجه لاریجانی نیز از سمت خود کناره گرفت
کاندیدای سه دوره ریاست جمهوری
علی لاریجانی ۲۰سال قبل در چنین روزهایی کاندیدای ریاست جمهوری شد و با آن که قرار بود نامزد اصلی اصولگرایان شود، صف شلوغ نامزدهای اصولگرا او را به ته صف کشاند و محمود احمدی‌نژاد پیروز رقابت شد. او ۱۶ سال بعد در ۱۴۰۰ و نیز ۱۴۰۳ خود را نامزد ریاست جمهوری کرد و حضورش فضایی ایجاد کرد اما هر دو بار با دلایلی خاص همچون مدیر و مدبر نبودن، رد صلاحیت و پیش از آغاز رقابت از صحنه حذف شد.
دیپلماسی هسته‌ای و عزل در آستانه توافق
سال ۱۳۸۴ احمدی نژاد، لاریجانی را که با توصیف «آب نبات را در برابر در غلتان گرفتیم»، منتقد حسن روحانی در پرونده هسته‌ای بود، به دبیری شورای عالی امنیت ملی منصوب کرد تا مسئولیت هدایت پرونده هسته‌ای کشور را برعهده بگیرد. حاصل رویکرد دولت جدید، ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل بود. در این شرایط، لاریجانی تلاش کرد با ایجاد پل ارتباطی میان بخش‌های مختلف، سیاست‌های یکپارچه و مؤثری را پیش ببرد که منافع کلان کشور را تامین کند. او در جلسه‌های علنی و مصاحبه‌هایش، بر ضرورت اجتناب از تنش‌های بی‌مورد و استفاده از منطق و گفت‌وگو در حل مسائل امنیتی تأکید می‌کرد.
او در نهایت در مذاکره با اروپا و به ویژه «خاویر سولانا» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در آن دوره، به آستانه توافق ۱۱ بندی رسید؛ توافقی که احمدی‌نژاد پشت بلندگو با آن مخالفت کرد و در نتیجه لاریجانی نیز از سمت خود کناره گرفت و در ادامه، فشارها و تحریم‌ها تا پایان دولت احمدی‌نژاد افزایش یافت.
ریاست ۱۲ ساله بر مجلس، حمایت از برجام
لاریجانی از خرداد ۱۳۸۷ تا خرداد ۱۳۹۹ به مدت ۱۲ سال ریاست مجلس شورای اسلامی را برعهده داشت. او در دوره‌های هشتم، نهم و دهم مجلس به عنوان نماینده مردم قم انتخاب شد و در هر سه دوره با کسب اکثریت آرا، ریاست مجلس را به دست آورد.
دوران ریاست لاریجانی با تحولات مهم سیاسی و اقتصادی ایران همراه بود و او به عنوان یک چهره معتدل و با تجربه در مجلس، توانست رابطه به نسبت مناسبی بین قوا برقرار کند. لاریجانی در این دوره بعد از هزینه‌های رویکرد احمدی‌نژاد، با ریاست جمهوری حسن روحانی، به حمایت از رویکرد جدید در قالب «توافق برجام» پرداخت و تلاش کرد مجلس را نیز با این راهبرد همراه کند؛ فرایندی که برای او کم هزینه نبود و مخالفانش با عبارت «تصویب ۲۰ دقیقه‌ای» به او حمله کردند و چه بسا در رد صلاحیتش نیز بی تاثیر نبود.
از منظر لاریجانی، موفقیت مذاکره وابسته به انصاف و عقلانیت طرف مقابل و همچنین در نظر گرفتن زمان و شرایط است.
چهره فعال پس از جنگ ۱۲ روزه
لاریجانی مدتی پیش از حمله اسرائیل و در مقطع مذاکره غیرمستقیم ایران و آمریکا در واکنش به تهدیدهای ترامپ گفته بود: اگر آمریکا یا اسرائیل در مساله هسته‌ای به سمت بمباران ایران بروند، ایران مجبور خواهد شد به سمت تولید بمب اتم برود. او بعد از دفاع مقدس اخیر، حضوری پررنگ در عرصه داشته است؛ از حضور در مراسم فرماندهان شهید تا سفر به روسیه و دیدار با پوتین و مصاحبه‌هایی در تبیین شرایط.
وی در گفت‌وگو با رسانه‌ها، جنگ ۱۲ روزه را رویارویی همه‌جانبه برای فروپاشی نظام ایران توصیف کرد که با سه عامل کلیدی شکست خورد: هدایت رهبری، انسجام ملی و ضعف تدریجی جبهه دشمن. از منظر لاریجانی مذاکره ذاتاً نه خوب است و نه بد، بلکه یک ابزار است که تنها زمانی باید استفاده شود که به تأمین منافع ملی کمک کند و موفقیت مذاکره وابسته به انصاف و عقلانیت طرف مقابل و همچنین در نظر گرفتن زمان و شرایط است.
لاریجانی، ۲۶ تیرماه با حضور در جمع عزاداران در یک هیئت مذهبی و در پاسخ به این پرسش که «گروه دیپلماسی ایران بر سر چه چیزی می‌خواهد با آمریکا مذاکره کند؟» اظهار داشت: «این یک تاکتیک است. باید اجازه دهیم رهبری آنجا که لازم می‌دانند استفاده کنند و آنجا که لازم نمی‌دانند، استفاده نکنند.»
آینده امنیت ملی ایران در شرایطی خطیر
حالا با وجود آن که در اوایل روی کار آمدن دولت پزشکیان، زمزمه‌های حضور لاریجانی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی مطرح بود، اکنون در پس حوادث تجاوز اسرائیل، لاریجانی این سمت را عهده دار شده است. بسیاری از تحلیل گران حضور این چهره باتجربه در امور امنیتی و دیپلماتیک را نشانگر تحول و رویکرد نهادهای تصمیم‌ساز به سمت تخصص‌گرایی و عقلانیت می‌دانند.
در شرایطی که مسائل امنیت ملی و پرونده‌های حساس نیازمند تصمیم‌گیری‌های دقیق و هماهنگ است، تجربه و دانش لاریجانی می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در ارتقاء کیفیت مدیریت این حوزه‌ها ایفا کند. با اتکا به سابقه درخشان لاریجانی در پرونده هسته‌ای و دیپلماسی منطقه‌ای، انتظار می‌رود تمرکز بر سیاست‌های راهبردی و توازن قدرت سخت و نرم در حوزه امنیت ملی افزایش یابد. این البته به رویکرد کلی این سیاستمدار باتجربه در تعامل با ارکان نظام و به کار گرفتن ابزارهای مختلف در تعامل با طرف‌های خارجی دارد.
منبع: ایرنا
