بازارهای جهانی و بی‌تفاوتی به ترامپ!
جهان‌صنعت – در حالی که جنگ تجاری آمریکا با چین و سایر اقتصادهای بزرگ جهان هنوز به پایان نرسیده، بازار سهام آمریکا در مسیری متفاوت از گذشته حرکت می‌کند؛ مسیری که ظاهرا دیگر نه با تهدید تعرفه‌ها می‌لرزد و نه با توئیت‌های جنجالی دونالد ترامپ دچار نوسان می‌شود اما آیا این بی‌تفاوتی، نشانه‌ای از درک بهتر و بلوغ سرمایه‌گذاران است یا باید آن را زنگ خطری برای حباب‌های احتمالی در بازار دانست؟
در ماه‌های گذشته بسیاری از تحلیلگران و فعالان بازار شاهد پدیده‌ای کم‌سابقه بودند؛ بی‌اعتنایی بازار سهام به اخبار منفی در حوزه تجارت بین‌الملل و تعرفه‌ها. روندی که زمانی با هر خبر کوچک از جنگ تجاری، بازارها را به شدت تکان می‌داد، اکنون جای خود را به ثباتی نسبی داده است.
بازار سهام ایالات‌متحده با وجود توقف مذاکرات تجاری یا حتی اخبار منفی جدید درباره روابط با چین، روند صعودی خود را حفظ کرده است. در حالی که پیش از این، انتشار هر خبر درباره احتمال افزایش تعرفه‌ها یا تنش در روابط اقتصادی می‌توانست منجر به افت‌های قابل‌توجهی در بازار شود، اکنون به نظر می‌رسد که بازارها ایمن شده‌اند یا دست‌کم بی‌تفاوت.
هشدار تحلیلگران: آرامش قبل از طوفان؟
این رفتار بازار باعث شده تا برخی تحلیلگران نسبت به سهل‌انگاری سرمایه‌گذاران هشدار دهند. با افزایش ارزش‌گذاری‌ها و سطوح قیمتی بسیاری از دارایی‌ها، برخی کارشناسان بر این باورند که بازار ممکن است بیش از اندازه نسبت به ریسک‌های سیاستگذاری، به ویژه در حوزه تجارت خارجی، بی‌تفاوت شده باشد. تعرفه‌های سنگین، به ویژه آن دسته که بر واردات کالاهای صنعتی و مصرفی تاثیر می‌گذارند، می‌توانند هزینه‌های تولید را افزایش و در نتیجه حاشیه سود شرکت‌ها را کاهش دهند. کاهش سودآوری به طور طبیعی می‌تواند ارزش بازار سهام را تحت فشار قرار دهد. این تعرفه‌ها ممکن است تقاضای مصرف‌کننده را تضعیف کرده و به دنبال آن رشد اقتصادی در داخل و حتی خارج از ایالات‌متحده را با کندی مواجه کنند.
خستگی از تیترهای خبری؟
یکی از تبیین‌های مطرح‌شده برای این بی‌اعتنایی بازار، خستگی روانی ناشی از بمباران خبری در سال‌های اخیر است. دومینیک پاپالاردو، استراتژیست ارشد دارایی در شرکت «مورنینگ‌استار ولث» معتقد است که نوعی «خستگی گسترده از تیترهای خبری» بازار را فرا گرفته است. به گفته او، این خستگی تنها به موضوع تعرفه‌ها محدود نمی‌شود، بلکه به طیف وسیعی از خبرهای سیاسی و اقتصادی گسترش یافته است.
پاپالاردو به نمونه‌ای جالب اشاره می‌کند: هفته گذشته خبری منتشر شد مبنی بر اینکه رییس‌جمهور وقت، دونالد ترامپ به اخراج جروم پاول، رییس وقت فدرال‌رزرو آمریکا نزدیک شده است اما بازار تقریبا هیچ واکنشی به این خبر نشان نداد؛ خبری که در شرایط عادی می‌توانست تکانه‌ای شدید به بازار وارد کند.
دلایل این اعتماد به نفس بازار
این بی‌تفاوتی بازار فقط ناشی از نادیده گرفتن خطرات نیست. برخی تحلیلگران بر این باورند که عوامل بنیادی نیز در شکل‌گیری این رویکرد نقش داشته‌اند. درآمدهای مثبت شرکت‌ها در فصل دوم، به ویژه در بخش فناوری و ارتباطات و همچنین روندهای ساختاری بلندمدتی همچون هوش‌مصنوعی و خودکارسازی، باعث ایجاد فضای مثبتی در بین سرمایه‌گذاران شده است. این روندهای سکولار باعث شده‌اند تا بازارها در برابر ریسک‌های سیاسی یا تجاری، واکنشی با تاخیر یا حتی خنثی از خود نشان دهند.
خوش‌بینی یا حباب؟
رفتار بازار سهام در قبال تحولات تجاری، به ویژه تعرفه‌ها، وارد مرحله‌ای جدید شده است؛ مرحله‌ای که در آن بازارها کمتر با هر توئیت یا تصمیم سیاسی نوسان می‌کنند. با این حال، این بی‌تفاوتی لزوما نشانه‌ای از ثبات نیست. گاهی اوقات بیش از حد نگران نبودن، خود می‌تواند خطرناک باشد. بازار ممکن است در ظاهر آرام باشد اما در زیر این سطح آرام احتمال دارد ریسک‌هایی نهفته باشد که تنها با یک شوک بزرگ، به سطح بیایند. از این رو تحلیلگران و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای همچنان بر ضرورت رصد دقیق ریسک‌های سیاسی و اقتصادی تاکید دارند چراکه بازارهایی که بیش از حد به خبرهای بد بی‌اعتنا می‌شوند، معمولا زمانی دچار اصلاح می‌شوند که دیگر برای واکنش خیلی دیر شده است.
تعرفه‌ها،TACO و لغزش‌های پنهان بازار
در بیشتر ماه‌های سال ۲۰۲۵، سرمایه‌گذاران در تلاش بودند تا با فضای مبهم و متلاطم اقتصادی کنار بیایند؛ فضایی که بخش بزرگی از آن، محصول سیاست‌های غیرقابل پیش‌بینی دولت دونالد ترامپ در حوزه تجارت جهانی بود. از احتمال بروز رکود در ایالات‌متحده گرفته تا نوسان‌های مکرر در چشم‌انداز رشد اقتصاد جهانی، تورم و بازده مورد انتظار بازار سهام، همه‌چیز در سایه‌ای از عدم قطعیت قرار داشت.
TACO و کنایه‌ای که به عادت بازار تبدیل شد
یکی از دلایلی که به نظر می‌رسد باعث شده سرمایه‌گذاران همچنان نگاهی نسبتا خوش‌بینانه به بازار داشته باشند، روندی است که به‌صورت طعنه‌آمیز با عنوان «TACO» شناخته می‌شود؛ مخففی از عبارت Trump Always Changes Outcome، یعنی «ترامپ همیشه نظرش را عوض می‌کند». این واژه‌سازی کنایه‌آمیز در عین حال به خوبی روحیه حاکم بر بازار را در ماه‌های گذشته توضیح می‌دهد: واکنش‌های شدید اولیه بازار به تهدیدهای تعرفه‌ای ترامپ، به دنبال عقب‌نشینی یا تعویق آن تهدیدها، به سرعت جبران می‌شوند. این چرخه باعث شده تا بازارها به نوعی به رفتار غیرخطی کاخ سفید عادت کنند.
به همین دلیل، هر بار که تهدیدی مطرح می‌شود، سرمایه‌گذاران به جای وحشت، منتظر عقب‌نشینی احتمالی هستند؛ رفتاری که در کوتاه‌مدت به حفظ ثبات کمک کرده اما در بلندمدت می‌تواند آسیب‌پذیری‌های پنهانی ایجاد کند.
تعرفه‌ها و جیب مصرف‌کنندگان آمریکایی
در عین حال، نشانه‌هایی از تاثیر واقعی سیاست‌های تعرفه‌ای در حال ظهور است. طبق گزارش منتشرشده درباره شاخص قیمت مصرف‌کننده در ماه ژوئن، بالاخره تاثیر تعرفه‌ها بر سبد مصرفی خانوارهای آمریکایی قابل مشاهده شده است. افزایش قیمت‌ها در کالاهای وارداتی و برخی اقلام مصرفی، به‌وضوح نشان می‌دهد که بار هزینه‌ای سیاست‌های تجاری، کم‌کم از شرکت‌ها به مصرف‌کنندگان منتقل می‌شود. این تحول می‌تواند پیامدهای مهمی برای سرمایه‌گذاران، به ویژه در بازار درآمد ثابت، داشته باشد. در فضایی که تورم بالا می‌رود و بازده واقعی اوراق قرضه کاهش می‌یابد، استراتژی‌های سرمایه‌گذاری سنتی با ریسک بیشتری مواجه می‌شوند.
پایان دوره بی‌حسی نسبت به اخبار بد؟
در هفته‌های اخیر، الگوی TACO دچار گسست شده است. عناوین خبری مربوط به تهدیدهای تعرفه‌ای جدید، دیگر واکنش‌های جدی در بازار ایجاد نمی‌کنند. در واقع، در بیشتر روزهای تابستان، سرمایه‌گذاران نه‌تنها به تهدیدها توجهی نکردند، بلکه حتی بدترین سناریوها را هم به‌کلی نادیده گرفتند.
این در حالی است که تعرفه‌های اعلام‌شده اخیر از سوی کاخ سفید، در مقایسه با میانگین‌های تاریخی، به طور قابل توجهی بالا هستند. با وجود این، بازارها تقریبا بی‌اعتنا باقی مانده‌اند؛ گویی نه‌تنها به عقب‌نشینی ترامپ امیدوارند، بلکه شاید آن را مفروض گرفته‌اند.
رشد چشمگیر، تهدید پنهان؟
شاخص بازار ایالات‌متحده مورنینگ‌استار تا اینجای سال، بازدهی قابل توجه ۷/۷درصدی را به ثبت رسانده است. این در شرایطی اتفاق افتاده که همچنان تهدید تعرفه‌های بیشتر در اواخر تابستان وجود دارد و ضرب‌الاجل تعیین‌شده برای توافق تجاری نیز در تاریخ ۹جولای به پایان می‌رسد. از سوی دیگر، از زمانی که بازار در ماه آوریل به کف خود رسید، تاکنون بیش از ۲۷درصد رشد داشته است؛ رشدی که بسیاری آن را سریع، بی‌وقفه و حتی تا حدی غیرمنطقی می‌دانند.
تحلیلگران هشدار می‌دهند که این صعود بی‌وقفه ممکن است آسیب‌پذیری‌های پنهان بازار را بپوشاند. در واقع بازارهایی که بیش از حد به اخبار بد بی‌توجه می‌شوند، ممکن است در برابر شوک‌های واقعی آینده آماده نباشند. این وضعیت می‌تواند شبیه به آرامشی خطرناک پیش از یک طوفان مالی باشد؛ سکوتی که بیش از آن که نشانه آرامش باشد، نشان‌دهنده عادت کردن خطرناک به بی‌ثباتی است.
شکنندگی صعود ادامه‌دار وال‌استریت
در طول سال ۲۰۲۵، سرمایه‌گذاران جهانی در تلاش بودند با سطح بی‌سابقه‌ای از عدم قطعیت که دولت ترامپ به اقتصاد جهانی تزریق کرده کنار بیایند. نگرانی از رکود در ایالات‌متحده، افت‌وخیزهای پی‌درپی در چشم‌انداز رشد جهانی، تورم و بازده بازارهای سهام، فضای کلی بازارها را ملتهب کرده است.
با این حال، یکی از الگوهای رفتاری قابل توجه در بازارها که به طنز «TACO» نامیده می‌شود و مخفف «Trump Always Chickens Out » یا «ترامپ همیشه عقب‌نشینی می‌کند» است، سبب شده بود سرمایه‌گذاران تا همین اواخر، نسبت به تهدیدهای تجاری واشنگتن واکنش محدودی نشان دهند.
طبق این الگو، بازارها ابتدا با تهدید تعرفه‌ای ترامپ دچار شوک می‌شوند اما با عقب‌نشینی یا تعویق تصمیمات، به سرعت بازیابی می‌کنند.
البته به نظر می‌رسد این الگو در هفته‌های اخیر از هم پاشیده است. خبرهای جدید تعرفه‌ای دیگر مثل گذشته موجب تلاطم نمی‌شوند. سرمایه‌گذاران در تابستان امسال عمدتا سناریوهای منفی را نادیده گرفتند، حتی با وجود آنکه نرخ‌های اعلامی جدید بسیار بالاتر از میانگین تاریخی هستند. در همین فضا، شاخص بازار مورنینگ‌استار آمریکا از ابتدای سال ۷/۷درصد رشد کرده و نسبت به کف ماه آوریل بیش از ۲۷درصد افزایش یافته است. تحلیلگران هشدار می‌دهند که این روند صعودی ممکن است بر آسیب‌پذیری‌های پنهان‌شده سایه انداخته باشد. آنها نگرانند که بازار بیش از حد نسبت به ریسک‌ها بی‌تفاوت شده باشد و در صورت تحقق تهدیدها، به شدت واکنش نشان دهد.
موج جدید تهدیدهای تعرفه‌ای ایالات‌متحده اخیرا یک توافق تجاری با بریتانیا امضا کرده و از توافق‌هایی با ویتنام و اندونزی خبر داده، اگرچه هنوز جزئیات روشنی منتشر نشده است اما همزمان با نزدیک شدن به مهلت اول آگوست برای نهایی کردن توافق با دیگر شرکای کلیدی، کاخ سفید فشارهای جدیدی اعمال کرده است.
در نامه‌هایی که به کشورهایی چون برزیل، کانادا، مکزیک، ژاپن و اتحادیه اروپا ارسال شده، تهدید به اعمال تعرفه‌هایی بیش از ۳۰درصد شده است. برخی از این نرخ‌ها نسبت به تهدیدهای آوریل کاهش یافته‌اند اما در برخی موارد همچنان در سطح قبلی یا حتی بالاتر هستند.
ترامپ همچنین نرخ‌های عمومی‌تری مانند ۱۰ یا ۱۵درصد را برای بیش از ۱۵۰کشور در نظر گرفته است.
حتی در صورت عقب‌نشینی از شدیدترین تعرفه‌ها، نرخ‌های مالیاتی جدید به طور محسوسی بالاتر از سال قبل خواهد بود. پرستون کالدول، اقتصاددان ارشد مورنینگ‌استار تخمین می‌زند که میانگین تعرفه‌های آمریکا در بازه ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۹ حدود ۵/۱۱درصد باقی بماند، در حالی که این نرخ در سال ۲۰۲۴ فقط ۴/۲درصد بود. از نظر او، اقتصاد ایالات‌متحده شاهد بالاترین سطوح تعرفه‌ای از دهه۱۹۳۰ تاکنون است.
صعود همراه با شکنندگی؛ بازار در آستانه بحران اعتماد؟
با وجود هشدارهای پی‌درپی، بازارهای سهام آمریکا تاکنون واکنش شدیدی به تهدیدهای تعرفه‌ای نشان نداده‌اند. جان بلتون، مدیر پرتفوی در صندوق‌های گابلی معتقد است که بازارها به طور نگران‌کننده‌ای نسبت به مواضع جدید دولت بی‌اعتنا شده‌اند. او می‌گوید لحن و شدت تهدیدهای تعرفه‌ای کاخ سفید در هفته‌های اخیر فراتر از انتظارات بوده و این مساله جای نگرانی دارد.
اسکات کلمونز، استراتژیست سرمایه‌گذاری در براون برادرز هریمن نیز وضعیت را شکننده توصیف می‌کند. به گفته او، اگر دولت ایالات‌متحده در نهایت تصمیم بگیرد هشدارهای خود را عملی کند، بازار ممکن است ضربه سختی بخورد. به گفته او «در نهایت ممکن است کاخ سفید بگوید اول آگوست فرا رسیده و حالا همه شما باید تعرفه پرداخت کنید، تمام».
نشانه‌هایی از این شکنندگی اکنون در بازار دیده می‌شود. روند صعودی سهام در هفته اخیر متوقف شده و بازار در حالت سکون به سر می‌برد. برای برخی تحلیلگران، این نشانه‌ای واضح از ناپایداری صعودهای اخیر است.
