بحران چندبعدی صنعت ریخته‌گری
محمدحسین فلاح ، رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی ریخته‌گری ایران
صنعت ریخته‌گری به‌عنوان یکی از صنایع پایه و سنتی ایران سال‌هاست نقش کلیدی در زنجیره تولید صنعتی و قطعه‌سازی ایفا می‌کند. این صنعت که با بازیافت ضایعات آهن و فلزات به خلق ارزش‌افزوده می‌پردازد، امروز نه‌تنها با چالش‌های ساختاری داخلی روبه‌رو است بلکه تحت تاثیر سیاستگذاری‌های ناگهانی و فشارهای خارجی در آستانه بحران قرار گرفته است.
شوک قیمت برق؛ تیر خلاص به صنعت ریخته‌گری
یکی از دردناک‌ترین ضربه‌های اخیر به صنعت ریخته‌گری، افزایش ناگهانی ۶ تا ۱۰برابری قیمت برق برای این صنعت بود. این تصمیم وزارت نیرو، بدون در نظر گرفتن تبعات آن بر واحدهای تولیدی، بسیاری از کارگاه‌ها و کارخانه‌ها را با هزینه‌های غیرقابل تحمل مواجه کرده است. این افزایش قیمت ناگهانی برق در این صنعت، در عمل حاشیه سود آن را از بین برده و بسیاری از تولیدکنندگان را به سمت تعطیلی یا کاهش ظرفیت سوق داده است. نکته تامل‌برانگیز اینجاست که وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز در برابر این تصمیم واکنش موثری نشان نداده و حمایت قابل‌توجهی از تولیدکنندگان این صنعت به عمل نیاورده است. این در حالی است که بسیاری از واحدهای ریخته‌گری در مراحل ارزآوری و صادرات قرار دارند و می‌توانستند با حمایت‌های هدفمند به جایگاه بهتری در بازارهای جهانی دست یابند.
تحریم‌ها و سوءاستفاده بازیگران خارجی
تحریم‌های بین‌المللی نه‌تنها دسترسی صنعت ریخته‌گری را به فناوری‌های روز و بازارهای جهانی محدود کرده بلکه باعث شده برخی کشورهای معدود حاضر در بازار ایران، به صورت انحصاری عمل کرده و از این شرایط سوءاستفاده کنند. با بسته شدن راه‌های صادراتی، خریداران خارجی محصولات ایرانی را با قیمت‌های نازل خریداری می‌کنند در حالی که تولیدکنندگان به‌خاطر حفظ بازارهای خارجی، مجبور به پذیرش این شرایط ناعادلانه هستند.
کمبود منابع مالی؛ تبعیض در تخصیص تسهیلات
یکی از ریشه‌ای‌ترین مشکلات صنعت ریخته‌گری کمبود منابع مالی و نابرابری در تخصیص تسهیلات بانکی است. سال‌هاست که بسیاری از واحدهای تولیدی کوچک و متوسط به دلیل نداشتن رانت ارتباطی یا ضمانت‌های سنگین از دسترسی به منابع بانکی محروم مانده‌اند. در مقابل برخی افراد یا گروه‌های خاص به راحتی از این امکانات بهره می‌برند. این ناعدالتی در تامین مالی، مانع توسعه فناوری و نوسازی خطوط تولید شده و صنعت را در چرخه عقب‌ماندگی نگه داشته است.
کاهش تقاضای داخلی؛ پیامد رکود عمرانی و افزایش طول عمر کالاها
از سوی دیگر کاهش بودجه‌های عمرانی دولت و رکود در بخش ساخت‌وساز، بازار داخلی صنعت ریخته‌گری را کوچک‌تر کرده است. علاوه‌بر این افزایش طول عمر خودروها و لوازم خانگی به دلیل کاهش قدرت خرید مردم باعث کاهش تقاضا برای قطعات جدید شده و ضایعات فلزی کمتری نیز برای بازیافت به چرخه تولید بازمی‌گردد. این موضوع به‌صورت زنجیروار بحران را در این صنعت تشدید کرده است.واقعیت این است که صنعت ریخته‌گری ایران در یک بن‌بست چندبعدی گرفتار شده است: سیاستگذاری‌های شوک‌آور انرژی، تحریم‌های خارجی، کمبود منابع مالی و کاهش تقاضای داخلی. اگر روند فعلی ادامه یابد باید شاهد تعطیلی گسترده واحدهای تولیدی و از دست رفتن فرصت‌های ارزآوری این صنعت باشیم.
