چرایی کاهش درآمدهای عملیاتی بورس
جهان‌صنعت- مجمع عمومی عادی سالانه شرکت بورس اوراق بهادار تهران در حالی برگزار شد که بیش از ۶۰درصد از صاحبان سهام این نهاد مهم بازار سرمایه، با حضور فعال خود در تصمیم‌گیری‌های اساسی مشارکت داشتند. این مجمع که به عنوان یکی از رویدادهای مهم در تقویم بازار سرمایه کشور شناخته می‌شود، فرصتی فراهم کرد تا مدیران ارشد بورس تهران، گزارشی از عملکرد سال گذشته و چشم‌اندازهای پیش‌رو را ارائه دهند.
محمود گودرزی، مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران در سخنرانی خود با اشاره به تحولات و اقدامات انجام‌شده طی سال مالی ۱۴۰۳ تاکید کرد: عملکرد شرکت بورس اوراق بهادار تهران تحت هدایت هیات‌مدیره‌ای باتجربه و با تکیه بر نیروی انسانی جوان، متخصص و نخبه، به گونه‌ای پیش رفته که می‌توان آن را نمادی از هم‌افزایی بین دانش و تجربه دانست. به گفته او، رویکرد اجرایی بورس تهران در سال گذشته مبتنی بر چابک‌سازی فرآیندها، ارتقای زیرساخت‌های فناوری، حفظ نظم معاملاتی و تلاش برای توسعه بازارها بوده است.
وی در ادامه با اشاره به ظرفیت‌ها و شبکه گسترده کارگزاری‌های عضو بورس تهران خاطرنشان کرد: هم‌اکنون بیش از ۱۱۵شرکت کارگزاری، عضو رسمی بورس تهران هستند و این مجموعه از طریق ۲۶۰۰ایستگاه معاملاتی که در قالب تالارهای منطقه‌ای، دفاتر مرکزی و استانی کارگزاری‌ها و نیز ایستگاه‌های اختصاصی صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعالیت می‌کنند، خدمات گسترده‌ای به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهد. این شبکه وسیع یکی از زیرساخت‌های کلیدی بازار سرمایه کشور به شمار می‌آید که امکان دسترسی عموم مردم در سراسر کشور به معاملات بورسی را فراهم کرده است.
مدیرعامل بورس تهران با ارائه آماری از ارزش بازار اعلام کرد: تا پایان سال ۱۴۰۳، مجموع ارزش بازار شرکت بورس اوراق بهادار تهران به رقمی بیش از ۷هزار و ۷۰۰هزار میلیارد تومان (همت) رسیده و این در حالی است که ارزش بازار شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران که شامل ۳۹۱ شرکت فعال می‌شود، از مرز ۸هزار و ۶۰۰همت فراتر رفته است. این آمارها با وجود نوسانات پر دامنه ناشی از ریسک‌های سیستماتیک اقتصادی، عملکرد قابل قبولی از بورس تهران به شمار می‌آید.
با این حال، گودرزی در بخش دیگری از سخنان خود به چالش‌هایی اشاره کرد که بورس تهران در مسیر فعالیت خود با آن مواجه بوده است. یکی از این چالش‌ها، کاهش حجم و ارزش معاملات در تالارهای منطقه‌ای و ایستگاه‌های مستقر در سطح کشور بوده است؛ کاهش چشمگیری که بیش از هر چیز، تحت تاثیر فضای رکودی حاکم بر بازار و افزایش نااطمینانی‌های اقتصاد کلان بوده است. با این وجود، هیات‌مدیره بورس تهران با درک این مساله، راهبردی مبنی بر تجمیع ایستگاه‌ها و بهینه‌سازی ساختار فیزیکی و اجرایی آنها در پیش گرفته تا با تمرکز بیشتر منابع، بهره‌وری خدمات‌رسانی به فعالان بازار را ارتقا دهد.
وی تاکید کرد: در صورت بهبود شرایط کلی اقتصاد و فراهم شدن بسترهای لازم در بازار سرمایه، بورس تهران آمادگی دارد گام مهمی در جهت ایجاد مراکز مالی پیشرفته بردارد؛ مراکزی که نه‌تنها به عنوان زیرساخت خدمات معاملاتی، بلکه به عنوان هاب‌های منطقه‌ای توسعه مالی در سراسر کشور ایفای نقش خواهند کرد. این مراکز می‌توانند پیوندی فعال‌تر میان بازار سرمایه و جامعه سرمایه‌گذار در استان‌ها برقرار کنند و زمینه‌ساز تعمیق مشارکت عمومی در بازار شوند.
مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران، در ادامه سخنان خود در مجمع عمومی سالانه این شرکت، با اشاره به تحولات چشمگیر در حوزه پذیرش شرکت‌ها و روند توسعه‌ای بازار تصریح کرد: یکی از پیشرفت‌های قابل توجه طی دو سال گذشته، افزایش چشمگیر تعداد شرکت‌های در صف پذیرش در بورس تهران بوده است. به گفته وی، در حالی که تا دو سال پیش کمتر از ۱۰شرکت متقاضی ورود به بازار بورس در مرحله بررسی و پذیرش قرار داشتند، امروز این رقم به بیش از ۷۵شرکت رسیده و این موضوع نویدبخش آینده‌ای روشن برای عمق‌بخشی به بازار اولیه و گسترش ابزارهای تامین مالی شرکتی است. او ابراز امیدواری کرد که با بهبود شرایط عمومی بازار سرمایه، این روند شتاب بیشتری بگیرد و زمینه برای ورود بنگاه‌های بیشتری به تابلوی بورس فراهم شود.
گودرزی در ادامه به وضعیت درآمدی بورس تهران در سال گذشته اشاره کرد و گفت: با وجود رشد ارزش معاملات در برخی بخش‌ها، درآمدهای عملیاتی این شرکت با کاهش مواجه شده است. علت اصلی این کاهش، پایین بودن کارمزد صندوق‌هایETF و سهم قابل توجه این صندوق‌ها از کل معاملات بوده که ساختار درآمدی بورس را با چالش‌هایی همراه کرده است. با این حال، بازار مشتقه به عنوان یکی از حوزه‌های نوظهور و راهبردی، رشد چشمگیری را تجربه کرده و ارزش معاملات آن بیش از ۱۰۰درصد افزایش یافته است. این رشد حاصل توسعه زیرساخت‌های فناوری، پیاده‌سازی نظارت‌های موثر و تصویب استراتژی‌های دقیق هیات‌مدیره بورس است که همگی در مسیر تقویت این بازار گام برداشته‌اند.
مدیرعامل بورس تهران از چشم‌انداز دیجیتالی بورس سخن گفت و تاکید کرد: تحول دیجیتال یکی از محورهای اساسی توسعه در این شرکت است. وی اظهار داشت که طراحی و اجرای یک سوپر اپلیکیشن جامع بورس تهران در دستور کار قرار دارد؛ اپلیکیشنی که در صورت اخذ مجوز از سازمان بورس، قرار است خدمات گوناگون شرکت بورس ازجمله آموزش، تحلیل، نظارت بر پرتفوی و ارتباط تعاملی با سهامداران را در قالبی یکپارچه ارائه دهد. این پروژه با همکاری مرکز مالی ایران، می‌تواند به بستری جامع برای افزایش آگاهی عمومی و دسترسی آسان‌تر به خدمات بازار سرمایه تبدیل شود. او همچنین به پیاده‌سازی امضای دیجیتال در پلتفرم‌های معاملاتی بورس تهران اشاره کرد و آن را گامی مهم در فاصله گرفتن از سامانه‌های سنتی و ورود به فاز جدیدی از تحول دیجیتال دانست.
در ادامه، گودرزی به موضوع شاخص‌های بورسی پرداخت و اعلام کرد: یکی از اقدامات آینده‌نگرانه بورس تهران، طراحی و محاسبه شاخص‌های تفکیکی بر اساس اندازه شرکت‌ها و صنعت خواهد بود. در حال حاضر شاخص کل، به‌طور عمده تحت تاثیر شرکت‌های بزرگ قرار دارد و تصویر کاملی از وضعیت کل بازار ارائه نمی‌دهد. بر همین اساس، تدوین و انتشار شاخص‌های مرتبط با شرکت‌های کوچک، متوسط و بزرگ در قالب صنایع مختلف، می‌تواند نقش مهمی در شفاف‌سازی تحلیل بازار، تصمیم‌گیری هوشمندانه‌تر سرمایه‌گذاران و توسعه ابزارهای مالی مبتنی بر شاخص‌ها ایفا کند.
مدیرعامل بورس همچنین به یکی از مشکلات شناسایی‌شده در فرآیند پذیرش شرکت‌ها اشاره کرد و گفت: مسیرهای اداری و بوروکراتیک فعلی برای ورود شرکت‌ها به بورس، بیش از حد طولانی و پیچیده بوده است. برای اصلاح این روند، سامانه خودارزیابی پذیرش طراحی و راه‌اندازی شده که به شرکت‌ها امکان می‌دهد پیش از ورود رسمی به فرآیند پذیرش، ارزیابی اولیه‌ای از آمادگی خود انجام دهند و با فرآیندهای لازم آشنا شوند. گودرزی از ایجاد سامانه جامع حاکمیت شرکتی و راه‌اندازی پایگاه داده شاخص‌ها در سایت رسمی بورس تهران خبر داد که گامی مهم در ارتقای شفافیت، نظم و دسترسی عمومی به اطلاعات تحلیلی بازار تلقی می‌شود.
در بخش پایانی مجمع عمومی سالانه شرکت بورس اوراق بهادار تهران، گودرزی، مدیرعامل شرکت در پاسخ به پرسش‌های مطرح‌شده از سوی سهامداران، به برخی موضوعات مهم و روز بازار سرمایه پرداخت که در ماه‌های اخیر محل بحث فعالان بازار بوده است. وی با اشاره به تصمیم تعطیلی بازار سرمایه در بازه ۱۲روزه جنگ اخیر تصریح کرد که این تصمیم نه به‌صورت یک‌جانبه، بلکه پس از بررسی‌های متعدد و مشورت با مدیران ارکان بورس، مسوولان نهادهای مالی و همچنین نخبگان بازار سرمایه و نهایتا با جمع‌بندی ریاست سازمان بورس اتخاذ شده است. به گفته گودرزی، هدف از این تصمیم، صیانت از اعتماد عمومی و کاهش فشار هیجانی ناشی از شوک‌های ژئوپلیتیکی در بازار بود.
در ادامه، گودرزی به موضوع مهم «بیمه سهام» اشاره کرد و گفت: این طرح با تضمین دولت و با هدف حمایت از سهامداران خرد حقیقی طراحی شده و سازمان بورس تلاش کرده است تا در چارچوب این طرح، پوشش حداکثری به افراد حقیقی فعال در بازار ارائه دهد. این بیمه گامی در راستای اعتمادسازی و بازگرداندن ثبات به بازار است؛ اقدامی که با وجود انتقادهایی از سوی برخی تحلیلگران، از منظر سیاستگذاران برای مقابله با بی‌اعتمادی در شرایط بحرانی ضروری ارزیابی شده است.
مدیرعامل بورس از تمرکز جدید سازمان و ارکان بازار سرمایه بر بهبود عملکرد صندوق‌های اهرمی خبر داد. وی تاکید کرد: این ابزارها که طی یک سال گذشته به عنوان راهکاری برای جذب نقدینگی و افزایش عمق بازار معرفی شده‌اند، اکنون نیازمند بازنگری در ساختار، نحوه قیمت‌گذاری و چارچوب‌های نظارتی هستند تا بتوانند کارکرد موثرتری در مدیریت ریسک و تحریک تقاضا داشته باشند.
گودرزی در پاسخ به یکی از سوالات مهم سهامداران درخصوص سرنوشت عرضه اولیه دیجی‌کالا تایید کرد: این شرکت بزرگ تجارت الکترونیک در بورس تهران پذیرش شده و مراحل اداری آن به اتمام رسیده است. با این حال، تنها مانع باقی‌مانده، بحث حساس قیمت‌گذاری است. رویکرد بورس تهران و سازمان بورس این است که عرضه اولیه دیجی‌کالا با قیمتی جذاب و منطقی برای سرمایه‌گذاران انجام شود تا هم جذابیت مشارکت عمومی حفظ شود و هم تکرار تجربیات ناموفق گذشته در عرضه‌های اولیه پرهیجان، ازجمله رشدهای کوتاه‌مدت و افت ناگهانی، رخ ندهد. در نهایت، مجمع عمومی شرکت بورس اوراق بهادار تهران با تصویب تقسیم سود نقدی ۲۰ریال به ازای هر سهم به کار خود پایان داد.
