سر برآوردن دوباره غول کم‌آبی
جهان صنعت– در شرایطی که ایران با بحران خشکسالی متوالی و کاهش بارش‌های شدید مواجه است، سخنگوی صنعت آب از کاهش بی‌سابقه ذخایر آبی در سدهای کشور خبر داده و نسبت به تاثیرات منفی این بحران بر رفاه مردم هشدار داده است. براساس داده‌های جدید، ورودی آب به سدها در سال آبی جاری نسبت به سال گذشته کاهش ۴۳درصدی داشته و این وضعیت می‌تواند در آینده نزدیک مشکلات جدی برای تامین آب شرب و کشاورزی به همراه داشته باشد.
در ابتدای سال آبی جاری (۱۴۰۴-۱۴۰۳) تا تاریخ ۲۱تیرماه، میزان ورودی آب به سدهای کشور ۴۳/۲۲میلیارد مترمکعب گزارش شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته که ۱۵/۳۹میلیارد مترمکعب بوده، کاهش ۴۳درصدی را نشان می‌دهد. این کاهش بی‌سابقه، وضعیت آبی کشور را در شرایط بحرانی قرار داده و نگرانی‌هایی درخصوص تامین آب شرب و کشاورزی به ویژه در فصل تابستان به وجود آورده است.
بحران کم‌آبی در ایران که ناشی از خشکسالی‌های متوالی و کاهش بارش‌هاست، به مرحله‌ای بسیار حساس رسیده است. وضعیت سدها و منابع آبی کشور به شدت نگران‌کننده است و اگر روند مصرف آب بهبود نیابد، مشکلات جدی در تامین آب شرب و کشاورزی به ویژه در تابستان سال‌جاری پیش‌بینی می‌شود. در این شرایط، همکاری مردم در مدیریت مصرف آب می‌تواند راه‌حلی برای کاهش بحران آبی باشد.
عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب می‌گوید که علاوه بر کاهش ورودی آب به سدها، وضعیت ذخایر آبی نیز به شدت نگران‌کننده است. وی توضیح داد که موجودی مخازن سدهای کشور در سال آبی جاری، تا تاریخ ۲۱تیرماه به ۶۷/۲۳میلیارد مترمکعب رسیده که نسبت به سال گذشته (۱/۳۲میلیارد مترمکعب) کاهش ۲۶درصدی را تجربه کرده است. این ارقام نشان‌دهنده وضعیت بحرانی منابع آبی در کشور است که به گفته بزرگ‌زاده، اثرات منفی آن بر زندگی روزمره مردم و کشاورزان خواهد بود.بزرگ‌زاده همچنین درخصوص وضعیت سدهای تهران و البرز توضیح داد که در برخی از مهم‌ترین سدهای این استان‌ها، کاهش شدیدی در ذخایر آب مشاهده می‌شود. برای مثال در سد امیرکبیر (کرج) با ۶۷میلیون مترمکعب ذخیره، نسبت به سال گذشته ۵۸درصد کاهش ذخیره آب گزارش شده است. این سد که یکی از منابع تامین آب پایتخت است، تنها ۳۸درصد پرشدگی دارد که به معنای وجود مشکلات جدی برای تامین آب این منطقه است.سد لار نیز که یکی دیگر از منابع تامین آب استان تهران است ۲۴درصد کاهش ذخیره آب نسبت به سال گذشته دارد و پرشدگی آن تنها ۷درصد گزارش شده است. سد طالقان یکی از مهم‌ترین سدهای تامین آب در البرز با ۲۲۱میلیون مترمکعب ذخیره و ۵۳درصد پرشدگی، ۳۲درصد نسبت به سال گذشته کاهش ذخیره آب دارد. وضعیت سدهای لتیان و ماملو نیز مشابه است و این سدها با کاهش ۴۴درصدی ذخیره آب نسبت به سال گذشته مواجه شده‌اند.همزمان عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو هم در حاشیه بازدید از پروژه خط دوم آبرسانی سد طالقان به بیلقان و تهران با بیان اینکه کشور خشکسالی‌های متوالی را پشت سر گذاشته و هم‌اکنون نیز در سال‌های خشک و شرایط سختی قرار داریم، گفت که شاید در این زمینه تجربه کمتری در حافظه تاریخی کشور ثبت شده باشد به طوری که در شش دهه گذشته خشکسالی به شدت امسال وجود نداشته باشد.
پنجمین سال متوالی بحران کم‌آبی در ایران
امسال پنجمین سال متوالی خشکسالی در ایران است. این خشکسالی‌های متوالی موجب کاهش بارش‌ها و خشکی منابع آبی کشور شده است. طبق داده‌های جدید، میزان بارش‌ها در کشور تا تاریخ ۲۱تیرماه ۱۴۰۴ معادل ۴/۱۴۶میلیمتر بوده است که نسبت به میانگین درازمدت (۳/۲۳۸میلیمتر) ۳۹درصد کاهش و نسبت به سال گذشته (۵/۲۴۴میلیمتر) ۴۰درصد کاهش را نشان می‌دهد.
این کاهش شدید بارش‌ها به ویژه در فصل‌های بهار و تابستان منجر به کاهش منابع آبی کشور و فشار بیشتر به سدهای مختلف شده است. به گفته سخنگوی صنعت آب، از آنجایی که خشکسالی در پنج سال اخیر به طور متوالی ادامه داشته، ایران اکنون با انباشت مشکلات ناشی از کم‌آبی در سال‌های گذشته روبه‌رو است که تاثیرات آن در آینده نزدیک بیشتر خواهد شد.
به جز سدهای تهران و البرز، سایر سدهای کشور نیز با کاهش شدید ذخایر آبی مواجه هستند. در دریاچه ارومیه که یکی از منابع آبی مهم کشور است، میزان ذخیره آب ۶۲۸میلیون مترمکعب گزارش شده که نسبت به سال گذشته ۴۰درصد کاهش داشته است. سد زاینده‌رود که برای تامین آب اصفهان و مناطق اطراف آن حیاتی است، ۳۰درصد کاهش آب نسبت‌به سال گذشته را تجربه کرده و این وضعیت، مشکلات زیادی برای تامین آب شرب و کشاورزی در این مناطق به‌وجود خواهد آورد.
در خوزستان وضعیت سدهای کارون، دز، کرخه، جره و مارون نیز نگران‌کننده است. به ویژه سدهای کارون و دز با کاهش ۲۳ و ۱۸درصدی ذخایر آب نسبت به سال گذشته روبه‌رو هستند که این امر می‌تواند تاثیرات منفی بر تامین آب کشاورزی و صنعت در این منطقه بگذارد.
در مناطق جنوبی کشور مانند هرمزگان، بوشهر و سیستان‌وبلوچستان نیز وضعیت سدها به شدت بحرانی است. در این مناطق، سدهایی مانند استقلال، شمیل و نیان و سرنی با کاهش‌های شدیدی روبه‌رو هستند که می‌تواند در تابستان سال جاری مشکلات جدی برای تامین آب شرب ایجاد کند.
تنها راهکار، مدیریت مصرف
اگرچه بسیاری از کارشناسان معتقدند که با اتخاذ راهکارهایی مثل تکنولوژی‌های نوین، اصلاح روش‌های کشاورزی، آموزش عمومی و همکاری‌های بین‌المللی می‌توان به حفظ منابع آبی و مقابله با خشکسالی کمک کرد اما این راهکارها در بلندمدت پاسخگو است و در کوتاه‌مدت به خصوص شرایط پیش‌رو چاره‌ای جز مدیریت مصرف نیست؛ موضوعی که عیسی بزرگ‌زاده سخنگوی آب هم بدان تاکید دارد.
او از مردم خواسته است که با مدیریت مصرف آب در این شرایط بحرانی به مقابله با کم‌آبی کمک کنند. به‌گفته بزرگ‌زاده، در سال‌های اخیر تلاش‌های بسیاری برای مدیریت منابع آبی انجام شد اما کاهش بارش‌ها و افزایش مصرف آب موجب شده تا این تلاش‌ها نتایج مطلوب را به دنبال نداشته باشد.
به گفته سخنگوی صنعت آب، در حال حاضر تنها با همکاری مردم و مدیریت بهینه مصرف آب می‌توان از بحران کم‌آبی پیش‌رو جلوگیری کرد. او افزود که در برخی مناطق، مردم می‌توانند با استفاده از روش‌های ساده‌ای مانند جمع‌آوری آب باران، نصب مخازن ذخیره آب و جلوگیری از هدررفت آب در کشاورزی، به کاهش مصرف آب کمک کنند.
آنطور که کارشناسان می‌گویند، بحران کم‌آبی در ایران که با کاهش بارش‌ها و خشکسالی‌های متوالی شدت یافته، تاثیرات عمیقی بر منابع آبی کشور خواهد داشت. اگر روند فعلی ادامه یابد نه‌تنها تامین آب شرب بلکه تولیدات کشاورزی نیز با مشکلات جدی روبه‌رو خواهند شد.
بزرگ‌زاده هشدار می‌دهد که اگر مصرف آب به‌طور قابل توجهی کاهش نیابد، احتمال کاهش رفاه عمومی و بروز مشکلات جدی در تامین آب در ماه‌های آینده وجود دارد. سخنگوی صنعت آب افزود که در صورت عدم مدیریت صحیح منابع آبی، ایران در آینده نزدیک با بحران‌های جدی در بخش‌های مختلف روبه‌رو خواهد شد که تاثیرات آن در زندگی مردم و اقتصاد کشور ملموس خواهد بود.
