هفته پررفت وآمد در تالارهای کالایی
جهان صنعت – بورس کالای ایران در هفته‌ای که گذشت، روزهای پررفت‌وآمدی را پشت سر گذاشت؛ از تالار صادراتی کیش گرفته تا بازارهای مشتقه، فیزیکی و ابزارهای مالی، همگی صحنه معامله، رکوردشکنی و حضور پررنگ بازیگران بازار بودند. داده‌های معاملاتی حاکی از آن است که بازارها نه‌تنها در حجم معاملات بلکه در تنوع ابزارها و کالاهای مورد دادوستد نیز مسیر رو به رشدی را طی کرده‌اند.
در بازار فیزیکی، بیش از یک میلیون و ۶۵۹هزار تن کالا به ارزش بیش از ۱/۳۳همت دادوستد شد، در حالی که صندوق‌های طلا، گواهی‌های سپرده و قراردادهای آتی و اختیار، نقش مهمی در تحرک بازار مالی ایفا کردند. رکورد تاریخی معاملات شمش نقره، رشد حجم صادرات از تالار کیش، تنوع عرضه‌ها در روز چهارشنبه و مشارکت گسترده فعالان حقیقی در صندوق‌های کالایی، همگی از پویایی روزافزون بورس کالا حکایت دارند.
در این گزارش، شش محور اصلی مورد بررسی قرار گرفته‌اند: عملکرد صادراتی کیش، رکورد نقره، روز پرترافیک کالا، تحولات ابزارهای طلایی، تحرک زعفران و سهم بازارهای مختلف از ارزش کل معاملات.
حرارت صادراتی در تالار کیش
تالار صادراتی بورس کالای ایران طی هفته گذشته، صحنه دادوستد چشمگیر انواع کالا بود. مجموع معاملات این تالار در هفته منتهی به ۲۰تیرماه، به بیش از ۱۱۰هزار تن انواع محصول رسید؛ رقمی که نسبت به میانگین‌های ماه‌های اخیر، از تحرک قابل توجهی در بخش صادراتی بازار کالایی حکایت دارد.
بر پایه داده‌های معاملاتی، سه گروه کالایی قیر، تختال و عایق رطوبتی در صدر عرضه و تقاضا در این هفته قرار داشتند. قیر با اختلاف، پرمعامله‌ترین محصول صادراتی بود و مجموعا ۸۰هزار و ۳۷۱تن از آن مورد دادوستد قرار گرفت. از این رقم، حدود ۶۰هزار تن قیر به صورت ارزی و دلاری به فروش رفت که معادل ۵۷/۱۹میلیون دلار برآورد می‌شود. در کنار آن، ۲۰هزار و ۱۸۳تن قیر نیز به ارزش ریالی معادل حدود ۵۵/۰همت معامله شد. این ارقام نشان می‌دهد قیر همچنان یکی از مهم‌ترین کالاهای صادراتی از مسیر تالار بورس کالای ایران است.
در کنار قیر، ۳۰هزار تن تختال فولادی نیز در تالار صادراتی کیش به فروش رسید که ارزشی در حدود ۹۴/۱۱میلیون دلار داشت. معاملات عایق رطوبتی هم در این هفته ثبت شد و حدود ۵۰تن از این کالا با ارزش تقریبی ۳/۱هزار میلیارد ریال (معادل ۱۳/۰همت) مورد دادوستد قرار گرفت.
علاوه بر معاملات هفتگی، عرضه روز چهارشنبه ۱۸تیرماه نیز نشان‌دهنده استمرار جریان صادرات در بورس کالا بود. در این روز تالار صادراتی میزبان عرضه ۱۵۳هزار و ۶۹۱تن انواع کالا بود. در این میان، قیر با عرضه ۵۴هزار تن در صدر قرار داشت. ۷۰هزار تن سنگ‌آهن، ۱۵هزار تن آهن اسفنجی، ۱۰هزار تن فولاد، ۳هزار تن گوگرد، هزار و ۵۰۸تن مواد شیمیایی و ۵۰تن عایق رطوبتی نیز برای صادرات روی تابلو رفت.
درخشش نقره در تالار مالی
بازار شمش نقره در بورس کالای ایران، این هفته یکی از پررنگ‌ترین نقش‌ها را در میان ابزارهای مالی و قراردادهای مشتقه ایفا کرد. در روزهای گذشته، نه‌تنها شاهد دادوستد قابل توجه این فلز گرانبها در قالب گواهی سپرده و قرارداد آتی بودیم، بلکه حجم تجمیعی معاملات شمش نقره در این بازار نیز برای نخستین‌بار از مرز ۲۰تن عبور کرد؛ رخدادی که یک رکورد تاریخی برای بورس کالا به شمار می‌رود.
براساس داده‌های موجود، از زمان راه‌اندازی بازار نقره تاکنون، بیش از ۲۰هزار کیلوگرم شمش نقره در قالب گواهی سپرده کالایی دادوستد شده و ارزش کل معاملات تجمیعی آن به بیش از ۱۹هزار میلیارد ریال، معادل ۹/۱همت رسیده است. در کنار این، موجودی خزانه‌های نقره تحت نظارت بورس کالا نیز به ۱/۱۴تن افزایش یافته است. این ارقام نشان‌دهنده رشد مستمر بازار و استقبال فزاینده سرمایه‌گذاران از ابزارهای مالی مبتنی بر کالا هستند.
در معاملات روزانه بازار نیز تحرکات قابل توجهی به ثبت رسید. در یک روز معاملاتی، حدود ۲۵۱هزار و ۸۹۵ گواهی معادل ۲۵۲کیلوگرم شمش نقره به ارزش حدود ۴۶/۲همت خرید و فروش شد. تعداد هزار و ۱۲۳ قرارداد آتی معادل ۱۱کیلوگرم نقره نیز در بازار به ارزش حدود ۱۴۰میلیارد ریال (۰۱۴/۰همت) منعقد شد.
یکی از نکات قابل توجه در بازار آتی نقره، کاهش موقعیت‌های باز بود. براساس اطلاعات موجود، موقعیت‌های باز در پایان روز معاملاتی معادل ۱۰۹کیلوگرم باقی ماند که نسبت به روز پیش از آن، با افت ۳۰۵ موقعیت همراه بوده است. این کاهش می‌تواند نشانه‌ای از تسویه یا خروج برخی معامله‌گران از بازار باشد.
روز شلوغ کالا با تنوع محصولی
تالارهای مختلف بورس کالای ایران در روز چهارشنبه ۱۸تیرماه، یکی از پرترافیک‌ترین روزهای معاملاتی خود را پشت سر گذاشتند. در این روز، در مجموع بیش از ۲۲۲هزار تن انواع کالا در تالارهای صادراتی، صنعتی، پتروشیمی، حراج باز، حراج همزمان و تالار فرعی معامله شد؛ وضعیتی که از حضور فعال عرضه‌کنندگان و خریداران در بازار فیزیکی حکایت دارد.
در تالار صنعتی، ۷۵هزار و ۱۴۴تن محصول به فروش رسید که عمده آن به فولاد و مقاطع فولادی اختصاص داشت. در همین تالار، شماری از معاملات مرتبط با فلزات اساسی مانند مس و آلومینیوم نیز انجام شد و این تالار همچنان یکی از ستون‌های اصلی بورس کالا در حوزه صنعتی باقی ماند.
تالار پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی با ثبت معامله ۸۵هزار و ۲۴۴ تن انواع مواد پلیمری، شیمیایی و قیر، دومین بخش فعال بازار در این روز به شمار می‌رفت. حضور مستمر عرضه‌کنندگان بزرگ این حوزه، ازجمله پتروشیمی‌ها و تولیدکنندگان قیر، در شکل‌گیری این حجم از معاملات نقش اساسی ایفا کرده است.
تالار حراج باز هم با معامله ۳۰هزار و ۹۴۴تن کالا، ازجمله وکیوم باتوم، سولفور مولیبدن و کنسانتره فلزات گرانبها به ثبت رسید. در تالار حراج همزمان، ۷هزار و ۹۵۵تن سیمان خرید و فروش شد؛ کالایی که همچنان در برخی مناطق کشور از نظر قیمتی تحت نظارت و حساسیت است.
تالار صادراتی نیز با عرضه و معامله ۲۱هزار و ۶۹۸تن محصول شامل قیر و عایق رطوبتی، در روز چهارشنبه نقش قابل توجهی ایفا کرد. این رقم بخشی از روند پرشتاب صادراتی بورس کالا در هفته گذشته بود که به ویژه از طریق تالار کیش در حال توسعه است.
در این میان، تالار فرعی با دادوستد هزار و ۷۵۸تن محصول، هرچند از نظر حجمی کوچک‌تر، اما از منظر تنوع کالایی و نقش در تامین بازارهای خاص قابل توجه است.
توزیع این حجم از معاملات در بین تالارهای گوناگون و در قالب انواع مختلف کالاها، از تنوع ساختاری بازار بورس کالا در تامین نیازهای بخش‌های مختلف اقتصادی خبر می‌دهد. این گستره از دادوستد نشان می‌دهد که بورس کالا در حال ایفای نقشی فراگیر و چندجانبه است؛ نقشی که از مصالح ساختمانی گرفته تا فلزات گرانبها و محصولات پتروشیمی را در بر می‌گیرد.
فلز زرد افسون بازار مالی
بازار ابزارهای مالی مبتنی بر طلا در بورس کالای ایران طی روزهای گذشته، یکی از پرتراکنش‌ترین مقاطع فعالیت خود را تجربه کرد. افزایش دادوستد در صندوق‌های طلایی، معاملات گواهی سپرده، قراردادهای آتی و اختیار معامله همگی حاکی از تمرکز قابل توجه سرمایه‌گذاران بر این فلز گرانبها در بستر بازار سرمایه بود.
در مجموع معاملات اخیر، بیش از ۴۱۷میلیون واحد صندوق‌های مبتنی بر طلا خرید و فروش شد که ارزش آن به ۳همت رسید. این رقم به تنهایی نشان می‌دهد که طلا همچنان جایگاه ویژه‌ای در سبد دارایی سرمایه‌گذاران بورس کالا دارد، به‌ویژه در شرایطی که نوسانات بازارهای موازی نیز تشدید شده است.
در بخش گواهی سپرده کالایی، مجموعا ۳۱۷هزار و ۴۱۱ گواهی شمش طلا معادل ۳۲کیلوگرم به ارزش حدود معادل ۲۹۷/۰همت مورد معامله قرار گرفت. ۲هزار و ۵۵۷ گواهی سکه طلا نیز در همین روز خرید و فروش شد که ارزش آن به حدود ۲۰/۰همت رسید. به این ترتیب، مجموع معاملات گواهی سپرده مبتنی بر طلا در این روز به حدود ۵/۰همت بالغ شد.
در بازار قراردادهای اختیار معامله نیز تحرکات قابل توجهی ثبت شد. طی یک روز معاملاتی، ۲۱۳هزار و ۷۳۶ قرارداد اختیار معامله مبتنی بر طلا به ارزش ۱۲۴میلیارد تومان منعقد شد. صندوق طلای لوتوس در این میان، بیشترین نسبت حجم معاملات اختیار معامله به دارایی پایه را از آن خود کرد و جایگاه پررنگی در معاملات اختیار داشت. این موضوع نشان‌دهنده جذابیت این صندوق برای معامله‌گران حرفه‌ای و علاقه‌مندان به ابزارهای نوین مالی است.
در همین حال، بازار قراردادهای آتی طلا نیز شاهد انعقاد ۳هزار و ۶۱۷ قرارداد به ارزش ۱۱۶۰میلیارد تومان معادل ۱۶/۱همت بود. علاوه بر آن، در پایان روز معاملاتی، موقعیت‌های باز در بازار آتی طلا با افزایش ۱۳۵واحدی همراه شد که نشان می‌دهد برخی معامله‌گران انتظار نوسانات قیمتی جدیدی را در آینده نزدیک دارند.
نبض زعفران در بازار ابزارهای مالی
بازار زعفران در بورس کالای ایران طی هفته گذشته با تحرکاتی قابل توجه همراه بود. معاملات این محصول در سه بستر گواهی سپرده، قراردادهای آتی و صندوق‌های کالایی پیگیری شد و زعفران همچنان یکی از فعال‌ترین کالاهای کشاورزی در حوزه ابزارهای مالی باقی ماند.
در معاملات آتی، طی روز ۱۷تیرماه، در مجموع ۸۱۸ قرارداد معادل ۸۲کیلوگرم زعفران نگین به ارزش ۰۸۸/۰همت در بورس کالا معامله شد. این رقم نسبت به روزهای پیشین نشان‌دهنده استمرار فعالیت معامله‌گران در این بازار است.
در همین حال، بازار گواهی سپرده زعفران نیز با ثبت ۶۷هزار و ۷۸۷ گواهی به ارزش حدود معادل ۰۷۱/۰همت به کار خود ادامه داد. این بخش از بازار، بیشتر مورد توجه سرمایه‌گذاران محافظه‌کارتر قرار دارد که به دنبال دارایی‌های قابل نگهداری فیزیکی هستند.
از سوی دیگر، صندوق‌های کالایی مبتنی بر زعفران نیز با ثبت معامله ۴میلیون و ۵۹۲هزار واحد، ارزشی برابر با حدود ۱۶۷/۰همت را به خود اختصاص دادند. بررسی مشارکت حقیقی‌ها نشان می‌دهد که در صندوق سحرخیز، ۵۲درصد خریدها و ۷۱درصد فروش‌ها توسط اشخاص حقیقی انجام شده و در صندوق نهال نیز، تمام فروش و ۲۳درصد خریدها در اختیار این گروه بوده است.
مجموع این آمارها نشان می‌دهد بازار ابزارهای مالی زعفران، با وجود نوسانات فصلی، همچنان یکی از کانون‌های توجه معامله‌گران خرد و نهادی در بورس کالای ایران است.
سهم‌برداری فیزیکی‌ها از بازار هفتگی
بررسی عملکرد هفتگی بورس کالای ایران در هفته منتهی به ۲۰تیرماه نشان می‌دهد که ارزش کل معاملات در بازارهای مختلف به بیش از ۸/۴۴همت رسید و حکایت از تداوم رونق در بازارهای متنوع کالایی دارد. در این میان، بازار فیزیکی با اختلاف بیشترین سهم از ارزش معاملات را به خود اختصاص داد. مجموع دادوستدهای انجام‌شده در این بازار به بیش از ۱/۳۳همت رسید. این بخش از بورس کالا با تمرکز بر معاملات واقعی و تحویل فیزیکی کالا، همچنان موتور محرک اصلی بازار به شمار می‌رود. پس از آن، بازار مالی شامل صندوق‌های کالایی و سایر ابزارهای سرمایه‌گذاری، با ثبت ارزشی معادل ۹/۹۴همت در جایگاه دوم قرار گرفت. بازار گواهی سپرده نیز با ارزش معاملاتی نزدیک به ۹/۱همت نقش موثری در جریان معاملات ایفا کرد. در بخش ابزارهای مشتقه نیز بازار آتی با ۳/۰همت و بازار اختیار معامله با ۰۰۳/۰همت فعالیت داشتند. این ارقام در عین کوچکی نسبی، نشان‌دهنده حضور فعال معامله‌گران حرفه‌ای در فضای معاملات با ریسک کنترل‌شده است. از منظر گروه‌های کالایی، محصولات صنعتی با سهمی معادل ۸/۱۷همت، بیشترین ارزش و حجم معاملات را رقم زدند. پس از آن گروه پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی با ثبت ۱/۱۵همت و گروه بازار فرعی با ۱۴/۰همت قرار گرفتند. گروه کشاورزی نیز با ثبت حجم صفر، نقشی در این هفته نداشت. این ترکیب نشان می‌دهد بازار فیزیکی همچنان ستون فقرات بورس کالا است و سهم اصلی را در ارزش و حجم معاملات به خود اختصاص می‌دهد.
