خیز گردشگری برای بازگشت به ریل
جهان صنعت– در نخستین تحول قابل‌توجه برای صنعت هوایی ایران پس از اتمام جنگ ۱۲روزه، اولین پرواز خارجی در چهارم جولای ۲۰۲۵ (نهم تیرماه) در فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (IKA) تهران به زمین نشست.
پرواز FZ1930 شرکت هواپیمایی فلای‌دوبی از امارات متحده عربی، اولین هواپیمای خارجی بود که از زمان تعلیق موقت پروازها در پی حملات رژیم صهیونیستی به تهران آمد. بازگشایی فرودگاه‌های مهرآباد و امام خمینی(ره) به روی پروازهای خارجی و داخلی، نشانه‌ای از بازگشت وضعیت عادی به صنعت هوایی و تلاش برای عادی‌سازی روند گردشگری است.
این تحول نه‌تنها نمادی از بازگشایی حریم هوایی ایران به شرایط عادی است، بلکه نشان‌دهنده تلاش‌ها برای بازگرداندن ثبات به عملیات هوانوردی و برداشتن گام‌های نخست برای احیای صنعت گردشگری در روزهای پس از جنگ است. به گفته مسوولان مربوطه در کشور، بازگشت پروازهای بین‌المللی تحت پروتکل‌های امنیتی سختگیرانه انجام و ایمنی مسافران و ترافیک هوایی تضمین خواهد شد.
از سرگیری نمادین سفرهای هوایی
ورود هواپیمای فلای‌دوبی به فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) تهران چیزی بیش از از سرگیری خدمات هوایی منظم بود؛ این یک پیروزی نمادین برای صنعت هوانوردی ایران مسحوب می‌شود و می‌تواند زمینه ساز بازگشت قطار گردشگری کشور به ریل باشد.
به گفته سازمان هواپیمایی کشوری ایران (CAO)، ورود این پرواز نشان‌دهنده مدیریت موفق حریم هوایی کشور است که به دلیل نگرانی‌های ایمنی ناشی از درگیری‌های جاری به طور موقت بسته شده بود. سازمان هواپیمایی کشوری این پرواز را به عنوان نمونه‌ای از تلاش‌های هماهنگ کشور برای بازگشایی آسمان برای پروازهای بین‌المللی ستود.
سازمان هواپیمایی خاطرنشان کرد که با وجود بسته شدن نسبی حریم هوایی در طول جنگ، مقامات با خطوط هوایی خارجی، سازمان‌های امنیتی و کانال‌های دیپلماتیک همکاری نزدیکی داشتند تا اطمینان حاصل شود که پروازهای بین‌المللی به شیوه‌ای کنترل شده و ایمن از سر گرفته می‌شوند. مدیریت موفقیت‌آمیز پروازهای کشور در این وضعیت احتمالا به بازگرداندن اعتمادبه‌نفس برای مدیریت ترافیک هوایی بین‌المللی و حرکت به سمت رونق دوباره صنعت گردشگری کمک شایانی خواهد کرد.
گام‌هایی به سوی از سرگیری کامل پروازها
با بازگشایی فضای هوایی ایران و تاکید سازمان هواپیمایی کشوری، هر دو فرودگاه مهرآباد و امام خمینی(ره) بار دیگر عملیاتی شده‌اند، با این وجود برخی محدودیت‌ها همچنان پابرجاست. این فرودگاه‌ها بین ساعت ۵ صبح تا ۶ بعدازظهر فعالیت خواهند کرد و مقامات از مسافران می‌خواهند که قبل از عزیمت به فرودگاه‌ها، برنامه پرواز خود را تایید کنند تا از ازدحام و سردرگمی جلوگیری شود. طبیعتا این محدودیت‌ها تاثیر منفی بر صنعت گردشگری و برگزاری تورها دارد و امکان استفاده حداکثری از زمان محدود حضور گردشگر در ایران و تنظیم برنامه فشرده سفرهای داخلی به استان‌های مختلف را محدود می‌کند.
با این همه باید در نظر داشت که فرودگاه بین‌المللی‌هاشمی نژاد مشهد که در طول درگیری‌ها عملیاتی باقی مانده است، همچنان به عنوان قطب اصلی بین‌المللی کشور فعالیت می‌کند. فرودگاه مشهد در روزهای پرالتهاب کشور، عملیات ۲۴ساعته را مدیریت کرده و پروازها را به ۲۱ مقصد از جمله دوبی، استانبول، بمبئی و مسقط میزبانی کرده است. این امر به سفرهای هوایی کشور اجازه داده است که به کار خود ادامه دهند. نکته مهم آنکه برقراری پروازها به مقصد مشهد امکان برقراری جریان گردشگری در این مقصد زیارتی و تاریخی را برقرار می‌کند و امید می‌رود که به محض رفع نگرانی‌های منطقه‌ای شاهد حضور گردشگران کشورهای همسایه و خصوصا گردشگران از مبدا کشورهای عربی در این شهر زیارتی باشیم.
تلاش‌ها برای مدیریت ظرفیت و تقاضای پرواز
با از سرگیری سفرهای هوایی، چندین شرکت هواپیمایی برای پاسخگویی به افزایش تقاضا، به ویژه از مشهد، تلاش کرده‌اند. ایران ایر، قشم ایر، ترکیش ایرلاینز، فلای‌دوبی و ایر عربیا، همگی ظرفیت خود را افزایش داده‌اند و پروازهای اضافی را به مقاصد کلیدی که قبلا به دلیل محدودیت‌های حریم هوایی متوقف شده بودند، اعزام کرده‌اند.
توانایی این خطوط هوایی برای سازگاری سریع و ارائه خدمات اضطراری در حفظ اتصال هوایی در یک دوره دشوار بسیار مهم بوده است. به ویژه فلای‌دوبی و ایر عربیا، با مقامات ایرانی همکاری نزدیکی داشته‌اند تا با بازگشت تدریجی مسیرهای بین‌المللی به حالت عادی، انتقالی روان را تضمین کنند. طبیعی است که تداوم این روند می‌تواند یکی از عوامل کلیدی برای احیای جریان گردشگری ورودی به ایران باشد.
چالش‌های پیش روی بخش هوانوردی و گردشگری
در حالی که بازگشایی فرودگاه‌های تهران و از سرگیری پروازهای بین‌المللی نشانه‌های مثبتی برای بخش هوانوردی و گردشگری ایران هستند اما کشور در این دو حوزه هنوز با چالش‌هایی روبه‌رو است. محدودیت‌های اعمال شده بر ترافیک هوایی در طول حملات رژیم صهیونیستی، آسیب‌پذیری‌های سیستم‌های سفر هوایی جهانی را برجسته کرد و به همین سبب کشورهای سراسر جهان در حال بازنگری پروتکل‌های امنیتی و استراتژی‌های مدیریت حریم هوایی خود هستند. این وضعیت خواه ناخواه اثر خود را بر صنعت گردشگری ایران هم می‌گذارد.
خطوط هوایی که در داخل و خارج از ایران فعالیت می‌کنند، باید عدم قطعیت‌های موجود را مدیریت کنند و بین نیاز به ایمنی و تقاضای اتصال بین‌المللی تعادل برقرار کنند. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که به مسافران، به ویژه آنهایی که سفرهای کاری یا تفریحی به تهران و از تهران برنامه‌ریزی کرده‌اند، توصیه شده که در مورد تاخیرها یا لغوهای احتمالی آگاه باشند زیرا این بخش در حال تطبیق با واقعیت‌های پس از جنگ است. بدیهی است که تردیدهای موجود در جریان سفر و گردشگری مطلوب نیست و باید برای رفع نگرانی از تاخیر و لغوها پروازها، اقدامی عاجل و البته با تضمین امنیت پرواز انجام گیرد.
بازگشایی حریم هوایی ایران نشانه ای از بهبود
بازگشایی حریم هوایی ایران نه‌تنها برای صنعت هوانوردی و گردشگری کشور، بلکه برای اقتصاد منطقه‌ای نیز گامی مهم محسوب می‌شود. ایران با میراث فرهنگی غنی و پتانسیل گردشگری قابل‌توجه، کشوری است که مسافران تجاری و تفریحی را از سراسر جهان جذب می‌کند. ازسرگیری پروازهای بین‌المللی به احیای بخش گردشگری ایران که مدت‌هاست منبع پویایی اقتصادی بوده است، کمک خواهد کرد.
با ازسرگیری پروازهای بین‌المللی، فرصتی برای تقویت روابط اقتصادی بین ایران و سایر کشورها، به‌ویژه در بخش‌هایی مانند تجارت، آموزش و گردشگری نیز وجود خواهد داشت. این امر برای بهبود اقتصادی بلندمدت ایران بسیار مهم خواهد بود زیرا بسیاری از کشورها و مشاغل به دنبال برقراری مجدد روابطی هستند که بر اثر درگیری مختل شده بود.
بحران‌های امنیتی، فرصتی برای گردشگری
بحران‌های امنیتی و جنگ ۱۲روزه خواه ناخواه تاثیر منفی خود را بر صنعت گردشگری ایران گذاشته است.
روز گذشته انوشیروان محسنی‌بندپی، معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ضمن اشاره به بحران‌های موجود گفت: گرچه گردشگری به‌واسطه شرایط بین‌المللی، بعضا تحت‌تاثیر بحران‌های سیاسی، امنیتی و محدودیت‌های اجتماعی قرار می‌گیرد اما این واقعیت نه تهدید، بلکه فرصتی برای بازاندیشی، نوآوری و خلق الگوهای بومی مدیریت گردشگری است.
وی افزود: هنر مدیریت در این است که حتی در دل محدودیت‌ها، راهبردهای نو برای شکوفایی ترسیم کنیم. وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی باید با نگاهی پویا و تحول‌گرا، در طراحی سیاست‌های کلان گردشگری پیش‌رو باشد و با استفاده از ظرفیت نخبگان، دانشگاه‌ها و بخش خصوصی افق‌های تازه‌ای را پیش‌روی این صنعت باز کند.
معاون گردشگری تاکید کرد: سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری، به‌ویژه در شرایط اقتصادی خاص، نه‌تنها هزینه نیست، بلکه فرصتی برای خلق ثروت ملی و بازتعریف امید در جامعه است.
محسنی‌بندپی بیان کرد: با اجماع ملی، مدیریت هوشمندانه و بهره‌گیری از ذخایر عظیم فرهنگی، تاریخی و طبیعی ایران، می‌توان گردشگری را به پرچمدار توسعه ملی و نماد تاب‌آوری اقتصادی تبدیل کرد.
بازگشت تدریجی به حالت عادی
آنطور که از شرایط موجود و ازسرگیری پروازها برمی‌آید و نیز با نظر به اظهارات اخیر معاون گردشگری کشور، باید اذعان داشت که گردشگری ایران می‌تواند در میان‌مدت بار دیگر سر پای خود ایستاده و به مرور احیا شود.
به عبارت دیگر در حالی که برخی چالش‌ها همچنان پابرجاست اما ورود موفقیت‌آمیز پرواز فلای‌دوبی به عنوان یک پرواز بین‌المللی، نقطه‌عطفی برای سفرهای هوایی به کشور شمرده می‌شود. به نظر می‌رسد دولت با وجود برخی کاستی‌ها اما بازهم توانسته با مدیریت دقیق حریم هوایی و بازگشت تدریجی به عملیات عادی در فرودگاه‌های بزرگ، در غلبه بر اختلالات ناشی از درگیری اخیر، انعطاف‌پذیری و عزم راسخ خود را نشان دهد.
برای مسافرانی که به دنبال بازدید از ایران هستند، این فرصتی برای ازسرگیری سفر به کشوری با تاریخ غنی و فرهنگ پویاست. با این حال، بسیار مهم است که مسافران و گردشگران انعطاف‌پذیر باشند و از سوی بخش خصوصی و دولتی گردشگری و هوایی هرگونه تغییر در برنامه‌های پرواز یا توصیه‌های سفر مطلع شوند.
در نهایت باید اذعان داشت که با بازگشایی حریم هوایی ایران، مسافران می‌توانند انتظار داشته باشند که خطوط هوایی بیشتری خدمات ارائه دهند و در عین حال حس اعتماد به زیرساخت‌های سفر هوایی کشور تا حدودی احیا شود؛ آنچه که می‌تواند در کنار شکل‌گیری توافقی احتمالی در ماه‌های پیش‌رو با غرب، زمینه را برای توسعه صنعت گردشگری کشور فراهم کند.
