ایستادگی صنایع در جنگ
جهان‌صنعت – در پی ۱۲روز بحران ناشی از جنگ رژیم صهیونیستی و ایران، ۹۰درصد واحدهای تولیدی مشغول به کار بودند و بیشتر صنایع به‌ویژه صنایع غذایی به فعالیت خود ادامه دادند. روند ادامه فعالیت‌های واحدهای تولیدی به اندازه‌ای قابل مشهود بود که به‌نوعی از آن به‌عنوان همبستگی ملی یاد می‌کنند.
باید به این موضوع توجه داشت که در چنین شرایط بحرانی عملکرد وزارتخانه‌های مربوطه می‌تواند بسیار راهگشا باشد. در این میان برخی کارشناسان معتقد هستند که عملکرد وزارت صنعت، معدن و تجارت طی این ۱۲روز از برخی جهات قابل انتقاد است که در این راستا باید انتظار داشت این وزارتخانه با سرعت بیشتری اقدام به تسهیلگری برای واحدهای تولیدی می‌کرد.
تداوم فعالیت ۹۰درصد واحدهای تولیدی
یکی از اعضای اتاق ایران به بررسی وضعیت صنایع کشور در ۱۲روز بحران اخیر و راهکارهای پیشنهادی برای مواجهه با شرایط اضطراری پرداخت و گفت: فعالیت ۹۰درصد واحدهای تولیدی کشور در شرایط جنگی اخیر تداوم داشت.
به گزارش تسنیم، ابوالفضل حجازی، از اعضای اتاق بازرگانی ایران و فعال صنعتی، با اشاره به مشاهدات خود طی ۱۲روز جنگ گذشته عنوان کرد: در این مدت که کاملا در تهران حضور داشتم و برای سرکشی به شهرک صنعتی شکوهیه به قم سفر کردم، شاهد تداوم فعالیت بیش از ۹۰درصد واحدهای تولیدی کشور، حتی در شرایط جنگی بودم. به‌ویژه در صنایع غذایی، تولید با سرعت مناسبی ادامه داشت که این موضوع نشان‌دهنده همبستگی و انسجام ملی بود. به‌نظر می‌رسد دشمن در محاسبات خود در خصوص توقف تولید کشور دچار اشتباه شده است.
وی افزود: در این ایام، کارفرمایان و صاحبان صنایع با وجود همه مشکلات اقتصادی، حقوق پرسنل خود را به‌موقع پرداخت کردند. از سوی دیگر، در حوزه تامین مواد اولیه نظیر فولاد، پتروشیمی و صنایع خودروسازی کمبودی مشاهده نشد. حتی در روزهای ابتدایی که ازدحام در پمپ‌بنزین‌ها ایجاد شده بود، وضعیت به‌سرعت به حالت عادی بازگشت.
حجازی ادامه داد: این شرایط فرصتی بود برای دولت تا ارزیابی کند کدام مدیران کشور در چنین موقعیت‌هایی توانایی مدیریت موثر دارند. عملکرد بخش‌خصوصی در این بحران بسیار موفق بود و نشان داد که این بخش نه‌تنها در کنار نظام و ولایت قرار دارد بلکه از کشور نیز دفاع می‌کند. حتی کسانی که شاید با برخی از اصول موافق نباشند در دفاع از ایران تردیدی به خود راه نمی‌دهند. این وحدت ملی که شکل گرفت، بسیار ارزشمند است.
وی خاطرنشان کرد: تلخ‌ترین بخش این روزها از دست دادن یاران وفادار انقلاب بود؛ سرمایه‌هایی که شاید در صد سال آینده نتوانیم جایگزینی برای آنها پیدا کنیم. با این حال، نسل جوان ما قوی‌تر و هوشیارتر از گذشته وارد میدان شده است و حضور گسترده آنها در نماز جمعه و مراسم تشییع شهدا، نشان‌دهنده بیداری و انسجام نسل جدید است. به اعتقاد من، ملت و بخش تولید کشور در این مدت هیچ‌گونه کوتاهی نکردند.
پیشنهادات برای بهبود مدیریت شرایط اضطراری
حجازی در ادامه پیشنهاداتی برای بهبود مدیریت بحران ارائه داد و تاکید کرد: کشور باید همواره آماده مواجهه با شرایط مشابه باشد. در چنین شرایطی، بوروکراسی اداری باید به حداقل برسد. به‌عنوان مثال:
۱- مجوزهای تولید و فعالیت به‌صورت خودکار تمدید شود.
۲- اقساط بانکی تولیدکنندگان در دوره بحران تعلیق شود.
۳- فهرست بیمه کارفرمایان و کارگران بدون وقفه ادامه یابد.
۴- بانک‌ها در کمترین زمان ممکن و بدون تشریفات زائد، نقدینگی موردنیاز واحدهای تولیدی برای تامین مواد اولیه و پرداخت حقوق را تامین کنند.
وی افزود: با توجه به تفویض اختیارات دولت به استانداران، اگر مدیری در استان‌ها نتواند از این اختیارات بهره‌برداری مناسب داشته باشد، نشان‌دهنده ضعف آن مدیر یا تیم مدیریتی‌اش است.
حجازی در عین حال گفت: در شرایط جنگی اخیر، وزارت صمت نتوانست به‌درستی نقش خود را ایفا کند. با وجود هزینه‌های هنگفت و ساختار گسترده‌ای که در تهران دارد، عملکرد این وزارتخانه در تسهیل تولید ضعیف بود. درحالیکه ماموریت اصلی وزارت صمت روان‌سازی تولید است اما متاسفانه در همان روزهای حساس، مدیران این وزارتخانه حتی شجاعت و جسارت امضای یک نامه برای توقف چک‌های تولید را نداشتند.
حجازی، صنعتگر با سابقه و عضو اتاق بازرگانی ایران، با بیان اینکه در صورت تکرار تجاوز دشمن، هدف مستقیم حملات، بخش تولید کشور خواهد بود، تصریح کرد: لطفا این نکته را به‌عنوان حرف یک تولیدکننده ۴۰ساله یادداشت کنید؛ اگر دشمن بار دیگر جسارت حمله را پیدا کند – که انشاءالله چنین کاری نخواهد کرد – دیگر به سراغ مسوولان نخواهد رفت بلکه مستقیما تولید را هدف قرار می‌دهد. هدف آنها ایجاد آشوب اقتصادی خواهد بود و همه مسوولان به این موضوع واقف هستند، به‌ویژه وزارت صنعت، معدن و تجارت.
وی افزود: در مقابل این تهدید، کشور به مدیرانی نیاز دارد که مانند رزمندگان دوران دفاع مقدس تا لحظه آخر پای کار باشند؛ صنعتگری که ۴۰سال در میدان تولید حضور داشته و در همان شب‌های بمباران به پاسگاه‌ها سر می‌زند تا از جان و مال مردم حفاظت کند، نباید کمتر از معاون وزیری باشد که در همان شرایط حاضر نیست حتی جسارت داشته باشد که برای توقف چک‌های تولید یا تعویق پرونده‌های حقوقی دستوری صادر کند.
انتقاد از ضعف مدیریتی و ساختار ناکارآمد
حجازی ادامه داد: شرکت شهرک‌های صنعتی که بخشی از سهام آن متعلق به بخش‌خصوصی است، تنها در تهران بیش از ۵هزار نیروی فعال دارد. با این حال، فرآیند واگذاری زمین به تولیدکنندگان همچنان پیچیده و همراه با موانع متعدد است. درحالیکه در شرایط جنگی، این مسائل باید به‌سرعت و با تسهیل جدی برطرف شود. آیا منطقی است که در چنین شرایطی علیه تولیدکننده اجراییه صادر یا حکم جلب اجرا شود؟ اینها باید فورا متوقف شود.
این فعال صنعتی ادامه داد: مدیران بحران باید افرادی باشند که تجربه و سابقه طولانی دارند و بتوانند در لحظه تصمیم بگیرند. مثل پزشکی که سوگند خورده است نمی‌تواند به مریضی که در اورژانس آمده و همراه ندارد بگوید عملش نمی‌کنیم. در بحران، مدیر باید پای کار باشد و تصمیم بگیرد.
وی گفت: بخشی از مشکلات به دلیل تعدد سامانه‌ها و فرآیندهای پیچیده است. امروز برای دریافت یک وام یا ثبت سفارش باید به چندین سایت مختلف مراجعه کرد. این بوروکراسی باید به‌شدت کاهش یابد و ادارات موازی ادغام شوند.
تاکید بر روان‌سازی گمرکات
حجازی در پایان بر لزوم روان‌سازی فرآیندهای گمرکی تاکید کرد و گفت: رهبر معظم انقلاب بارها بر اهمیت نظارت دقیق بر گمرکات تاکید داشته‌اند اما این به‌معنای توقف ترخیص کالا نیست. باید کالاهای تولیدکنندگانی که سوابق روشن و معتبری دارند، با کنترل سریع و دقیق از گمرک خارج شوند. وقتی کارخانه‌ای سال‌هاست به‌درستی فعالیت می‌کند و سابقه تخلف ندارد، نباید با همان مراحل طولانی و تکراری مواجه شود.
پیشنهاداتی برای تسهیل ترخیص کالا در شرایط جنگی
حجازی با تاکید بر اهمیت نقش گمرک در تداوم تولید در شرایط جنگی، پیشنهاد کرد: ضروری است که دولت دستورالعمل‌هایی تدوین کند که براساس آن، در شرایط اضطراری، کالاهای وارداتی بر پایه تعهد کتبی و نه الزام به ضمانتنامه بانکی، از گمرک ترخیص شوند. این فرآیند باید به‌گونه‌ای باشد که کالا به‌سرعت از گمرک خارج و به کارخانه منتقل شود. پس از آن، اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان مربوطه می‌تواند نسبت‌به بازدید از کارخانه و بررسی وضعیت کالا اقدام کند تا در صورت وجود مشکل، مسیر قانونی پیگیری شود اما اصل بر این است که کالا در گمرک معطل نماند.
وی ادامه داد: این مساله بسیار حیاتی است؛ اگر خدای نکرده گمرکات کشور مورد هدف دشمن قرار بگیرند، هم مواد اولیه و هم منابع ارزی مصرف‌شده از بین خواهند رفت و این می‌تواند به ایجاد آشوب گسترده در کشور منجر شود. به همین دلیل دولت باید در شرایط جنگی، دستورالعمل‌های ویژه‌ای برای تسریع در ترخیص کالاها وضع کند. زمان در این شرایط اهمیت ویژه‌ای دارد. در دوره خاکستری (مرز میان جنگ و صلح)، نظارت باید بادقت انجام شود تا اقلام قاچاق یا کالاهایی که امنیت کشور را تهدید می‌کنند، از گمرک خارج نشوند اما مواد اولیه کارخانجات و کالاهای اساسی مردم باید ظرف حداکثر ۲۴ساعت ترخیص شوند.
تجربه موفق گذشته در تسهیل فرآیندهای گمرکی
حجازی با اشاره به تجربیات موفق دوران گذشته گفت: در برخی دولت‌های پیشین، به‌ویژه در دوره‌ای که به اعتقاد من یکی از طلایی‌ترین دوره‌های تولید کشور بود، فرآیند ترخیص کالا بسیار ساده‌تر و کارآمدتر انجام می‌شد. ما به گمرک شهید رجایی نامه‌ای می‌نوشتیم با این مضمون که شرکت تندر شهاب تعهد می‌کند بارنامه شماره فلان و ثبت سفارش به ارزش مشخص ظرف مدت شش‌ماه تسویه شود. با همین تعهد و بدون نیاز به ضمانتنامه بانکی، کالا ترخیص می‌شد.
وی افزود: این روش موجب تسریع در واردات مواداولیه و تداوم تولید می‌شد. براساس اطلاعات مستندی که از یکی از روسای سابق گمرک شهید رجایی –که اکنون بازنشسته شده است– دریافت کرده‌ام، در آن زمان کمترین مشکل در وصول مطالبات دولت وجود داشت و این سیستم به‌خوبی کار می‌کرد.
