ناکام در دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز
جهان صنعت- سند چشم‌انداز ۲۰ساله کشور امسال به پایان می‌رسد. قرار بود در افق ۱۴۰۴ تغییرات زیادی در بخش‌های اقتصادی از جمله حوزه کشاورزی رخ دهد؛ قراری که به نظر می‌رسد چندان محقق نشده است.
نگاهی به روند کلی
ادریس مرسلی، مشاور مطالعاتی معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در این‌باره می‌گوید: یکی از شاخص‌ها در سنجش رسیدن به اهداف تعیین شده افق ۱۴۰۴ مقدار تولید یا شاخص مقدار تولید است. در تعریفی که بانک مرکز آمار ایران با حساب‌های ملی منطقه‌ای خودش آن را رصد می‌کند تاکید دارد، شاخص مقدار تولید از مهم‌ترین نمایشگرهای اقتصادی است که تغییرات مقدار تولید را نسبت به زمان ارزیابی می‌کند. در این حوزه مرکز آمار ایران طبق سال پایه ۱۳۹۰ میزان تولید بخش‌های کشاورزی، صنعت و معدن (نفت و گاز) را از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۱ را گزارش داده است.
وی ادامه داد: اعدادی که در این حوزه‌ها داریم برای سال ۱۳۹۰ پایه ۱۰۰ است اما در سال‌های بعد کشاورزی از سایر بخش‌ها جلو افتاد. عدد متوسطی که برای کشاورزی از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۱ در اختیار داریم ۳/۱۰۳ است؛ یعنی همواره بالاتر از ۱۰۰ گزارش شده است. این عدد برای بخش معدن به طور متوسط ۳/۹۷بوده و برای صنعت ۷/۹۲بوده است. این نشان می‌دهد تغییرات تولید کشور در کشاورزی به تناسب بهتر بوده و نسبت به سایر بخش‌ها وضعیت تولیدی بهتری داشته‌ایم.
وی افزود: رشد این شاخص در بخش کشاورزی به طور متوسط یک‌دهم درصد بوده و در برخی از سال‌ها منفی بوده است. این عدد در حوزه معدن منفی ۴/۰ و در صنعت رشد متوسط ۳/۰ بوده است. اعداد حاضر تقریبا نشان می‌دهد که ظرفیت تولید یا قدرت تولید در بخش کشاورزی بالاست و این ظرفیت را دارد که با ثبات‌تر و با قدرت بهتری نسبت به سایر بخش‌ها عمل کند.
شاخص بهره‌وری نیروی کار
وی گفت: شاخص دیگری که می‌توانیم در عملکرد این بخش در افق ۲۰سال استناد کنیم شاخص بهره‌وری است. بنابر گزارش سازمان ملی بهره‌وری از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ شاخص بهره‌وری نیروی کار را در بخش‌های مختلف اعم از کشاورزی، صنعت، معدن، خدمات استخراج کرده است. این گزارش یک‌بار بدون لحاظ کردن نفت و یک‌بار با لحاظ کردن نفت بوده است. اعداد متوسط کل مجموعه و متوسط ۵سال اخیر است.
وی ادامه داد: شاخص بهره‌وری در حوزه کشاورزی در کل مجموعه ۵/۹۸ و در ۵ سال اخیر ۶/۱۰۶ است. وقتی این اعداد را در سایر بخش‌ها رصد می‌کنیم برای بخش نفت و گاز به طور میانگین در کل مجموعه ۷۵ و برای ۵ سال اخیر ۷/۷۲ است. عدد این شاخص برای خدمات ۷/۱۰۲ و ۵ سال اخیر ۸/۹۹ است. ارقام نشان می‌دهد بخش خدمات در ۵سال اخیر و عدد پایه سال ۱۳۹۵ از حوزه کشاورزی هم بهره‌ورتر عمل کرده است.
وی افزود: طبق این آمار شاخص بهره‌وری نیروی کار در کشاورزی بد نیست اما نسبت به سایر کشورها و نسبت به اهداف دیده شده کمتر است. به این ترتیب می‌توان گفت وضعیت بهره‌وری نیروی کار نسبت به سایر حوزه‌ها پایین‌تر نیست اما نسبت به استاندارد جهانی باید بیشتر کار شود.
شاخص بهره‌وری سرمایه
مرسلی گفت: اما شاخص بهره‌وری سرمایه، بر اساس اطلاعاتی که از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ داریم، نشان می‌دهد روند در بخش کشاورزی روبه رشد بوده و میانگین آن ۹۸ است و این عدد برای متوسط ۵ سال اخیر هم ۴/۱۰۱ را نشان می‌دهد.
وی افزود: اگر وضعیت سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی را با نفت و گاز مقایسه کنیم شرایط خیلی بهتری دارد. در مقایسه با صنایع و معادن کمتر و در مقایسه با خدمات هم تقریبا کم است. نیاز است میزان بهره‌وری سرمایه در حوزه کشاورزی آسیب‌شناسی شده و ارتقا یابد. به این ترتیب می‌توان گفت بهره‌وری نیروی کار در بخش کشاورزی وضعیت خوبی داشته اما بهره‌وری سرمایه‌گذاری در آن پایین است.
شاغلان وابسته به کشاورزی
وی خاطرنشان کرد: البته متوسط بهره‌وری در بخش کشاورزی در شاخص بهره‌وری کل از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ و در ۵ سال اخیر بهتر شده و به عدد ۶/۱۰۴ درصد رسیده که هیچ‌یک از سایر حوزه‌ها به این عدد نرسیده است. بالاترین آن در حوزه خدمات و صنایع معادنی بوده که به ترتیب ۱۰۲ و ۱۰۱ است. میانگین کل بهره‌وری در بخش کشاورزی کشور هم حدود ۱۰۲ بوده که نشان می‌دهد بهره‌وری کل ما در نیروی کار و سرمایه بد نیست؛ حتی نسبت به سایر بخش‌ها هم بالاتر است.
به طور متوسط از ۲۴میلیون شاغل کشور حدود ۴میلیون نفر به طور مستقیم در بخش کشاورزی فعالیت دارند؛ یعنی به طور متوسط ۸/۱۷درصد از اشتغال کشور در حوزه کشاورزی بوده و سهم صنایع ۵/۳۲درصد و خدمات ۲/۴۹درصد است.
منبع: مهر
