اینجا کسی هوشیار نیست!
نوید خیرخواه- در دومین روزی که معاملات بورس به حالت عادی بازگشت، بر همگان مشخص شد که هیچ برنامه‌ای برای حمایت از بازار وجود نداشته است. بهنظر می‌رسد صرفا تصمیمی از سوی نهادهای بالاتر برای بازشدن بازار گرفته شده، بدون آنکه تدبیر مشخصی برای کنترل نقدشوندگی یا بازگشت آرام اعتماد سرمایه‌گذاران در نظر گرفته شده باشد. نتیجه، بازاری بود که در آن فروشنده‌ها تنها بازیگران فعال بودند و نه‌تنها خریداری برای سهم‌ها پیدا نمی‌شد بلکه اکثر نمادها عملا در صف فروش قفل بودند و امکان معامله نداشتند.
یکی از اتفاقات بحث‌برانگیز روز گذشته بازگشایی برخی نمادها بدون دامنه نوسان بود. در میان این گروه، خساپا مهم‌ترین نمادی بود که با منفی ۵/۱۳درصد باز شد و در ادامه نیز صف فروش شد. با افتی که تا حوالی ۱۶درصد رسید، این پیام به بازار مخابره شد که حتی نمادهایی با افت ۱۵ تا ۲۰درصدی هم خریدار ندارند. این وضعیت زنگ خطری جدی برای آینده بورس محسوب می‌شود زیرا نشان می‌دهد که تعداد زیادی از سهامداران در موقعیت خروج قرار گرفته‌اند و اگر فکری برای آن نشود، موج فروش می‌تواند به سراسر بازار گسترش یابد.
نکته جالب در مورد معاملات دیروز خساپا، حضور یک خریدار حقوقی بود که برخی منابع، او را یکی از متقاضیان خرید سهام تودلی دانسته‌اند. با این حال، این خرید نیز نتوانست تغییری در جو عمومی بازار ایجاد کند. رفتار کلی سهامداران نشان داد که اعتماد به وضعیت فعلی بازار به‌شدت کاهش یافته و خروج از بورس به یک رفتار غالب تبدیل شده است.
رقیب موازی چه کرد؟
در کنار اتفاقات بازار سهام، بازار ارز نیز شاهد تحرکات قابل‌توجهی بود. در دومین روز هفته، افزایش تقاضا برای خرید دلار به وضوح مشاهده شد. فضای سیاسی و امنیتی کشور، مخصوصا در ارتباط با درگیری‌ها و عدم دستیابی به توافق صلح پایدار، سبب شده تا سرمایه‌گذاران به‌دنبال دارایی‌های امن‌تری باشند. در حال حاضر چشم‌انداز کوتاه‌مدت جنگ هنوز مبهم است و بسیاری از فعالان بازار، سناریوهای ادامه‌دار بودن تنش را در نظر گرفته‌اند.
در چنین فضایی، دلار و طلا به پناهگاه‌های مطمئن سرمایه‌گذاران تبدیل شده‌اند. خرید اسکناس دلار در بازار آزاد و تلاش برای تهیه حواله‌های ارزی جهت خروج سرمایه از کشور به‌شکل محسوسی افزایش یافته است. این افزایش تقاضا در حالی اتفاق می‌افتد که بخش زیادی از سرمایه‌گذاران، از شوک‌های اولیه عبور کرده و اکنون به‌‌صورت فعال در حال تغییر پرتفوی خود به‌سمت دارایی‌های دلاری هستند.
بازار طلا نیز از این شرایط بی‌بهره نماند. قیمت‌ها در این بازار نیز با افزایش تقاضا، به‌ویژه برای سکه و طلای آب‌شده روبه‌رو شدند. در واقع طلا و ارز در شرایط فعلی، بیش از آنکه بهعنوان ابزار سودده در نظر گرفته شوند، بهعنوان دارایی‌هایی با قابلیت حفظ ارزش در شرایط عدم قطعیت عمل می‌کنند.
اعداد غرق در خون
در دومین روز بازگشایی بازار سرمایه پس از تعطیلات، شاخص کل بورس تهران با سقوطی چشمگیر مواجه شد. ریزش ۷۷هزار و ۸۹۳واحدی معادل ۶۷/۲درصد، شاخص را به سطح ۲میلیون و ۸۴۴هزار و ۷۳۷واحد رساند. این سطح که در روزهای گذشته بهعنوان یکی از نقاط حمایتی کلیدی تلقی می‌شد حالا شکسته شده و در میان تکنیکالیست‌ها نگرانی‌های جدی‌تری درباره تداوم فشار فروش در بازار ایجاد کرده است. شاخص کل هم‌وزن نیز از این فشار بی‌نصیب نماند و با افت ۱۴/۲درصدی به عدد ۱۹۳هزار و ۹۳واحد رسید که نشان‌دهنده وضعیت یک‌دست نزولی در کلیت بازار است. ارزش معاملات خرد سهام، حق‌تقدم و صندوق‌های سهامی نیز به عدد ۵/۳هزار میلیارد تومان رسیدکه اگرچه عملکردی به‌شدت ضعیف و غیرقابل مقایسه با روزهای قبل از جنگ است اما در مقابل سرانه خرید بسیار ضعیف خریداران و سلطه فروشندگان، رنگ باخته است. سرانه خرید حقیقی‌ها در بازار روز سه‌شنبه تنها ۲۱میلیون تومان بود، درحالی‌که سرانه فروش آنها به عدد سنگین ۸۲میلیون تومان رسید که به‌وضوح از فشار خروج نقدینگی و ضعف تقاضا در بازار حکایت دارد. در مجموع دو هزار میلیارد تومان پول از سهام، حق تقدم و صندوق‌های سهامی خارج شد که اگر حمایت درستی از بازار صورت می‌گرفت، قطعا عددی بسیار بیشتر را شاهد بودیم.
بررسی وضعیت نمادها نیز گویای فضای کاملا منفی در بازار است، به‌طوری‌‌که از مجموع کل نمادهای فعال، ۶۵۲نماد در بازه منفی ۲ تا منفی ۳درصد معامله شدند و عملا درگیر صف فروش قفل‌شده بودند. در پایان معاملات نیز بیش از ۹۷درصد نمادهای بازار با کاهش قیمت به کار خود پایان دادند که این میزان از قرمزپوشی، نشانه‌ای جدی از بحرانی‌شدن وضعیت روانی بازار است. همچنین در تمامی ساعات معاملاتی، قدرت فروشندگان بر خریداران به وضوح مشهود بود و حتی در دقایق ابتدایی و پایانی که معمولا امیدی به برگشت بازار وجود دارد، نشانی از ورود تقاضای موثر دیده نشد.
این شرایط در حالی رقم خورده که بسیاری از فعالان بازار انتظار داشتند پس از تعطیلات و با بازگشت معاملات، فضا کمی متعادل‌تر دنبال شود. اما آنچه رخ داد، شتاب‌گرفتن عرضه‌ها و از بین‌رفتن حمایت‌های روانی بود. اکنون بازار سهام در موقعیتی قرار دارد که بدون تغییر جدی در انتظارات سرمایه‌گذاران و نبود محرک‌های اقتصادی یا سیاسی موثر، احتمال بازگشت پایدار و صعودی بسیار ضعیف بهنظر می‌رسد.
ادامه این وضعیت می‌تواند زمینه‌ساز موج تازه‌ای از بی‌اعتمادی در میان سهامداران حقیقی باشد. تحولات روزهای آینده، به‌ویژه گزارش‌های عملکرد ماهانه شرکت‌ها، تصمیمات کلان دولت در حوزه سیاست‌های حمایتی و اظهارنظرهای مقامات پولی کشور، نقش تعیین‌کننده‌ای در جهت‌گیری بعدی بازار خواهد داشت. اما تا آن زمان، تصویر فعلی بازار چیزی جز هشدار نیست.
اندر احوالات خرداد
بررسی بیش از ۳۰۰ گزارش عملکرد ماهانه شرکت‌ها در خردادماه، تصویری نسبتا روشن از وضعیت صنایع مختلف بازار سرمایه ایران ترسیم می‌کند. بر پایه این داده‌ها، گروه‌هایی نظیر نیروگاهی، سیمانی، نوشیدنی، چوب و خودروسازی توانستند عملکرد قابل توجهی را در سامانه کدال به ثبت برسانند و از منظر رشد فروش، ثبات تولید و حفظ حاشیه سود، در میان سایر صنایع، جایگاه بالاتری را به خود اختصاص دهند. این در حالی است که برخی گروه‌های دیگر، از جمله صنایع تجهیزات، قطعات خودرویی، سخت‌افزار، لوازم‌خانگی و تولیدکنندگان فلزات غیرآهنی، با گزارش‌هایی نسبتا ضعیف‌تر و کمتر از حد انتظار مواجه بودند.
در میان نمادهای برتر صنعت نیروگاهی، سه شرکت شمس، بزاگرس و بجهرم با ثبت رشد معنادار در درآمد ماهانه خرداد و ارائه عملکردی باثبات، توانستند بهعنوان بازیگران شاخص این گروه شناخته شوند. در صنعت سیمان نیز، نمادهای سهگمت، سصوفی و سجام با گزارش‌هایی مثبت و رشد قابل قبول در فروش، مورد توجه فعالان بازار قرار گرفتند. در بخش نوشیدنی‌ها، شرکت غدیس توانست با افزایش چشمگیر فروش ماهانه و حفظ ساختار سودآوری خود، بهترین عملکرد را در میان هم‌گروهی‌های خود ثبت کند. از سوی دیگر، در صنعت چوب، چخزر با عملکردی فراتر از انتظارات و ارتقای شاخص‌های فروش، به عنوان چهره درخشان این صنعت معرفی شد. در حوزه خودروسازی نیز خدیزل با رشد قابل ملاحظه درآمد، پیشی‌گرفتن از میانگین فصلی و افزایش سهم از بازار فروش، عملکردی مطلوب از خود به نمایش گذاشت.
در مقابل، صنایعی همچون تجهیزات صنعتی، قطعات خودرو و لوازم خانگی، با کاهش فروش یا نوسان در مقادیر تولید و عرضه، نتوانستند انتظارات بازار را برآورده کنند. این اختلاف عملکرد میان صنایع مختلف، احتمالا در روزهای آینده به عاملی برای نوسان‌گیری و بازتعریف انتظارات تحلیلی نسبت به سهام مرتبط تبدیل خواهد شد.
