نقش تولید از جنگ تا پساجنگ

جهان‌صنعت– در شرایط جنگی، واحدهای تولیدی نقش حیاتی در حفظ ثبات اقتصادی و اجتماعی دارند. این واحدها علاوه بر تولید اقلام ضروری و تامین نیازهای جامعه، نقش قابل‌توجهی در زمینه مقاومت در برابر بحران را نیز برعهده دارند و با مقاومت خود از فروپاشی اقتصادی در کشور پیشگیری به عمل می‌آورند. اهمیت این واحدها در شرایط جنگی به چندین عامل کلیدی بستگی دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.

اهمیت پایداری واحدهای تولیدی

اهمیت پایداری واحدهای تولیدی در شرایط بحرانی، به‌ویژه در زمان جنگ که نمونه آن را در جنگ ۱۲روزه ایران و رژیم صهیونیستی شاهد بودیم از چند منظر حیاتی به نظر می‌رسد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

در شرایط بحرانی مانند جنگ، نخستین بحرانی که ممکن است گریبانگیر مردم جامعه شود، اختلال در زنجیره تامین کالاهای اساسی است. در این زمینه اختلال در زنجیره تامین می‌تواند به کمبود کالاهای اساسی مانند مواد غذایی، دارو، سوخت و… بینجامد. در وهله نخست، این واحدهای تولیدی هستند که باید تضمین ‌کنند نیازهای اولیه مردم تامین شده و از بحران‌های ثانویه مانند قحطی یا کمبود دارو پیشگیری به عمل آورند.

یکی از تهدیداتی که در زمان جنگ ممکن است رخ بدهد، تعدیل نیروی‌های انسانی و افزایش بیکاری در جامعه جنگ‌زده است چراکه تعطیلی واحدهای تولیدی به بیکاری گسترده و رکود اقتصادی منجر می‌شود. در شرایط جنگ، حفظ ظرفیت‌های تولیدی نه‌تنها اشتغال را حفظ می‌کند، بلکه از فروپاشی اقتصاد ملی نیز جلوگیری می‌کند.

موضوع دیگری که اهمیت پایداری واحدهای تولیدی در زمان جنگ را نشان می‌دهد، بعد روانی در سطح جامعه است. کشورهایی که در شرایط بحرانی بتوانند تولید داخلی خود را حفظ کنند، کمتر تحت فشار دشمن قرار می‌گیرند. اگر ایران بتواند با وجود تحریم‌ها و حملات، واحدهای تولیدی خود را فعال نگه دارد، وابستگی کشور به واردات کاهش یافته و امنیت ملی آن تقویت خواهد شد.

در دوران جنگ، بسیاری از واحدهای تولیدی به‌ویژه صنایع دفاعی، پتروشیمی، فولاد و… ممکن است که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در خدمت تلاش‌های نظامی در کشور قرار بگیرند. تداوم تولید در این بخش‌ها به تقویت توان دفاعی کشور کمک خواهد کرد.

باید یادآور شد که دشمنان در زمان جنگ به دنبال تضعیف اقتصاد کشور هدف هستند. اگر واحدهای تولیدی بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند، اثرات جنگ روانی و اقتصادی دشمن نیز خنثی می‌شود.

مسوولیت‌های اجتماعی واحدهای تولیدی در زمان جنگ

مسوولیت‌های اجتماعی واحدهای تولیدی در زمان جنگ و پساجنگ نیز از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا این واحدها نه‌تنها نقش کلیدی در حفظ اقتصاد کشور ایفا می‌کنند، بلکه در تامین نیازهای اساسی جامعه و پشتیبانی از جبهه‌های نبرد نیز مسوولیت‌های مهمی برعهده دارند. در زمان جنگ، واحدهای تولیدی باید علاوه بر توجه به سودآوری و بقای خود، به تعهدات اجتماعی، اخلاقی و ملی خود نیز عمل کنند. برخی از مهم‌ترین مسوولیت‌های اجتماعی این واحدها در این دوران در وهله نخست، تامین کالاهای اساسی است. واحدهای تولیدی باید اولویت خود را بر تولید کالاهای ضروری مانند موادغذایی، دارو، پوشاک، سوخت و تجهیزات پزشکی قرار دهند تا نیازهای عمومی جامعه و نظامیان در جبهه‌ها تامین شود. کاهش تولید کالاهای غیرضروری و تمرکز بر اقلام حیاتی از مسوولیت‌های اخلاقی این واحدهاست.در شرایط جنگ، خطرات ناشی از حملات دشمن، کمبود منابع و ناامنی‌های اجتماعی افزایش می‌یابد. واحدهای تولیدی موظفند با تدابیر ایمنی مناسب، از جان و سلامت کارگران و کارمندان خود محافظت کنند. این شامل ایجاد پناهگاه‌های امن، برنامه‌های تخلیه اضطراری و تامین نیازهای اولیه کارکنان در شرایط بحرانی است.

همچنین بسیاری از واحدهای تولیدی می‌توانند با تغییر خط تولید خود، به ساخت تجهیزات نظامی، تعمیر وسایل نقلیه جنگی یا تولید ملزومات مورد نیاز رزمندگان کمک کنند. همکاری با دولت و نیروهای مسلح برای تقویت توان دفاعی کشور یک مسوولیت ملی به‌شمار می‌رود. نباید فراموش کرد که در زمان جنگ، کمبود منابع و افزایش تقاضا ممکن است منجر به افزایش قیمت‌ها و سودجویی برخی افراد شود. واحدهای تولیدی باید با رعایت انصاف و عدالت اجتماعی، از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها جلوگیری کرده و با احتکار و بازار سیاه مقابله کنند.

واحدهای تولیدی می‌توانند با اهدای کالا، خدمات رایگان یا ایجاد اشتغال برای خانواده‌های درگیر جنگ، نقش مؤثری در کاهش آلام جامعه ایفا کنند. برنامه‌های مسوولیت اجتماعی شرکتی باید در این دوره بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.

با وجود شرایط بحرانی جنگ، برخی واحدهای تولیدی ممکن است به دلیل فشارهای اقتصادی یا امنیتی، استانداردهای زیست‌محیطی را نادیده بگیرند اما آلودگی محیط‌زیست در بلندمدت آثار مخربی بر سلامت جامعه خواهد داشت، از همین‌رو رعایت مقررات زیست‌محیطی حتی در شرایط جنگ ضروری است. واحدهای تولیدی می‌توانند با انتشار پیام‌های امیدبخش، حمایت از رسانه‌های داخلی و مشارکت در برنامه‌های فرهنگی، به تقویت روحیه مردم و کارکنان خود کمک کنند. ایجاد حس همبستگی و مقاومت در برابر دشمن از وظایف غیرمستقیم اما مهم این واحدهاست. در شرایط جنگ، فساد اقتصادی و سوءاستفاده از منابع ممکن است افزایش یابد. واحدهای تولیدی باید با شفافیت در عملکرد مالی و گزارش‌دهی دقیق، اعتماد عمومی و دولتی را به خود جلب کنند.

سخن آخر

واحدهای تولیدی در زمان جنگ تنها نقش اقتصادی ندارند، بلکه به عنوان بخشی از جامعه مسوول حفظ ثبات، امنیت و رفاه عمومی هستند. تعهد اخلاقی، ملی و انسانی آنها ایجاب می‌کند که در کنار بهره‌وری اقتصادی، به نیازهای کل جامعه توجه ویژه داشته باشند. همکاری بین دولت، بخش خصوصی و مردم در این شرایط می‌تواند زمینه‌ساز مقاومت و پیروزی در برابر دشمن باشد.