نیاز اساسی به تقویت تاب‌آوری مقاصد
نادر نینوایی– در ۱۰روز گذشته و در پی حملات تجاوزگرایانه رژیم صهیونیستی، تعداد زیادی از هموطنان به‌دنبال یافتن سرپناهی امن راهی بخش‌های شمالی و برخی استان‌های مرکزی کشور شده‌اند.
خیل عظیم مسافرانی که بخش عمده آنها نوار شمالی کشور را به عنوان مقصد خود انتخاب کرده‌اند، موجب شده که این مقاصد با بحران‌هایی نظیر حجم بالای زباله تولیدی، کمبود نان، بنزین و مسائلی از این دست روبه‌رو شوند.
از سوی دیگر نباید از نظر دور داشت که برخی مردم نیز پیش از بروز حملات اقدام به خرید بلیت هواپیما یا رزرو هتل و تور کرده بودند که با شکلگیری جنگ و لغو سفرها، با مشکلات عدیده‌ای برای استرداد وجوه خود مواجه شدند.
چالش‌های به وجود آمده در روزهای اخیر در حوزه سفر و گردشگری نشان می‌دهد که نیاز به افزایش تاب‌آوری در این حوزه وجود دارد و باید مساله مدیریت مقاصد گردشگری و تعریف مقاصد مکمل و معرفی آنها جدی گرفته شود.
لزوم گره‌گشایی از چالش‌های لغو سفرها
چالش‌های سفر و گردشگری در روزهای اخیر و به‌دنبال حملات رژیم اسرائیل، محدود به ازدحام ایجاده شده در مقاصد گردشگری نبوده است. در این مدت بسیاری از مسافران پس از لغو سفرهایشان برای دریافت وجوه خود از آژانس‌ها و هتل‌ها با مشکلاتی مواجه شده‌اند.
به گزارش «جهان‌صنعت»، در این رابطه انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران با توجه به این شرایط، درباره استرداد نشدن هزینه سفرهای لغو شده در این مدت، اعلام کرد: تا زمانی که مبالغ مذکور از تامین‌کنندگان خدمات (ایرلاین‌ها، مراکز اقامتی و…) دریافت نشده است، دفتر خدمات مسافرتی امکان بازپرداخت وجه به مسافر را نخواهند داشت.
در این اطلاعیه که ۲۸خردادماه از سوی انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران و در حمایت صرف از آژانس‌های مسافرتی صادر شده، آمده است: با توجه به شرایط ویژه پیش‌آمده از وضعیت جنگی و اضطراری (فورس مازور) و مراجعات متعدد مسافران به دفاتر خدمات مسافرتی به‌منظور دریافت وجوه بازپرداختی ضرورت دارد رویه‌ای واحد و منسجم در این خصوص اتخاذ شود.
در این راستا پیشنهاد شده که سازمان‌های مرتبط از جمله سازمان هواپیمایی کشوری و ادارات کل میراث فرهنگی استان‌ها اقدامات لازم را برای حل مشکل به عمل آورند.
یکی از اقدامات موثر برای رفع مشکلات سفرهای لغوشده آن است که سازمان هواپیمایی کشوری با صدور دستورالعمل‌های لازم شرکت‌های هواپیمایی را ملزم به بازپرداخت کامل وجوه بلیت‌های کنسل‌شده به دفاتر فروش کنند. به‌زعم انجمن دفاتر خدمات مسافرتی ادارات کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان‌ها باید این موضوع را مدنظر قرار دهند که دفاتر خدمات مسافرتی برای بازپرداخت وجه مسافرین، نیازمند دریافت مبالغ پرداختی‌شده از مراکز اقامتی داخل و خارج از کشور از کارگزاران مربوطه هستند بنابراین لازم است با مدارا و حمایت لازم، امکان بازیابی این وجوه برای دفاتر فراهم شود تا در ادامه بتوانند درخصوص استرداد وجوه به مسافران اقدام کنند. به عبارت دیگر تا زمانی که مبالغ مذکور از تامین‌کنندگان خدمات (اعم از ایرلاین‌ها، مراکز اقامتی و…) دریافت نشده است، دفاتر خدمات مسافرتی امکان بازپرداخت وجه به مسافران را نخواهند داشت. با وجود این اعتراض‌ها نسبت به مسترد نشدن وجوه رزروهای لغوشده هتل‌ها، جمشید حمزه‌زاده، رییس هیات‌مدیره جامعه هتلداران ایران در بیانیه‌ای که جامعه حرفه‌ای هتلداران ایران صادر کرد، صراحتا اعلام کرد که هتل‌های کشور بابت لغو رزرو اتاق‌ها به خاطر انسداد جاده‌ها و لغو پروازها و سایر عوامل بازدارنده سفر، هیچ جریمه‌ای دریافت نمی‌کنند.
در نهایت باید اذعان داشت باتوجه به خبرهایی که درخصوص آتش‌بس مطرح شده، می‌توان انتظار داشت که اقدامات برای رفع مشکلات در حوزه سفر و گردشگری سرعت گیرد و در کوتاه‌ترین زمان شاهد گره‌گشایی از مشکلات مردم در این بخش باشیم.
فشار بیش از حد به مقاصد شمالی
در روزهای گذشته و به‌دنبال حملات متجاوزانه به کشورمان حجم زیادی از مردم راهی مقاصد شمالی کشور از جمله گیلان و مازندران شدند. این هجوم ناگهانی به شمال کشور چالش‌هایی از جمله کمبود نان و افزایش خارج از انتظار تولید زباله و مصرف فزاینده آب و برق را به دنبال داشت و در مناطقی موجب شکلگیری صف‌های طولانی در پمپ‌بنزین‌ها شد.
این وضعیت بار دیگر نشان داد که مساله تعریف مقاصد مکمل برای سرشکن کردن جمعیت به سمت مقاصد کمتر شناخته‌شده، چندان طرف توجه قرار نگرفته است.
مناطق شرقی، جنوبی و مرکزی ایران اگرچه کمتر مورد حمله واقع شده‌اند اما در موج اخیر سفرها، انتخاب مردم پایتخت نبودند و این شاید نشانی از ناشناخته بودن این مقاصد برای مردم بود. به نظر می‌رسد معرفی هرچه بیشتر این مقاصد و تامین زیرساخت‌های مطلوب گردشگری در آنها می‌تواند ابزاری کارآمد برای توزیع یکنواخت‌تر سفرها خصوصا در مواقع بحرانی باشد.
از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد که در نوار شمالی کشور هم باید به تقویت توان تاب‌آوری توجه داشت. احداث پمپ‌بنزین‌های بیشتر در جاده‌ها و تعریف راهکاری برای دفع موثر و سریع زباله در هنگام شکلگیری موج سفرها می‌تواند از جمله اقدامات مهم باشد.
در گیلان بیش از ۲۰ سایت دفن زباله وجود دارد. این سایت‌ها اما بیشتر در عرصه‌های جنگلی یا ساحلی و کنار رودخانه‌ها واقع شده‌اند و همین مساله مشکلاتی را برای محیط زیست و به ویژه جوامع انسانی به وجود می‌آورد که آسیب اصلی آن به بخش میزبان و ساکنان این استان‌ها وارد می‌شود.
شاید در شرایط کنونی که فشار روحی و عاطفی فزاینده‌ای روی مردم وجود دارد، صحبت از مشکلات زیست‌محیطی چندان طرف توجه قرار نگیرد اما واقعیت این است که ما مجبوریم برای عبور کم‌هزینه‌تر از شرایط نامطلوب فعلی، نگاه جدی‌تری به موضوعاتی نظیر دفع پسماند و چالش‌های زیست‌محیطی ناشی از گردشگری انبوه داشته باشیم.
فراموش نکنیم که اهمیت تاب‌آوری مقاصد گردشگری در توانایی آنها برای مقابله با بحران‌ها و چالش‌های گوناگون و بازیابی سریع پس از آنهاست. بالا رفتن تاب‌آوری مقاصد گردشگری کشور بی‌شک به حفظ پایداری مقاصد گردشگری، حفظ منابع طبیعی و فرهنگی و افزایش رقابت‌پذیری در بازار جهانی گردشگری کمک می‌کند و باید دولت و وزارت گردشگری به آن به‌شکل ویژه‌تری توجه کنند.
