جنگ و خاموشی اینترنت!
جهان صنعت– نیمه‌شبی که حملات موشکی علیه ایران آغاز شد هنوز هم ادامه دارد؛ تیرگی جنگ حالا بیش ۱۰روز است که بر کشور سایه انداخته و تاریخ ایران را به قبل و بعد از خود تقسیم کرده است. در این روزها، التهاب و تنش هیچ بخشی از زندگی ما را بی‌نصیب نگذاشته است. این بار هم در میانه بحران یکی از مهم‌ترین مشکلات برقراری ارتباط، اتصال به دنیا و دسترسی به اطلاعات بوده است. اینترنت از همان روز اول، تنها چند ساعت پس از شروع حملات رژیم صهیونیستی به ایران با محدودیت‌ها و اختلالاتی مواجه شد. محدودیت‌هایی که وزارت ارتباطات در بیانیه‌ای آن را وابسته به «شرایط ویژه کشور» خواند و محدودیت‌ها را موقتی اعلام کرد. در روزهای ابتدایی اختلالات اینترنت کم و بیش ادامه پیدا می‌کرد و پایداری شبکه کاهش پیدا کرده بود. تجربه کاربران نشان می‌داد کیفیت و سرعت اینترنت کشور کاهش پیدا کرده و نمودار نت‌بلاکس در تاریخ ۱۳ ژوئن (۲۳ خرداد) کاهش ترافیک اینترنت بین‌الملل ایران را تایید می‌کرد. نت‌بلاکس در گزارش خود اعلام کرد: کاهش ترافیک اینترنت بین‌الملل ارائه‌دهندگان درگاه‌ها و سرورهای مجازی را تحت‌تاثیر قرار داده است. این اتفاق در بحبوحه افزایش تنش‌ها پس از مجموعه‌ای از «حملات پیش‌دستانه» اسرائیل رخ داده است. در همان شرایط اخباری از برقراری اتصال به اینترنت ماهواره‌ای استارلینک هم مطرح شد. با وجود اینکه اتصال به استارلینک به شکل محدود در ایران وجود دارد و کسانی که تجهیزات مربوط به آن را دریافت کرده‌اند می‌توانند به این اینترنت متصل شوند اما برخلاف ادعاها و اخبار منتشرشده، هیچ‌گونه اینترنت ماهواره‌ای با قابلیت اتصال مستقیم از طریق موبایل معمولی در ایران فعال نیست چون تجهیزات اختصاصی آن به‌صورت گسترده در کشور وجود ندارد.
اختلالات اینترنت، افت شدید سرعت و ناپایداری به‌ویژه در شبکه اینترنت همراه باعث نارضایتی کاربران شده بود. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی هیات دولت ۲۶خردادماه در پاسخ به نارضایتی از وضعیت اینترنت که باعث اختلال در دسترسی به اطلاعات و ارتباطات و تشدید نگرانی‌ها می‌شد، اعلام کرد: «با توجه به حملات سایبری که دشمن به مراکز زیرساختی در حوزه فناوری اطلاعات دارد برای پایداری شبکه مجبور هستیم سرعت شبکه را پایین بیاوریم.» او هم کاهش سرعت را موقتی و ناشی از یک تصمیم مدیریتی اعلام کرد. حجم حملات سایبری به کشور دائما بیشتر می‌شد و محدودیت‌های اینترنت برای دفع این حملات اعمال می‌شد اما این محدودیت‌ها باعث بروز اختلال در بسیاری از سرویس‌ها، مثلا گوگل‌مپ، می‌شد. در پنجمین روز جنگ با افزایش شدت حملات سایبری به ایران، مرکز مدیریت راهبردی افتای ریاست‌جمهوری ایران در نامه‌ای رسمی، وضعیت آماده‌باش سراسری سایبری را اعلام کرد و همه دستگاه‌های اجرایی و نهادهای حساس کشور را موظف کرد که از تاریخ ۲۱ تا ۳۱ خرداد ۱۴۰۴، بالاترین سطح الزامات امنیتی را رعایت کرده و زیرساخت‌های فناوری اطلاعات خود را در وضعیت هشدار کامل قرار دهند. در همین روز داده‌های رادار کودفلر نشان داد که ۷۵درصد ترافیک اینترنت از ایران کاهش پیدا کرده است و این شرایط حدس و گمان‌ها را به‌سمت قطعی اینترنت بین‌الملل کشور برد. هرچند این موضوع می‌توانست باعث افزایش نگرانی و نارضایتی مردم شود اما شواهد نشان می‌داد که اینترنت به‌زودی طوری محدود شود که فقط اتصال به شبکه ملی اطلاعات برقرار بماند، همچنین داده‌هایی که نت‌بلاکس در روز ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵ (۲۸ خرداد) منتشر کرد نیز نشان داد که «ترافیک اینترنت در ایران به‌طور چشمگیری کاهش پیدا کرده است.» نت‌بلاکس توضیح داده بود که این اتفاق در بحبوحه تشدید درگیری با اسرائیل رخ داده و به احتمال زیاد توانایی دسترسی عمومی به اطلاعات را در این زمان بحرانی محدود خواهد کرد.
این محدودیت هرچند موقتی بود اما کوتاه‌مدت نبود و تا زمان نگارش این گزارش همچنان برای کاربران ادامه دارد. محدودیت شدیدی که نت‌بلاکس پیش‌بینی کرده بود برای حدود سه روز ادامه داشت. با وجود اینکه تصور می‌شد این قطعی فقط محدود به اینترنت بین‌الملل باشد اما تعداد زیادی از کاربران در این مدت به شبکه ملی اطلاعات هم دسترسی نداشتند. شواهد و گزارش‌های کاربران نشان می‌داد در مناطق مختلف جغرافیایی وضعیت اتصال و دسترسی به شبکه ملی اطلاعات متفاوت بوده و میزان ناپایداری‌ها در همه نقاط یکسان نبوده است. با توجه به اینکه قطعی و محدودیت اینترنت با هدف دفع حملات سایبری اعمال شده بود، انتظار می‌رفت در مدت اعمال محدودیت حملات سایبری دفع شود. بیست‌ونهم خرداد یک منبع آگاه به خبرگزاری‌ها اعلام کرد که «قطع اینترنت کشور ریزپرنده‌ها را زمینگیر کرد». او مدعی شده بود که شبکه ریزپرنده‌های اسرائیل با استفاده از اینترنت سیمکارت در کشور فعالیت داشته و با قطع اینترنت، آن شبکه کاملا زمینگیر و هدف‌گیری جنگنده‌های دشمن به شکلی موثر مختل شده است. در همین روزهای قطعی دسترسی به اینترنت بین‌الملل در ایران وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات هم توضیح داد که «محدودیت‌های اینترنتی به‌دلیل سوءاستفاده رژیم صهیونیستی از شبکه‌های ارتباطی برای اهداف نظامی» اعمال شده‌اند.
شنبه ۳۱ خرداد از صبح و حوالی ظهر از شدت قطعی و محدودیت‌های اینترنتی کاسته شد. حالا کاربران کم‌کم می‌توانستند به سرویس‌ها، پیام‌رسان‌ها و پلتفرم‌های خارجی دسترسی پیدا کنند. نت‌بلاکس هم در به‌روزرسانی ۲۱ ژوئن خود نوشت: «آمارها نشان می‌دهد که پس از حدود ۶۲ساعت قطعی اینترنت به‌دلیل تصمیم دولت، اتصال اینترنت در ایران تا حدودی برقرار شده است.با این حال، خدمات در برخی مناطق همچنان ضعیف است و سطح کلی اتصال کمتر از حالت عادی باقی مانده است.» البته این اتصال به معنی بازگشت ترافیک اینترنت بین‌الملل کشور به حالت عادی نبود. بعدازظهر ۳۱ خرداد نت‌بلاکس دوباره اعلام کرد که اتصال اینترنت در ایران بار دیگر محدود شده است: «قطع سراسری اینترنت در ایران همچنان ادامه دارد و دسترسی به اطلاعات را محدود کرده است.» همچنین در تاریخ یکم تیرماه ۱۴۰۴، نت‌بلاکس با انتشار داده‌های جدید توضیح داد که «قطعی اینترنت در ایران وارد چهارمین روز خود شده است در حالی که با وجود بازگشت جزئی اتصال، کشور همچنان تا حد زیادی آفلاین باقی مانده است.» این داده‌ها نشان داد میزان دسترسی به اینترنت کمتر از یک سوم ظرفیت قبل از محدودیت‌هاست. این قطعی باعث شده خدمات ارتباطی، دسترسی به اطلاعات و برقراری ارتباط با دیگران هنوز هم مختل باشد.
