ناآرامی مسکن پشت نقاب آمارهای آرام

فرشید پورحاجت، دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان

مرکز آمار ایران به تازگی گزارش شاخص قیمت مصرف‌کننده مربوط به اردیبهشت‌ماه۱۴۰۴ را منتشر کرده است؛ گزارشی که به صورت گسترده مورد توجه تحلیلگران اقتصادی، فعالان حوزه مسکن و رسانه‌ها قرار گرفت. یکی از نکات برجسته این گزارش، کاهش محسوس تورم نقطه‌به‌نقطه در بخش اجاره‌بهای مسکن بود

به گونه‌ای که این شاخص به پایین‌ترین سطح خود در طول ۳۰‌ماه گذشته رسیده است. همین مساله باعث شد برخی کارشناسان و فعالان بازار چنین نتیجه‌گیری کنند که روند افزایش قیمت مسکن در کشور متوقف شده یا به عبارتی به پایان رسیده است. با این حال این تحلیل را نمی‌توان به راحتی پذیرفت چراکه ارزیابی دقیق‌تر بازار، تصویر متفاوتی ارائه می‌دهد.

شاید بتوان پذیرفت که در برخی مناطق خاص از شهر تهران، این فرضیه تا حدودی مصداق داشته و قیمت مسکن در آن نقاط خاص به ثبات نسبی رسیده باشد. با این حال باید به یک واقعیت کلیدی توجه داشت؛ در بسیاری از مناطق تهران، روند رشد قیمت مسکن در سال‌های اخیر و به‌ویژه در بازه زمانی دو تا سه سال گذشته آنچنان با شدت و شتاب صورت گرفته که در حال حاضر حتی بدون افزایش‌های جدید نیز قیمت‌ها در سطحی غیرقابل دسترس برای بسیاری از شهروندان باقی مانده‌اند. به‌عبارت دیگر ثبات نسبی قیمت در برخی نواحی تهران به معنای توقف رشد کلی بازار مسکن نیست بلکه بیشتر ناشی از رسیدن قیمت‌ها به سقف تحمل‌ناپذیر برای تقاضای واقعی است.

نکته مهم‌تر اما به سایر مناطق کشور مربوط می‌شود. در بسیاری از شهرهای ایران، به ویژه در مناطقی که نرخ مسکن پایین‌تر از میانگین تهران است، همچنان شاهد روند افزایشی قیمت‌ها هستیم. این مساله با بررسی میدانی بازار و استعلام از فعالان این بخش قابل تایید است؛ موضوعی که به روشنی نشان می‌دهد در بخش‌های زیادی از کشور، پدیده گرانی مسکن همچنان ادامه دارد. به عبارت دیگر سخن گفتن از توقف رشد قیمت مسکن در سطح ملی، با واقعیت‌های عینی بازار در تضاد است. از سوی دیگر باید در نظر داشت که بازار اجاره‌بها پیوندی ساختاری و تنگاتنگ با کلیت بازار مسکن دارد بنابراین هرگونه تحلیل در مورد آینده اجاره‌نشینی، نیازمند بررسی دقیق‌تری از روندهای مسکن است. در شرایط فعلی بسیار زود است که بتوانیم با اطمینان در مورد جهت‌گیری آینده بازار اجاره سخن بگوییم. همه ما امیدواریم که این بازار در ماه‌های پیش‌رو دچار شوک یا بحران نشود و از جهش‌های تورمی در امان بماند.

نکته پایانی این است که هنوز به فصل اوج جابه‌جایی مستاجران نرسیده‌ایم؛ فصلی که معمولا با افزایش تقاضا برای اجاره مسکن همراه است و می‌تواند رفتار بازار را دستخوش تغییراتی کند بنابراین منطقی آن است که با دقت و احتیاط، تحولات ماه‌های آینده را رصد کنیم و منتظر بمانیم تا ببینیم در زمان اوج نقل‌وانتقالات، بازار اجاره‌خانه چه واکنشی از خود نشان خواهد داد.