مدل جدید گزارشگری مالی در صنعت برق
گروه تحلیل – شرکت‌های برق منطقه‌ای سازمان‌هایی هستند که هردو اهداف اجتماعی و اهداف مالی را جهت انجام ماموریت‌های محول شده دنبال می‌کنند، بنابراین ایفا و ارزیابی مسوولیت پاسخگویی به واسطه اهداف دوگانه‌ای که دارند، از اهمیتی اساسی برخوردار است. در پژوهش حاضر با بررسی نیازهای اطلاعاتی استفاده‌کنندگان گزارش‌های مالی این شرکت‌ها، عوامل اثرگذار در گزارشگری مالی بخش مورد مطالعه قرار گرفته است. هدف این پژوهش، ارائه مدلی مناسب با شرایط و ویژگی‌های محیطی شرکت‌های برق منطقه‌ای در ایران است. برای این منظور، داده‌های مورد نیاز پس از مطالعه کتابخانه‌ای و جست‌وجوی اکتشافی در مبانی نظری و قوانین و مقررات مالی و محاسباتی حاکم بر روابط این اشخاص و با استفاده از پرسشنامه، جمع‌آوری و با بهره‌گیری از روش تحقیق دلفی فازی و آزمون‌های مناسب آماری، تجزیه و تحلیل شده است. شواهد حاصل از تجزیه و تحلیل دیدگاه‌های پرسش‌شوندگان نشان می‌دهد عامل‌های اثرگذار در چهار بعد، شامل سازگاری مدل در ارائه میزان دستیابی به اهداف سازمان، اهداف استفاده‌کنندگان از اطلاعات، سازگاری با قوانین و مقررات مالی و محاسباتی و درنهایت، کنترل بودجه و گزارشگری وضعیت اعتبارات قرار گرفت. خبرگان نیز درباره عامل‌های پیشنهادی این پژوهش برای طراحی و تبیین مدل گزارشگری مالی شرکت‌های برق منطقه‌ای در ایران اجماع‌نظر موافق دارند.
پرسش اصلی تحقیق درباره گزارشگری مالی شرکت‌های برق منطقه‌ای ایران چیست؟
سوال اصلی این است: «چه مدل گزارشگری مالی برای شرکت‌های برق منطقه‌ای ایران مناسب است، با در نظر گرفتن نیازهای اطلاعاتی کاربران و ویژگی‌های خاص این شرکت‌ها؟»
هدف تحقیق: ارائه مدلی که با شرایط، ویژگی‌ها و محیط سازمانی این شرکت‌ها هم‌خوانی داشته باشد.
چه عواملی بر گزارشگری مالی شرکت‌های برق منطقه‌ای تاثیر دارند؟
تحقیق نشان می‌دهد که عوامل زیر بر مدل گزارشگری مالی این شرکت‌ها تاثیرگذارند:
– نیازهای اطلاعاتی کاربران (مانند سهامداران، نهادهای نظارتی و مردم)
– اهداف سازمانی (اهداف اجتماعی و اقتصادی شرکت‌های برق منطقه‌ای)
– انطباق با مقررات مالی و استانداردهای حسابداری
– شفافیت در منابع درآمدی و نحوه تخصیص بودجه و هزینه‌ها.
روش تحقیق برای تعیین مدل گزارشگری مالی چیست؟
– از روش دلفی فازی استفاده شده است.
– این روش، نظرات متخصصان و خبرگان حوزه مالی و حسابداری را جمع‌آوری می‌کند.
– مزیت دلفی فازی نسبت به روش دلفی سنتی؛ مدیریت عدم قطعیت و ابهام در قضاوت‌های کارشناسی برای رسیدن به اجماع نظر قوی‌تر در مورد ابعاد مدل گزارشگری مالی.
ابعاد کلیدی مدل گزارشگری مالی پیشنهادی چیست؟
مطالعه ابعاد زیر را به‌عنوان بخش‌های کلیدی مدل گزارشگری مالی شناسایی کرده است:
– تناسب مدل با اهداف سازمانی (دوگانگی اهداف مالی و اجتماعی)
– پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی کاربران
– انطباق با قوانین و مقررات مالی
– کنترل بودجه و ارائه گزارش از نحوه تخصیص منابع.
چگونه پژوهش به ماهیت دوگانه (اهداف مالی و اجتماعی) شرکت‌های برق منطقه‌ای پرداخته است؟
– این شرکت‌ها هم اهداف مالی دارند و هم مسوولیت‌های اجتماعی (مثل تامین برق برای مناطق کم‌برخوردار)
– مدل پیشنهادی نشان می‌دهد که گزارشگری مالی باید به‌گونه‌ای باشد که هم عملکرد مالی و هم عملکرد اجتماعی این شرکت‌ها را نشان دهد.
– تحقیق بر درک بهتر نیازهای مختلف گروه‌های ذی‌نفع تاکید کرده است.
نقش پاسخگویی در گزارشگری مالی این شرکت‌ها چیست؟
پاسخگویی (Accountability) یک عنصر کلیدی در گزارشگری مالی شرکت‌های برق منطقه‌ای است. مدل پیشنهادی کمک می‌کند تا:
– مدیریت منابع مالی و کارایی در استفاده از آنها ارزیابی شود.
– تحقق اهداف اجتماعی شرکت‌ها پایش شود.
– شفافیت اطلاعات افزایش یابد و گزارشات
قابل‌اعتماد باشند.
این تحقیق چگونه به نظریه‌های موجود در زمینه پاسخگویی و گزارشگری مالی مرتبط است؟
پژوهش از چندین نظریه مالی و مدیریتی برای توجیه مدل خود استفاده کرده است، از جمله:
نظریه نمایندگی (Agency Theory) : بررسی رابطه بین مدیران و نهادهای نظارتی
نظریه مباشرت (Stewardship Theory): تاکید بر مسوولیت مدیران در استفاده بهینه از منابع
نظریه مشروعیت (Legitimacy Theory): اهمیت مشروعیت سازمان‌ها در چشم مردم و دولت
نظریه ذی‌نفعان (Stakeholder Theory): بررسی نیازهای گروه‌های مختلف ذی‌نفع.
نتیجه‌گیری: مدل‌های سنتی کاربرد محدودی در بخش عمومی دارند، بنابراین یک مدل جدید متناسب با مسوولیت‌های مالی و اجتماعی شرکت‌های برق منطقه‌ای لازم است.
مدل پیشنهادی چه تاثیری بر عملکرد مالی و شفافیت شرکت‌های برق منطقه‌ای دارد؟
مدل پیشنهادی باعث می‌شود که:
– تصمیم‌گیری اقتصادی و تخصیص منابع بهتر شود.
– شفافیت مالی افزایش یابد و سوءمدیریت مالی کاهش یابد.
– اعتماد عمومی به شرکت‌های برق منطقه‌ای تقویت شود.
– نظارت نهادهای دولتی بر نحوه عملکرد مالی شرکت‌ها کارآمدتر شود.
این مدل می‌تواند راهنمایی برای نهادهای نظارتی باشد تا چارچوب‌های جدیدی برای ارزیابی عملکرد مالی این شرکت‌ها ارائه دهند.
جمع‌بندی:
این پژوهش مدل جدیدی برای گزارشگری مالی شرکت‌های برق منطقه‌ای در ایران ارائه می‌دهد که نیازهای اطلاعاتی کاربران، پاسخگویی مالی و اجتماعی و انطباق با مقررات را پوشش می‌دهد. روش دلفی فازی برای جمع‌آوری نظرات کارشناسان استفاده شده و مدل پیشنهادی به بهبود شفافیت و کارایی مدیریت منابع مالی کمک می‌کند. نتایج این پژوهش می‌تواند برای مدیران، حسابرسان، سیاستگذاران و نهادهای نظارتی مفید باشد تا استانداردهای حسابداری بخش عمومی را بهبود دهند.
این مطلب از مقاله‌ای با عنوان « مدلی برای گزارشگری مالی شرکت‌های برق منطقه‌ای در ایران» استخراج شده است.
نویسندگان : جعفر باباجانی، محمد‌جواد سلیمی، محمد‌تقی تقوی‌فرد و احسان محبی
