بازار از دریچه‌ای دیگر
پویان مظفری، کارشناس بازار سرمایه
از ابتدای سال تاکنون، شاخص کل بورس بازدهی ۱۹.۵ درصدی را به ثبت رسانده که این عدد در نگاه نخست می‌تواند وضعیت مناسبی را برای بازار سرمایه ایران تداعی کند اما وقتی عملکرد نمادهای بزرگ‌تر را بررسی کنیم، تصویر دقیق‌تری از موتورهای محرک رشد بازار در سال۱۴۰۴ به دست می‌آید.
در میان ۴۵نماد با ارزش بازار بیش از ۵۰هزارمیلیارد تومان، فقط ۲۰نماد توانسته‌اند بازدهی بالاتری نسبت‌به شاخص کل داشته باشند که یعنی کمتر از نیمی از نمادهای شاخص‌ساز کمتر از شاخص کل بازدهی داشته‌اند. تحلیل ترکیب این ۲۰نماد برتر نشان می‌دهد که پنج‌نماد از آنها به صنعت بانکداری تعلق دارند؛ موضوعی که از جابه‌جایی موتور رشد بازار از صنایع دلاری به صنایع ریالی حکایت دارد.
در کنار این پنج‌بانک، دو نماد از گروه خودرویی نیز در بین برترین‌ها دیده می‌شوند. نکته جالب توجه اینکه بازدهی بیش از دو برابر شاخص کل، توسط نمادهایی مانند وپاسار، خساپا، وشهر، وتجارت، خودرو و رمپنا به ثبت رسیده است که این نمادها غالبا در دسته شرکت‌های توافق‌محور قرار می‌گیرند و مستقیما از تحولات سیاسی و سیگنال‌های دیپلماتیک تاثیر می‌پذیرند.
این روند، تحولی آشکار و قابل‌لاحظه نسبت‌به دوره‌های گذشته بازار محسوب می‌شود. در رشدهای پیشین، معمولا این فولاد، فملی، شستا و سایر نمادهای دلاری و کالامحور بودند که بار رشد بازار را به دوش می‌کشیدند اما اکنون، رشد بازار نه‌تنها با این گروه پیش نمی‌رود بلکه اقبالی نیز به آنها نشان داده نمی‌شود. به‌‌عنوان نمونه، بازدهی نماد فولاد از ابتدای سال تنها ۳درصد و فملی ۷درصد بوده که رقمی بسیار کمتر از میانگین بازار است. این آمار نشان می‌دهد که بازار در شرایط فعلی حتی با فرض ثبات دلار، به‌دنبال کاهش وزن سهام دلاری در سبد خود است. در نتیجه، برآیند رفتار بازار سرمایه در سال۱۴۰۴ نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران به‌جای شرط‌بندی روی سناریوهای تورمی و جهش نرخ ارز، تمرکز خود را بر نمادهایی معطوف کرده‌اند که از توافقات سیاسی، بهبود روابط بین‌المللی، کاهش تحریم‌ها و یا تقویت اقتصاد داخلی منتفع می‌شوند. این رویکرد جدید بازار گویای تغییر ذائقه‌ای است که قیمت جهانی فلزات را کنار زده و بیشتر به اخبار سیاسی و مذاکرات منطقه‌ای و بین‌المللی چشم دوخته است. آنچه اکنون بازار را به حرکت درمی‌آورد نه نرخ دلار و نه قیمت مس و فولاد بلکه امید به عبور از فشارهای سیاسی و رسیدن به یک ثبات نسبی در فضای کلان کشور است.
