مفهوم ثبت‌نشدن زلزله در محدوده مرکزی تهران
جهان صنعت– عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه در سال‌های گذشته به‌طور حیرت‌انگیزی در محدوده مرکزی تهران هیچ تغییر رفتار یا بی‌هنجاری لرزه‌ای مشاهده نشده است، تصریح کرد: در این زمینه هم می‌توان گفت که روال عادی است و هم می‌توان نگران این موضوع بود چراکه گاهی اوقات عدم رخداد زلزله به‌معنای ذخیره شدن انرژی آن است و شاید بعدها شاهد رخداد لرزه‌ای بزرگ‌تر باشیم.
علی بیت‌اللهی با اشاره به زلزله اخیر ماهدشت- کرج اظهار داشت: این زلزله در حدود ۱۳کیلومتری جنوب غرب از مرکز شهر کرج با بزرگی چهار ریشتر اتفاق افتاد که بار دیگر فعالیت‌های لرزه‌ای گسل‌ها را مورد توجه قرار داد.
او گفت: این محدوده از شعاع‌های تاثیرگذار روی شهر تهران است و خود کرج و محدوده آن‌هم محدوده کلانشهری مهمی است و این زلزله در محل تقریبی تلاقی دو گسل اشتهارد از سمت شمالی و گسل ماهدشت از سمت جنوبی رخ داد.
بیت‌اللهی توضیح داد: گسل اشتهارد با طول شناسایی‌شده ۶۰کیلومتر و گسل ماهدشت با طول شناسایی‌شده ۳۰کیلومتر در نقشه گسل‌ها وجود دارد که در امتداد خود به‌سمت غرب به گسل ایپک متصل می‌شود که بزرگ‌ترین زلزله دستگاهی را در سال۴۱ (زلزله بویین‌زهرا) با تلفات انسانی زیاد در آن شاهد بودیم.
او یادآور شد: برخی درخصوص فعال بودن گسل ماهدشت و اشتهارد مشکوک بودند اما رخداد این زلزله نشان داد که این گسل‌ها فعالند.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد: هرچند خسارت عمده‌ای از این زلزله گزارش نشده اما نکته مهم علائم فعال بودن این گسل‌هاست که امتداد شرقی این دوگسل به‌سمت جنوب کرج و مناطقی همچون فردیس می‌آید و چنانچه منجربه زلزله‌های بزرگ شود خسارت‌بار خواهد بود.
او اظهار داشت: عمق زلزله ۸کیلومتری زمین گزارش شده که عمق متوسط معادل برای اغلب زمین‌لرزه‌های رخ‌داده در دامنه‌های جنوبی البرز است.
بیت‌اللهی یادآور شد: از جنوب شهرستان کرج به‌سمت شمال آن گسل‌هایی وجود دارد که امتداد آنها به گسل‌های اصلی تهران منتهی می‌شود، از دیدگاه زمین‌شناسی و تکتونیکی محدوده کرج یک ناحیه محسوب می‌شود که خیلی هم بزرگ نیست، این گسل حدود ۱۲۰کیلومتر طول شناخته‌شده دارد که از شمال کرج نیز عبور می‌کند.
او تصریح کرد: علامت شاخص ما برای سنجش فعالیت‌ها یا بی‌هنجاری‌های لرزه‌خیزی تهران، رخداد زمین‌لرزه است.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: در جهان اندازه‌گیری جابه‌جایی‌ها به روش‌های لیزری، جی‌پی‌اس‌های متراکم و … انجام می‌شود که به‌عنوان پیش‌نشانگرهای زلزله نیز محسوب می‌شوند اما ما هیچ سیستم پایشی در گسل‌های تهران، تبریز و دیگر شهرهای بزرگ مستقر نکردیم بنابراین در حال حاضر بهترین شاخص برای فعالیت‌های لرزه‌ای گسل‌ها همین زلزله‌های خفیف است.
او اظهار داشت: متوسط فعالیت گسل‌ها این است که هر از چند گاهی شاهد وقوع زلزله‌ای باشیم و این ذات طبیعت ایران است اما آنچه مهم است این است که بدانیم آیا این زلزله یا رفتار لرزه گسل‌ها از حالت طبیعی خودش خارج شده یا خیر؟ این مهم در حال حاضر فقط با رخداد زمین‌لرزه‌ها قابل بیان است.
بیت‌اللهی گفت: نقشه تهران به سه ناحیه «غرب تهران» (کرج و اطراف آن به‌سمت قزوین)، «شرق تهران» (دماوند و اطراف آن) و «نوار وسط شهر تهران» تقسیم‌بندی شده است اما به‌طور حیرت‌انگیزی در محدوده مرکزی تهران هیچ تغییر رفتار یا بی‌هنجاری لرزه‌ای مشاهده نمی‌کنیم.
او یادآور شد: در ناحیه شرق تهران، زلزله‌ها به‌طور متمرکز در زون گسل مشا به سمت گسل تهران رخ می‌دهد. همچنین در ناحیه غرب تهران در سال۹۶ زلزله ۲/۵ریشتری ملارد را در جنوب و جنوب غرب کرج داشتیم و زلزله اخیر ماهدشت نیز جزو زلزله‌های غرب تقسیم‌بندی می‌شود اما در مرکز تهران از سال۷۸ تاکنون حتی زلزله بالای چهار ریشتر هم ثبت نشده و حتی رصد رخداد زلزله‌ها در گسل‌های شمال تهران (نیاوران، لویزان، جنوب و شمال ری و کهریزک) رفتار غیر عادی را نشان نمی‌دهد.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تصریح کرد: در این زمینه هم می‌توان گفت که روال عادی است و هم می‌توان نگران این موضوع بود چراکه گاهی اوقات عدم رخداد زلزله به‌معنای ذخیره شدن انرژی زلزله است و شاید بعدها شاهد رخداد لرزه‌ای بزرگ‌تر باشیم.
او خاطرنشان کرد: برای بیان اینکه کدام رخداد در تهران در حال وقوع است، نیازمند ابزارهای دقیق و سیستم پایش گسل‌ها هستیم. باید گفت به‌طور عمده نیز واریانت منفی (یعنی اینکه انرژی زمین در حال ذخیره است و احتمال وقوع زلزله بزرگ‌تری وجود دارد) مد نظر ماست زیرا به هیچ عنوان نباید در این امر مخاطره‌زا جنبه‌های مثبت را در نظر بگیریم.
بیت‌اللهی توضیح داد: وقتی گسل‌ها فعال می‌شود، از اطراف آنها شاهد تشعشع گاز رادون هستیم و «تشعشع‌سنج‌های رادونی» در کشور ما نیز وجود دارد.
او تاکید کرد: باید نسبت به حفر چاه ویژه برای پایش گسل‌ها اقدام شود، همچنین باید «کرنش سنج» (که تغییر شکل لایه‌ها را می‌سنجد) و «تنش سنج» و دیگر دستگاه‌ها باید در جاهای مختلف از گسل‌ها در چندین ناحیه نصب شود تا وقتی اعدادی خارج از نُرم به ثبت رسید علامتی از رخداد باشد.
این مقام مسوول مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اظهار داشت: تجهیز گسل‌ها به ابزارهای یادشده نیازمند عزم مدیریتی در کشور است و حداقل باید برای کلانشهرهایی همچون تهران، تبریز، مشهد و … نصب شود که هزینه‌های آنچنانی نیز در بر ندارد.
او در پایان گفت: متاسفانه هرگاه زلزله‌ای در اطراف تهران رخ می‌دهد حساسیت‌ها بیشتر شده اما پس از یکی دو هفته همه‌چیز به فراموشی سپرده می‌شود.
منبع: ایرنا
