سایه تحریم‌ها بر فرصت‌های طلایی
جهان صنعت– یکی از مشکلاتی که در شرایط اقتصادی فعلی بیشتر به چشم می‌آید، بحث تحریم‌ها و تاثیر آن بر مراودات بانکی تجار و فعالان معدنی است. تا به امروز متاسفانه شرایط به این صورت بوده است که فعالان بخش خصوصی برای مبادله به صرافی‌ها مراجعه کنند که اغلب آنها هم خواهان هزینه‌های گزافی جهت انتقال پول هستند. همین مساله هزینه مضاعفی را بر دوش بخش خصوصی به‌خصوص معدنی‌ها تحمیل کرده است. موضوعی که ریسک سرمایهگذاری در ایران را به‌شدت بالا برده است و تجار خارجی مختلف را با وجود علاقه‌مندی به کشور، بیشتر فراری می‌دهد!
بررسی روند سرمایهگذاری در ایران نشان می‌دهد نرخ سرمایهگذاری در کشور ما از متوسط بلندمدت ۳۲درصد به ۲۴درصد طی یک دهه گذشته کاهش یافته است. مساله‌ای که به معنی کاهش ظرفیت مولد اقتصاد و فاصله گرفتن از مسیر بلندمدت رشد است اما برای جذب سرمایه خارجی، باید فضای کسب‌وکار بهبود و موانع بانکی حذف شود که لازمه‌اش رفع تحریم‌ها و پیوستن به FATF است. مساله این است که اگر به این پیمان پولی نگاه ویژه‌ای نداشته باشیم، مشکلات مالی ما با سایر کشورها تداوم خواهد یافت و گردش مالی همچنان با چالش روبه‌رو خواهد بود. موضوعی که عرصه را برای فعالان بخش خصوصی تنگ‌تر می‌کند.
در این بین یکی از کشورهایی که فعالان تجاری آن از ضعف انتقال مالی با ایران رنج می‌برند، بنگلادش است. با توجه به پیشینه تاریخی و اشتراکات فرهنگی و اقتصادی میان ایران و بنگلادش، توسعه روابط تجاری میان این دو کشور نه‌تنها ممکن، بلکه ضروری به نظر می‌رسد. در این بین آنچه امروز بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد، عزم مشترک برای غلبه بر چالش‌های ساختاری و سیاسی و حرکت به سوی افق‌های روشن همکاری اقتصادی میان دو کشور است اما تحریم‌ها و ضعف مراودات بانکی برنامه‌ریزی دقیق تجار را برهم زده و به عنوان مانعی بزرگ بین دو کشور نمایان شده است.
متاسفانه بعد از تحریم‌ها، معدنی‌ها در مراودات بانکی خود با کشورهای هدف مشکلات عدیده‌ای پیدا کردند. در این بین پول را با گذراندن مسیرهای مختلف و با جابه‌جایی و پیچیدگی‌های زیاد به دست مشتری می‌رسانند و برعکسش هم صادق است یعنی ارز را هم به راحتی نمی‌توانند دریافت کنند. وضعیتی که هزینه مراودات بانکی را افزایش داده و دودش هم به چشم تولیدکننده می‌رود. مساله این است که گاهی در مبادلاتی که به صورت بانکی نیست پول تجار از بین می‌رود چراکه هیچ سند و مدرکی برای ارائه پول خود ندارند و به اصطلاح دست‌شان به جایی بند نیست!
رنج تجار از ضعف مراودات بانکی
جولیا معین، رایزن درجه‌یک بازرگانی سفارت بنگلادش در ایران، در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» با تاکید بر اهمیت روابط اقتصادی میان دو کشور گفت: ایران و بنگلادش روابط تجاری بلندمدتی دارند و این مساله پیشینه‌ای تاریخی دارد. با این حال، در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی، روند این همکاری‌ها با موانعی جدی مواجه شده است.
او ادامه داد: بزرگ‌ترین مشکل ما در حال حاضر، نبود امکان انتقال مالی روان و شفاف بین دو کشور است. این مساله باعث شده ظرفیت‌های تجاری به‌خوبی بالفعل نشود و بسیاری از برنامه‌های توسعه‌ای در حوزه صادرات و واردات متوقف بماند.
با این وجود، به گفته معین، تجارت میان ایران و بنگلادش هیچ‌گاه متوقف نشده است. او تصریح کرد: تجار دو کشور همچنان در حال فعالیت هستند و با وجود تمام چالش‌ها، تبادلات تجاری در جریان است. این موضوع نشان‌دهنده اراده جدی بخش خصوصی برای حفظ و توسعه روابط اقتصادی میان ایران و بنگلادش است.
واردات مواد معدنی از ایران
یکی از حوزه‌های مهم همکاری بین دو کشور، صادرات مواد معدنی ایران به بنگلادش است. رایزن بازرگانی سفارت بنگلادش در این خصوص گفت: ایران یکی از تامین‌کنندگان مهم کلینکر برای بنگلادش است. این ماده معدنی در صنعت سیمان کشور ما نقش کلیدی دارد و همکاری با ایران در این زمینه برای ما بسیار ارزشمند است.
از سوی دیگر، بنگلادش نیز توان بالایی در تامین برخی محصولات کشاورزی و موادخام مورد نیاز صنایع ایران دارد. جولیا معین دراین‌باره توضیح داد: ما یکی از بزرگ‌ترین تامین‌کنندگان برخی از موادخام برای صنایع فرش‌بافی و نساجی ایران هستیم. علاوه بر آن، محصولاتی مانند انبه، نارگیل، آناناس و پارچه نیز از جمله کالاهایی هستند که بنگلادش قابلیت بالایی در صادرات آن به ایران دارد.
او با تاکید بر اینکه ظرفیت صادراتی بنگلادش به ایران بسیار بیشتر از آن چیزی است که اکنون شاهد هستیم، اظهار کرد: انتظار ما این است که با بهبود شرایط و رفع موانع مالی، تجارت میان دو کشور گسترش بیشتری یابد. ما آمادگی داریم محصولات بیشتری را به بازار ایران عرضه کنیم.
فرصت‌های جدید در انتظار رفع موانع مالی
به گفته رایزن بازرگانی سفارت بنگلادش، حل چالش انتقال مالی می‌تواند مسیر را برای ورود محصولات جدیدتر و فناورانه‌تر هموار کند. او تصریح کرد: اگر بتوانیم این مانع را برطرف کنیم، پتانسیل‌های بزرگی در حوزه صادرات ماشین‌آلات الکترونیکی، تجهیزات مهندسی و سایر کالاهای صنعتی به ایران وجود دارد. ما ایده‌های نوآورانه‌ای در این زمینه داریم و علاقه‌مند به همکاری با شرکای ایرانی هستیم.
معین همچنین بر لزوم تعامل بیشتر بین نهادهای اقتصادی و تجاری دو کشور اشاره کرد و افزود: میزان شناخت از ظرفیت‌های اقتصادی دو طرف هنوز کافی نیست. باید با برگزاری نشست‌های مشترک، نمایشگاه‌ها و اعزام هیات‌های تجاری، زمینه‌ساز توسعه هرچه بیشتر این همکاری‌ها شویم.
سرمایهگذاری خارجی؛ حلقه مفقوده در جهش صنعت فولاد ایران
یک کارشناس فولاد درباره پتانسیل‌های معدنی ایران گفت: صنعت فولاد ایران با وجود برخورداری از مزیت‌های رقابتی مانند منابع غنی معدنی، انرژی ارزان و نیروی انسانی جوان، همچنان با چالش‌هایی جدی برای رشد و جهانی شدن مواجه است.
احسان حاتمی با اشاره به ظرفیت‌های مغفول مانده صنعت فولاد ایران، بر اهمیت جذب سرمایهگذاری خارجی تاکید می‌کند. او معتقد است که صنعت فولاد، به‌عنوان یکی از ستون‌های توسعه اقتصادی کشور، برای تحقق یک جهش راهبردی نیازمند ورود سرمایه‌گذاران خارجی است. به گفته او، صحبت‌های اخیر سعدمحمدی، از چهره‌های باسابقه صنعت معدن و فلزات که ایران را «کشوری بکر برای سرمایهگذاری» توصیف کرده بود، بار دیگر این موضوع را در کانون توجه قرار داده است.
حاتمی پتانسیل‌های ایران در این حوزه را کم‌نظیر توصیف می‌کند. از نظر او، ایران از نظر ذخایر سنگ‌آهن در میان ۱۰ کشور برتر دنیا قرار دارد. این در کنار انرژی ارزان‌قیمتی مانند گاز طبیعی و نیروی انسانی جوان و متخصص، مزیت‌هایی هستند که می‌توانند ایران را به یکی از قطب‌های فولاد جهان تبدیل کنند.
او همچنین موقعیت جغرافیایی ایران را امتیازی دیگر می‌داند؛ موقعیتی که نه‌تنها باعث کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل برای صادرات فولاد می‌شود، بلکه می‌تواند با اصلاح سیاست‌ها و ایجاد زیرساخت مناسب، ایران را به یک هاب منطقه‌ای در زنجیره فولاد تبدیل کند.
حاتمی در ادامه توضیح می‌دهد که نبود سرمایهگذاری خارجی، بزرگ‌ترین مانع در مسیر بالفعل کردن این ظرفیت‌هاست. از نظر او، سرمایهگذاری خارجی تنها به معنای ورود پول نیست، بلکه فناوری روز، استانداردهای تولید جهانی، دسترسی به بازارهای بین‌المللی و حتی تربیت نیروی انسانی را نیز با خود به همراه دارد.
او به چهار دستاورد کلیدی ناشی از حضور سرمایه‌گذاران خارجی در صنعت فولاد اشاره می‌کند: انتقال فناوری‌های نوین و افزایش بهره‌وری، ارتقای کیفیت محصولات و دستیابی به استانداردهای جهانی، توسعه صادرات از طریق برندینگ و شبکه‌های توزیع بین‌المللی، آموزش نیروی انسانی و ارتقای مهارت‌های فنی. او ادامه داد: در غیاب این سرمایه‌گذاری‌ها، صنعت فولاد ایران با چالش‌هایی جدی مواجه خواهد بود. کمبود منابع مالی برای پروژه‌های توسعه‌ای، عقب‌ماندگی فناوری و ناتوانی جهت حضور موثر در بازارهای جهانی از جمله این چالش‌هاست. به گفته او، تحریم‌ها و ریسک‌های سیاسی و اقتصادی نیز نقش بازدارنده‌ای در جذب سرمایه‌گذار خارجی ایفا کرده‌اند.
حاتمی تاکید می‌کند که اگر فضای امن‌تری برای سرمایه‌گذاران خارجی فراهم شود، صنعت فولاد ایران می‌تواند مسیر روشنی را پیش‌ِ‌رو داشته باشد؛ مسیری که در نهایت منجر به ارتقای کیفیت، افزایش صادرات و تبدیل شدن به رقیبی جدی در سطح جهانی خواهد شد.
